Mu­ğam sə­nə­ti azər­bay­can­çı­lıq ide­o­lo­gi­ya­sı ilə vəh­dət­də...

Azər­bay­can­çı­lı­ğın bi­zə ver­di­yi töh­fə, bi­zim azər­bay­can­çı­lı­ğa gös­tər­di­yi­miz xid­mət za­man­la özü­nün yük­sək həd­di­nə ça­ta­caq. Azər­bay­can­çı­lıq ide­o­lo­gi­ya­sı de­yən­də bu an­caq bir-iki te­zis­lə, ba­xış bu­ca­ğı ilə məh­dud­laş­mır. Bu bö­yük coğ­ra­fi­ya­nı əha­tə edən hu­ma­nist bir ide­o­lo­gi­ya­dır.

Bəl­li­dir ki, mil­li mu­ğam­la­rı­mız ta­ri­xən azər­bay­can­çı­lı­ğın əsas xət­lə­rin­dən bi­ri­ni təş­kil edib. Mu­ğam ifa­çı­lı­ğı mə­də­niy­yə­ti xü­su­si bir dəst-xətt olub ki, bu özün­də mil­li xü­su­siy­yət­lə­ri qo­ru­yub. Azər­bay­can­da mu­ğam mək­təb­lə­ri­nin hər bi­ri özü­nə­xas şə­kil­də azər­bay­can­çı­lı­ğa xid­mət edib. Mu­ğam ifa­çı­la­rı xal­qı­mı­zın mi­nil­lər­lə ya­şı olan mu­si­qi­si­ni ya­şa­dıb.

Təd­qi­qat­çı­lar ya­zır ki, mu­ğam ifa­çı­lı­ğı­nın ya­yıl­ma­sın­da və onun pro­fes­si­o­nal şə­kil al­ma­sın­da XIX yü­zi­lin 20-ci il­lə­rin­dən XX yü­zi­lin əv­vəl­lə­ri­nə qə­dər Azər­bay­can şə­hər­lə­rin­də ya­ran­mış ədə­bi və mu­si­qi məc­lis­lə­ri bö­yük rol oy­na­yıb. Bi­li­rik ki, bu mu­ğam mər­kəz­lə­rin­dən bi­ri və ən məş­hu­ru Şu­şa­da fə­a­liy­yət gös­tə­rən "Məc­li­si-Fə­ra­mu­şan", "Məc­li­si-Üns", Mu­si­qi­çi­lər Cə­miy­yə­ti, Şa­ma­xı­da­kı "Bey­tüs-sə­fa" və Mah­mud ağa­nın mu­si­qi məc­li­si, Ba­kı­da "Məc­mə-üş-şü­ə­ra", Gən­cə­də "Di­va­ni-hik­mət", Or­du­bad­da "Ən­cü­mən-üş-şü­ə­ra", Lən­kə­ran­da "Föv­cül-fü­sə­ha" idi. Təd­qi­qat­çı­lar ya­zır ki, bu məc­lis­lər­də şa­ir­lər, ədib­lər, mu­si­qi­çi­lər, sa­də­cə zi­ya­lı şəxslər, klas­sik po­e­zi­ya­nın və mu­si­qi­nin sər­raf­la­rı və bi­li­ci­lə­ri top­la­şır, mu­ğam­la­rı diq­qət­lə din­lə­yir, mu­si­qi­nin və şe­i­rin in­cə ifa­sı ət­ra­fın­da mü­za­ki­rə­lər apa­rır­dı­lar. Mu­ğam­şü­nas­lar ya­zır ki, məc­lis XIX yü­zil­də mu­ğam­la­rın din­lə­yi­ci­lər qar­şı­sın­da ifa­sı­nın baş­lı­ca for­ma­la­rın­dan bi­ri idi və bu ənə­nə­nin sö­nüb get­mə­si XX yü­zi­lin əv­vəl­lə­rin­də mu­si­qi ifa­çı­lı­ğı­nın kon­sert for­ma­sı­nın üzə çıx­ma­sı ilə, Azər­bay­can­da mu­si­qi hə­ya­tı­nın de­mok­ra­tik­ləş­mə pro­se­si ilə bağ­lı olub. Mu­ğam­şü­nas­lar bil­di­rir ki, məc­lis­lər mu­ğa­mın diq­qət­lə din­lə­nil­mə­si­nin xü­su­si mə­də­niy­yə­ti­ni, elə­cə də mu­ğa­mın ifa­sı­na yük­sək bə­dii tə­ləb­lər irə­li sü­rən zövqlü, ba­şa­dü­şən din­lə­yi­ci mü­hi­ti­ni ("arif­lər məc­li­si") for­ma­laş­dır­mış­dı. Məc­lis­lər öz­lü­yün­də XIX yü­zil-XX yü­zi­lin əv­və­lin­də Azər­bay­can mu­si­qi­çi­lə­ri­nin pro­fes­si­o­nal ba­xım­dan ka­mil­ləş­mə­sin­də güc­lü sti­mul ro­lu­nu oy­na­yıb.

