Banklar kiçik sahibkarlıqla məşğul olanlara niyə kredit ayırmır?
Bütün dünyada iqtisadiyyatın inkişaf lokomotivi olaraq kiçik və orta sahibkarlıq (KOS) qəbul edilir. KOS iqtisadi fəallığın, məşğulluğun təminatında, ən əsası isə orta təbəqənin formalaşmasında həlledici söz sahibi hesab olunur. Bu baxımdan, Azərbaycanda kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı çoxdan zərurətə çevrilib.
Danılmaz faktdır ki, ölkə hökuməti bu sahədə inkişafa nail olmaq üçün müxtəlif addımlar atır. Prezidentin fərmanı ilə 2017-ci ildə İqtisadiyyat Nazirliyinin tabeliyində Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyi (KOBİA) yaradılıb. Mikro, kiçik və orta biznesin (KOB) inkişafının dəstəklənməsi, ölkə iqtisadiyyatında kiçik və orta biznesin (KOB) rolunun artırılması, onların maraqlarının müdafiəsi, KOB-lara vahid məkan prinsipi ilə xidmətlərin göstərilməsi, dövlət və özəl qurumların bu sahədə fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi qurumun başlıca fəaliyyət istiqamətləridir.
Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı istiqamətində dövlət tərəfindən mühum addımlar atılmasına baxmayaraq, bank sektoru hələ də qeyd olunan sahəyə kredit ayırmaqda maraqlı deyil. Açıqlanan statistik rəqəmlərə əsasən, banklar kiçik sahibkarlara kredit ayırmaqda həvəsli deyil.
Mərkəzi Bankın 2019-cu ilin iyuluna aid olan məlumatına əsasən, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslərə verilən kreditlərin həcmi 503 milyon manatdır. Bu göstərici 2017-ci illə müqayisədə az olsa da, 2018-ci ilə nisbətən bir qədər artıb. Ötən ilin sonunda fiziki şəxs kimi sahibkarlıq fəaliyyəti göstərənlərin kredit borcu 499 milyon manat idi. Yeddi ay ərzində kiçik sahibkarların kreditləri 3 milyon manat artıb ki, bu da zəif göstəricidir.
- Rüfət Quliyev: “…kiçik sahibkarlarda sənədləşmə ilə bağlı vəziyyət yaxşı deyil”
Millət vəkili Rüfət Quliyev qeyd etdi ki, kiçik sahibkarların başladığı layihələr sonralar böyük layihəyə çevrilir. Bu səbəbdən də banklar kiçik sahibkarlıqla məşğul olmaq istəyənlərə dəstək olmalıdırlar: “Kiçik sahibkarlığın inkişafı iqtisadiyyatın dayanıqlı inkişafı üçün çox vacibdir. Ona görə də dünyanın bir çox ölkəsində kiçik sahibkarlığa müxtəlif formada dəstək proqramları mövcuddur. Təbii ki, bu kimi dəstək formalarının effektiv olması hər kəsi düşündürür. Effektiv üsullardan biri isə sahibkarlara hazır layihələrin təklif olunmasıdır. Əslində, bu, sahibkarları bir çox xərcdən azad edir. Beləliklə də layihə əlavə dəstək formasına çevrilir. Hər bir belə kiçik layihə potensial olaraq iri layihələrin bünövrəsi ola bilir”.
Millət vəkili onu da vurğuladı ki, kiçik sahibkarlıqla məşğul olanların biznesi lazımi səviyyədə deyil: “Bunun səbəbi sahibkarlıqla məşğul olanların fəaliyyəti ilə bağlıdır. Belə ki, banklar kredit verəndə kredit istəyənin maliyyə vəziyyətinə, mühasibatlığa, vergi ödənişlərinə dair sənədləri görmək istəyirlər. Kiçik sahibkarlarda sənədləşmə ilə bağlı vəziyyət yaxşı deyil. Bank bu sənədlərə baxmaqla sahibkların dövriyyəsi, gəlir və xərci, idarəetmə vəziyyəti haqqında məlumat əldə etmək istəyir. Kredit verən borcalanın maliyyə vəziyyətini bilmədən ona vəsait ayıra bilməz. Kiçik sahibkarlar arasında kreditlərin geri qaytarılma vəziyyəti yaxşı deyil”.
Günel CƏLİLOVA
