Banklara qoyulan depozitlər artır, banklar isə ancaq kreditdən yüksək faiz gəlirləri götürmək barədə düşünür...
2019-cu il avqustun 1-nə banklarda depozitlərin həcmi 19,045 mln manat olub ki, bu da ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 11 faiz artım deməkdir.
Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının verdiyi məlumata görə, bu il avqustun 1-nə fiziki şəxslərin depozitlərinin həcmi 8,472 mln. manat, 2018-ci ilin müvafiq dövründə isə 7,969 mln. manat olub. İllik müqayisədə cari ildə depozitlərin həcmi 6,3 faiz artıb.
Hüquqi şəxslərin depoziti isə 10,573 mln. manat təşkil edib. Hüquqi şəxslərin cəmi depozitləri iyul ayında 3.7% (375.7 mln. manat) artaraq 10,573.2 mln. manata çatıb. Ay ərzində müddətli depozitlər 11.4% (257.6 mln. manat) artaraq 2,510.8 mln. manat təşkil edib. Milli valyutada olan depozitlər 6.9% (274.0 mln. manat) artaraq 4,246.3 mln. manata, xarici valyutada olan müddətli depozitlər isə 12.3% (249.8 mln. manat) artaraq 2,285.5 mln. manata çatıb.
Görünən odur ki, bankların həm milli, həm də xarici valyutada olan depozitlərinin artmasına baxmayaraq, banklar kredit faizlərini aşağı salmaq barədə düşünmürlər. Hansı ki, bu onların maliyyə resurslarını artırır. Ancaq banklar əvvəlki qaydada daha çox vəsait əldə etmək üçün kredit faizlərini endirməkdən imtina edirlər. Bu isə fiziki şəxslərin, o cümlədən, sahibkarlırın böyük əksəriyyətinin ucuz kreditlərə çıxış imkanlarını əngəlləyir. Hazırda yeni kredit götürənlər, o cümlədən, sahibkarlar daim faiz dərəcələrinin yüksək olmasından şikayətlənir.
O baxımdan bankların bu ədalətsiz kredit siyasətini ekspertlər necə dəyərləndirirlər?
- Fikrət Yusifov: “Bu cür kredit siyasəti ilə banklar uzağa gedə bilməz”
Məsələyə münasibət bildirən iqtisad elmləri doktoru Fikrət Yusifov bununla bağlı bankları kəskin tənqid etdi: “Bu, bank-maliyyə sektorunda ən təəssüf edilən məqamdır. İllərlə bu barədə deyilib, danışılıb, tənqid olunub. Prezident bir neçə dəfə bununla bağlı çox ciddi şəkildə iradlarını bildirib. Ancaq çox təəssüf ki, banklar özlərini intizamsız aparırlar. Yəni banklar sadəcə olaraq bir prinsiplə işləyirlər. Ucuz bank əməliyyatları həyata keçirməklə daha çox pul qazanmaq prinsipilə fəaliyyət göstərirlər. Əslində isə belə olmamalıdır. Son bir neçə il ərzində hansı bank normal bir biznes layihəsinə kredit verib? Praktiki olaraq dərindən araşdırsaq görərik ki, heç biri. Biznes sahəsinə kredit vermədən sahibkarlığı necə inkişaf etdirmək olar? İş adamının ya özünün vəsaiti olmalıdır, ya da kredit götürməlidir. İnsanların da əksəriyyətinin vəsaiti yoxdur. On adamdan 9-nun vəsaiti yoxdur. Bu o deməkdir ki, bir adamda şəxsi vəsait ola bilər. Deməli, 9 insan biznes qurmaq istəyir, amma bunun mənbəyi yoxdur. Ona görə də banklar bu barədə düşünməlidirlər. Banklar isə depozitləri aşağı faizlə qəbul edib yüksək faizlə kredit verirlər. Belə ki, banklar 20-28 faizlə kredit verir. Bu cür kredit siyasəti ilə banklar uzağa gedə bilməz. Banklar 2015-ci ildə baş verən devalvasiyadan nəticə çıxarmalıdırlar. Ancaq təəssüflər olsun ki, biz bunu görmürük. Problemli kreditlərlə bağlı dövlətin verdiyi dəstəyə rəğmən, ortada heç bir nəticə yoxdur. Banklar yenə kredit faizlərini yüksək saxlamaqdadırlar. Hesab edirəm ki, bu çox pis tendensiyadır və banklar buna son qoymalıdırlar”.
Vidadi ORDAHALLI