Təd­qi­qat­çı­lar ya­zır ki, məs­cid­lər ya­nın­da röv­zə­xan­lar mək­tə­bi də (ayin­lər­də mu­si­qi re­per­tu­a­rı­nın ifa­çı­la­rı) mü­əy­yən təh­sil sə­viy­yə­si­nə ma­lik idi. Mə­lu­mat­la­ra gö­rə, bu­ra­da yax­şı sə­si olan oğ­lan­la­ra mu­ğam­la­rı sa­vad­lı tərzdə ifa et­mək və klas­sik şe­ir­lə­ri düz­gün tə­ləf­füz et­mə­yi öy­rə­dir­di­lər. XX yü­zi­lin 20-ci il­lə­ri­nə­dək bu mək­təb­lər mu­ğam ifa­çı­la­rı­nın pro­fes­si­o­nal ba­xım­dan ka­mil­ləş­mə­si­nə yö­nə­lik ye­ga­nə təd­ris oca­ğı idi.

Ya­zı­lan­la­ra gö­rə, XX yü­zi­lin 20-ci il­lə­rin­dən baş­la­ya­raq - so­vet döv­rün­də Azər­bay­can­da mu­si­qi təh­si­li, o cüm­lə­dən mu­ğa­mın təd­ri­si 3 mər­hə­lə­li sis­tem üzə­ri­nə kö­çü­rül­dü: mək­təb-tex­ni­kum-kon­ser­va­to­ri­ya. Be­lə­lik­lə, mu­ğam sə­nə­ti­nin təd­ri­si pro­se­si in­di for­mal ola­raq 14-15 il vaxt apa­rır. İfa­çı­lar öz­lə­ri he­sab edir ki, pro­fes­si­o­nal yet­kin­li­yə 5-10 il prak­tik çı­xış­lar­dan tez ol­ma­ya­raq çat­maq olar. Be­lə­lik­lə, mu­ğam ifa­çı­sı­nın us­tad, yə­ni öz pe­şə­sin­də əsl pro­fes­si­o­nal ol­ma­sın­dan öt­rü 20-25 il vaxt tə­ləb olu­nur. Tə­lə­bin bu sə­viy­yə­si öz­lü­yün­də mu­ğa­mı şi­fa­hi ənə­nə­li pro­fes­si­o­nal sə­nət sə­viy­yə­si­nə qal­dı­rır.

Təd­qi­qat­çı­lar ya­zır ki, mu­ğam­la­rı ifa sə­nə­ti mu­si­qi­çi­dən müs­təs­na mu­si­qi yad­da­şı və du­yu­mu, elə­cə də impro­vi­za­si­ya mə­ha­rə­ti, yə­ni bəs­tə­kar­lıq is­te­da­dı tə­ləb edir. Pe­şə­kar mu­si­qi­çi bü­tün möv­cud mu­ğam re­per­tu­a­rı­nı bil­mə­li, məşqlər­siz ca­ma­at qar­şı­sın­da çı­xış et­mə­yi ba­car­maq­la is­tə­ni­lən mu­ğa­mı ifa et­mə­li­dir. Xa­nən­də klas­sik po­e­zi­ya­nı və əru­zun vəznlə­ri­ni yax­şı bil­mə­li, 2 ok­ta­va­dan az ol­ma­yan səs di­a­pa­zo­nu­na ma­lik ol­ma­lı­dır. İnstru­men­tal ifa­çı (sa­zən­də) bir-bi­rin­dən fərqlə­nən so­lo və ak­kom­pa­nent ver­si­ya­lar­da mu­ğa­mı ifa et­mə­yi ba­car­ma­lı­dır. Mu­ğam ifa­çı­sı bu tə­ləb­lə­rə ca­vab ve­rən­də us­tad sa­yı­lır.

