Kredit verən bankların "zamin proseduru" çox faydasız olmağa başlayır
Rəsul Cahangirli: "Kredit götürməklə bağlı şərtlərin çətinləşdirilməsi fonunda zamin durmaq tələbi ləğv edilməlidir"
"Çünki bu bir sıra hallarda problem yaradır"
Vətəndaşlar bankdan kredit götürərkən ona zamin duran şəxslər zaminlikdən imtina etmək hüququna malikdir. Ancaq bu haqda, demək olar ki, nə borc götürənin, nə də ona zamin duran şəxsin məlumatı var.
Son vaxtlar heç də hamı kredit götürən şəxslərə zamin durmağa razı olmur. Buna səbəb öz iş yoldaşına, qohumuna və yaxınlarına zamin duran şəxslərin sonradan problemlərlə üzləşməsidir. Yəni kredit götürən şəxslər öz öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirmir və nəticədə zaminlər banklarla üz-üzə gəlir. Buna görə də hazırda özünə zamin tapmaq çox çətindir. Artıq zamin durmuş şəxslər isə zaminlikdən imtina etmək haqqında düşünür.
Bununla belə, zaminlikdən imtina etmək heç də asan məsələ deyil. Çünki zamin dəyişdirilə bilər, amma bankın razılığı olmaq şərtilə. Hər bir banka sağlam zamin lazımdır. Müştəri ilə zamin razılığa gələrsə və bank buna müsbət cavab verərsə, köhnə zaminlə müqavilə ləğv edilə bilər. Bu zaman mütləq yeni zamin olmalıdır.
Bütövlükdə, bankdan pul götürmək üçün kiminsə zamin durması şərti müştərilər tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Əksəriyyət bunun əleyhinədir. Məsələ ondadır ki, kredit götürməklə bağlı şərtlər əvvəlki illərlə müqayisədə xeyli çətinləşdirilib.
Onsuz da məsuliyyətli müştəri kredit faizlərini vaxtında ödəyir. Məsuliyyətsiz müştəriyə 5 nəfər də zamin dursa, bu nəyisə dəyişməz. Digər tərəfdən, bəzi hallarda, zamin duran şəxs kredit götürənə problem yaradır. Bütün bunların fonunda kiminsə zamin durmasına nə ehtiyac var?
Məsələyə münasibət bildirən ekspert Rəsul Cahangirlinin sözlərinə görə, əslində indiki şəraitdə kiminsə zamin durmasına ehtiyac yoxdur: "Çünki bu bir sıra hallarda problem yaradır.
Problem ondan ibarətdir ki, banka kredit borcu olan müştəriyə zamin duran şəxs, yeri gəldi-gəlmədi, narahat edilir. Bu da, öz növbəsində, zamin duran şəxsin narahat olmasına gətirib çıxarır. Bəzən vəziyyət o həddə gəlib çatır ki, zamin duranla bankdan pul götürən arasında bu səbəbdən ciddi konflikt yaşanır. Kredit götürməklə bağlı şərtlərin çətinləşdirilməsi fonunda zamin durmaq tələbi ləğv edilməlidir.
Ən azından, zamin duranların sayı bir nəfərə salınmalıdır. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, devalvasiyadan sonra bankların çoxu xarici valyutada olan kredit müqavilələrinin müddətini uzadıb. Ancaq zaminlik müqaviləsində bunu göstərməyiblər. Yəni zaminin razılığını almayıblar. Demək, həmin andan etibarən zaminlik müqaviləsi qüvvəsini itirib. Ümumiyyətlə, bu cür problemlərlə qarşılaşmamaq üçün istər zamin duran şəxslər, istərsə də banklar diqqətli olmalıdır. İnkişaf etmiş ölkələrdə banklar kredit götürənlərlə yanaşı, zamin duran şəxslərin seçimində ehtiyatlıdır. Banklar zaminin kim olduğuna diqqətlə yanaşır. Bank kredit götürənlə yanaşı, zamin duran şəxsi də araşdırır ki, gələcəkdə ödəniş problemi olanda zamin öhdəliyini yerinə yetirə bilsin. Hətta bəzən bank özü zamin cəlb edir".
Vidadi ORDAHALLI