Həm keç­miş­də, həm də in­di mu­ğam sə­nə­ti­nin təd­ri­si pro­se­si bi­la­va­si­tə mü­əl­lim­dən şa­gir­də ötü­rül­mə­yin mə­lum for­ma­sın­da baş ve­rir. Mü­əl­lim me­lo­di­ya­lar­dan par­ça­la­rı ifa edir, tə­lə­bə onu tam ya­dın­da sax­la­ya­na­dək tək­rar­la­yır, bun­dan son­ra növ­bə me­lo­di­ya­nın son­ra­kı fraq­men­ti­nə ça­tır və tə­lə­bə bü­tün me­lo­di­ya­nı bü­töv­lük­də yad­da sax­la­ya­na­dək be­lə­cə da­vam edir. Çox za­man tə­lə­bə­lər ev­də on­la­rın əz­bər­lə­dik­lə­ri mu­ğam­lar ya­zıl­mış kom­pakt-disklər­dən is­ti­fa­də edir, elə­cə də öy­rən­dik­lə­ri me­lo­di­ya­nı və mü­əl­li­min töv­si­yə­lə­ri­ni yaz­maq üçün öz­lə­ri ilə dər­sə dik­to­fon gə­ti­rir­lər.

Təd­qi­qat­çı­lar mə­lu­mat ve­rir ki, mu­ğam ifa­çı­lı­ğı mə­də­niy­yə­ti par­laq mu­si­qi­çi­lə­rin - bü­tün Qaf­qaz­da və İran­da məş­hur olan xa­nən­də­lə­rin və sa­zən­də­lə­rin bir çox nə­sil­lə­ri­nin ya­ra­dı­cı­lıq na­i­liy­yət­lə­rin­dən for­ma­la­şıb. Keç­mi­şin çox bö­yük say­da xa­nən­də­lə­rin­dən yal­nız Mir­zə Sət­tar, Ha­cı Hü­sü, Mə­şə­di İsi, Əbül­hə­sən xan Azər İq­bal, Mir­zə Mux­tar Məm­məd­za­də, Cab­bar Qar­yağ­dı oğ­lu, Ələs­gər Ab­dul­la­yev, Əb­dül­ba­qi Zü­la­lov, Ağa­sə­id Ağa­ba­la­oğ­lu, Mir­ta­ğı Mir­ba­ba­yev, Mə­cid Beh­bu­dov, Ke­çə­çi oğ­lu Mə­həm­məd, İs­lam Ab­dul­la­yev, Mə­şə­di Məm­məd Fər­zə­li­yev, Hü­seynqu­lu Sa­rabski, Se­yid və Xan Şu­şinski­lər, Bül­bül, Zül­fü Adı­gö­zə­lov ki­mi da­ha par­laq ad­la­rı qeyd edə bi­lə­rik. Keç­mi­şin da­ha par­laq sa­zən­də­lə­ri sı­ra­sın­da tar­zən­lər Mir­zə Sa­dıq Əsəd oğ­lu, Mir­zə Fə­rəc Rza­yev, Mə­şə­di Cə­mil Əmi­rov, Şi­rin Axun­dov, Mə­şə­di Zey­nal Haq­ver­di­yev, Mir­zə Man­sur Man­su­rov, Qur­ban Pi­ri­mov, Ba­kı­xa­nov qar­daş­la­rı, Pa­şa Əli­yev, Fi­ruz Əli­za­də, ka­man­ça­çı­lar İs­ma­yıl Ta­lı­şinski, Qıl­man Sa­la­hov, qar­mon­da ifa­çı Abu­ta­lıb Yu­si­fov, Kəm­ra­bə­yim, Əhəd Əli­yev, Kər­bə­la­yi Lə­tif, Tey­yub Də­mi­rov, zur­na­çı Əli Kə­ri­mov da­ha çox şöh­rət qa­za­nıb.

Təd­qi­qat­çı­lar ya­zır ki, so­vet döv­rün­də mu­ğam sə­nə­ti­ni xa­nən­də­lər Əbül­fət Əli­yev, Qu­lu Əs­gə­rov, Nə­ri­man Əli­yev, Hə­qi­qət Rza­ye­va, Ya­vər Kə­lən­tər­li, Zəh­ra Rə­hi­mo­va, Ca­han Ta­lı­şinska­ya, Fat­ma Meh­rə­li­ye­va, Rü­ba­bə Mu­ra­do­va, Şöv­kət Ələk­bə­ro­va, Töh­fə Əli­ye­va, Ha­cı­ba­ba Hü­sey­nov, Ya­qub Məm­mə­dov, tar­zən­lər Əh­sən Da­da­şov, Bəh­ram Man­su­rov, Ba­ba Sa­la­hov, Ka­mil Əh­mə­dov, Ha­cı Məm­mə­dov, Hə­bib Bay­ra­mov, Məm­mə­da­ğa Mu­ra­dov, Əmi­rul­la Məm­məd­bəy­li, Xos­rov Mə­li­kov, Adil Gə­ray, Ən­vər Man­su­rov, ka­man­ça­çı­lar Qıl­man Sa­la­hov, Tə­lət Ba­kı­xa­nov, El­man Bə­də­lov, Əda­lət Və­zi­rov, qar­mon­çu­lar Lə­tif Əli­yev, Abu­ta­lıb Yu­si­fov, Əhəd Fər­zə­li oğ­lu, Mə­şə­di Əli, Tey­yub Də­mi­rov, xalq mu­si­qi ifa­çı­la­rı Na­dir Axun­dov, Ağa­səf Se­yi­dov, Fi­ru­zə Zey­na­lo­va qo­ru­yub sax­la­mış və in­ki­şaf et­dir­miş­lər.

Təd­qi­qat­çı­lar vur­ğu­la­yır ki, xa­nən­də­lər İs­lam Rza­yev, Arif Ba­ba­yev, Əli­ba­ba Məm­mə­dov, Ca­nə­li Ək­bə­rov, Ağa­xan Ab­dul­la­yev, Alim Qa­sı­mov, Mən­sum İb­ra­hi­mov, Sə­ki­nə İs­ma­yı­lo­va, Qən­dab Qu­li­ye­va, Mə­lək­xa­nım Əy­yu­bo­va, Za­bit Nə­bi­za­də, Za­hid Qu­li­yev, tar­zən­lər Ağa­sə­lim Ab­dul­la­yev, Va­miq Məm­mə­də­li­yev, Möh­lət Müs­lü­mov, Fi­ruz Əli­yev, Sər­vər İb­ra­hi­mov, ka­man­ça­çı­lar Ha­bil Əli­yev, Mir­na­zim Əsə­dul­la­yev, Şə­fi­qə Ey­va­zo­va, Fəx­rəd­din Da­da­şov ki­mi ifa­çı­lar və pe­da­qoq­lar da Azər­bay­can mu­ğam ifa­çı­lı­ğı mə­də­niy­yə­ti­nə bö­yük töh­fə­lər ver­miş­lər.

Mə­lu­mat­la­ra gö­rə, Azər­bay­can mu­si­qi­çi­lə­ri mü­səl­man Şər­qin­də ilk də­fə ola­raq Av­ro­pa­ya qastrol­la­ra çıx­maq­la və qram­mo­fon val­la­rı yaz­dır­maq­la mu­ğam üçün qey­ri-ənə­nə­vi din­lə­yi­ci au­di­to­ri­ya­sı­na mü­ra­ci­ət et­mə­yə baş­la­mış­lar. İlk də­fə 1906-cı il­də "Qram­mo­fon" in­gi­lis Səhmdar Cə­miy­yə­ti məş­hur xa­nən­də Cab­bar Qar­yağ­dı­oğ­lu və di­gər Azər­bay­can mu­si­qi­çi­lə­ri­nin ifa­sın­da Azər­bay­can mu­si­qi­si­ni qram­mo­fon val­la­rı­na ya­zıb. 1906-cı il­dən 1914-cü ilə qə­dər olan dövrdə Av­ro­pa­nın bir ne­çə qram­mo­fon səs­yaz­ma fir­ma­sı, o cüm­lə­dən Fran­sa­nın "Pa­te qar­daş­la­rı" şir­kə­ti, "Sport-Re­kord" al­man Səhmdar Cə­miy­yə­ti, "Ekstra­fon", "Kon­sert-Re­kord", "Mo­narx-Re­kord", "Qram­mo­fon-Re­kord", "Prem­yer-Re­kord" Ru­si­ya şir­kət­lə­ri Azər­bay­can mu­ğam­la­rı, təs­nif­lə­ri və rənglə­ri ya­zıl­mış on­lar­ca val bu­rax­mış­lar.

Bil­di­ri­lə­nə gö­rə, Azər­bay­can­da so­vet re­ji­mi qu­rul­duq­dan son­ra, xü­su­sən də ke­çən əs­rin 30-cu il­lə­rin­dən baş­la­ya­raq, mu­si­qi mə­də­niy­yə­ti ta­ma­mi­lə döv­lə­tin nə­za­rə­ti al­tı­na ke­çir. So­vet döv­lə­ti­nin yü­rüt­dü­yü "də­mir pər­də" si­ya­sə­ti uzun müd­dət Azər­bay­can mu­si­qi­si üçün bey­nəl­xalq mu­si­qi mə­ka­nı­na çı­xı­şı bağ­la­mış­dı. XX yü­zi­lin əv­vəl­lə­rin­də, Şərq in­cə­sə­nə­ti Qərb au­di­to­ri­ya­sın­da ma­raq do­ğur­du­ğu vaxtlar­da Azər­bay­can mu­si­qi­çi­lə­ri mə­lum si­ya­si və­ziy­yə­tə gö­rə ona sər­bəst çı­xı­şa ma­lik ol­ma­dıq­la­rı ki­mi, so­vet Şər­qi­nin ənə­nə­vi mu­si­qi­çi­lə­ri də be­lə bir çı­xı­şa ma­lik de­yil­di. Mü­va­fiq ola­raq Qər­bin bə­dii mə­ka­nın­da mü­səl­man Or­ta Şər­qi­nin mu­si­qi mə­də­niy­yət­lə­rin­dən da­ha çox ye­ri ərəb, İran və türk ənə­nə­vi mu­si­qi­si tu­tub. Xa­ri­ci mə­də­ni mə­kan­da Azər­bay­can mu­ğa­mı­nın möv­qe­yi­nin iti­ril­mə­si ilə ya­na­şı, Azər­bay­ca­nın özü­nün da­xi­lin­də də ke­çən yü­zi­lin 20-30-cu il­lə­ri­nin mə­lum şü­ar­la­rın­da ifa­də olun­muş ni­hi­list ten­den­si­ya ("do­loy tar!", "do­loy mu­ğam") təd­ri­cən mu­ğam sə­nə­ti­nin ic­ti­mai sta­tu­su­nu lax­lat­dı.

Mə­lu­mat­la­ra gö­rə, XX yü­zi­lin 30-cu il­lə­rin­dən baş­la­ya­raq, 70-ci il­lə­rə­dək olan dövrdə Azər­bay­can cə­miy­yə­tin­də mu­ğa­ma­ta pri­mi­tiv sə­nət ki­mi ba­xış təd­ri­cən möh­kəm­lən­mə­yə baş­la­dı­sa da, hər hal­da, cə­miy­yət­də, onun mü­əy­yən bir his­sə­sin­də mu­ğa­ma­tın po­pul­yar­lı­ğı­nı azaltma­dı. Mu­ğam sə­nə­ti­nə mü­na­si­bət yal­nız XX yü­zi­lin 70-ci il­lə­rin­də, UNES­CO-nun hi­ma­yə­si al­tın­da ənə­nə­vi mu­si­qi­nin ilk bey­nəl­xalq sim­po­zi­um­la­rı və fes­ti­val­la­rı­nın (Moskva 1971, Al­ma-Ata 1973, Sə­mər­qənd 1978, 1983) ke­çi­ril­mə­sin­dən və bu ha­di­sə­lə­rin so­vet cə­miy­yə­tin­də ge­niş əks-sə­da do­ğur­ma­sın­dan son­ra də­yiş­mə­yə baş­la­yır. Bu təd­bir­lər ənə­nə­vi mu­si­qi sə­nə­ti­nə ma­ra­ğın oyan­ma­sı­na və ona yük­sək də­rə­cə­li pro­fes­si­o­nal sə­nət ola­raq ba­xış­la­rın for­ma­laş­ma­sı­na rə­vac ver­di.

Bil­di­ri­lə­nə gö­rə, XX yü­zi­lin 90-cı il­lə­rin­dən baş­la­ya­raq Azər­bay­can mu­ğam sə­nə­ti dün­ya­nın hər ye­rin­də din­lə­yi­ci­lə­rin, mü­tə­xəs­sis­lə­rin və me­ne­cer­lə­rin diq­qə­ti­ni get-ge­də da­ha ge­niş şə­kil­də özü­nə cəlb et­mə­yə baş­la­yır. Azər­bay­ca­nın ənə­nə­vi mu­si­qi­çi­lə­ri bey­nəl­xalq fes­ti­val­lar­da iş­ti­rak edir, dün­ya­nın hər ye­ri­nə qastrol­la­ra çı­xır, on­la­rın disklə­ri Qər­bin ən iri səs­yaz­ma stu­di­ya­la­rın­da bu­ra­xı­lır.

Təd­qi­qat­çı­lar vur­ğu­la­yır ki, mu­ğam sə­nə­ti XX yü­zil Azər­bay­can bəs­tə­kar­la­rı­nın ya­ra­dı­cı­lı­ğı­na il­ham ve­rən qay­naq ol­muş və ola­raq qa­lır. 1908-ci il­dən-Ba­kı­da Azər­bay­can bəs­tə­ka­rı Üze­yir Ha­cı­bə­yo­vun Azər­bay­can­da pro­fes­si­o­nal mu­si­qi te­at­rı­nın baş­lan­ğı­cı olan ilk ope­ra­sı­nın səh­nə­yə qo­yul­du­ğu ta­rix­dən mu­ğam­lar bir çox Azər­bay­can mu­si­qi əsə­ri­nə və ye­ni janrla­ra hə­yat ve­rib. So­nun­cu­lar sı­ra­sın­da  mu­ğam ope­ra­sı (Üze­yir və Cey­hun Ha­cı­bə­yov qar­daş­la­rı və b.), sim­fo­nik və xor mu­ğam­la­rı (Fik­rət Əmi­rov, Ni­ya­zi, Sü­ley­man Ələs­gə­rov, Na­zim Əli­ver­di­bə­yov), so­na­ta-mu­ğam (Aq­şin Əli­za­də, Nə­ri­man Məm­mə­dov), caz-mu­ğam (Va­qif Mus­ta­fa­za­də, Ra­fiq Ba­ba­yev, Əzi­zə Mus­ta­fa­za­də) gös­tə­ri­lə bi­lər. Azər­bay­can bəs­tə­kar­la­rı­nın ay­rı-ay­rı əsər­lə­ri­nin bu gün də bö­yü­mək­də olan çox uzun bir si­ya­hı­sı mu­ğam ənə­nə­lə­ri­nə əsas­la­nır.

Bu gün Azər­bay­can­da mu­ğam sə­nə­ti in­ki­şaf edir. Res­pub­li­ka­mız­da mu­ğa­ma gös­tə­ri­lən bö­yük döv­lət qay­ğı­sı öz nə­ti­cə­si­ni ve­rir. Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın Pre­zi­den­ti İl­ham Əli­ye­vin us­tad və gənc xa­nən­də­lə­rə bəs­lə­di­yi say­ğı təq­di­rə­la­yiq­dir. Öl­kə baş­çı­sı­nın sə­rən­cam­la­rı ilə sə­nət­kar­la­ra Pre­zi­dent tə­qa­ü­dü ve­ri­lib, on­lar fəx­ri ad­la­ra la­yiq gö­rü­lüb. Bu gün mu­ğam­la­rı­mız Hey­dər Əli­yev Fon­du tə­rə­fin­dən hi­ma­yə edi­lir. Bi­li­rik ki, Hey­dər Əli­yev Fon­du mu­ğam ifa­çı­la­rı ilə bağ­lı bir sı­ra iş­lər gö­rüb və o iş­lə­rin hər bi­ri mu­ğam sə­nə­ti­nin in­ki­şa­fı­na, tə­rəq­qi­si­nə bö­yük tə­kan ve­rir.

Azər­bay­can­çı­lı­ğın təb­li­ğin­də mü­hüm xid­mət­lə­ri olan mu­ğam sə­nə­ti və xa­nən­də­lər, qə­zəl­xan­lar Və­tə­ni, tor­pa­ğı, el-oba­nı tə­rən­nüm edib. Mu­ğam ifa­çı­la­rı dün­ya­nın han­sı nöq­tə­si­nə get­sə­lər ora­da Azər­bay­ca­nı, azər­bay­can­çı­lı­ğı tə­rən­nüm edib, xa­ric­də ya­şa­yan azər­bay­can­lı­la­rı Azər­bay­can döv­lə­ti­nə sa­diq ol­ma­ğa səs­lə­yib­lər.

İra­də SA­RI­YE­VA

Ya­zı Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın Pre­zi­den­ti ya­nın­da Küt­lə­vi İn­for­ma­si­ya Va­si­tə­lə­ri­nin İn­ki­şa­fı­na Döv­lət Dəs­tə­yi Fon­du­nun ma­liy­yə dəs­tə­yi­lə çap olu­nur.