XİN başçısı məsələnin kimin xeyrinə olacağını da açıqladı: "...özünə yaxın gördüyü ölkələrin neft satışlarını artıracaq"
Xəbər verildiyi kimi Birləşmiş Ştatlar Tramp administrasiyasının İran nefti idxal edən ölkələrə sanksiya güzəştlərini ləğv etdiyini bəyan edib. Baki-xeber.com xəbər verir ki, Ağ Ev Trampın mayın 2-də başa çatacaq güzəşt müddətini uzatmayacağını bildirib.
Ağ Ev prezident Donald Trampın üç müttəfiqi Yaponiya, Cənubi Koreya və Türkiyə, eləcə də Çin və Hindistana verdiyi güzəştlərə son qoymaq qərarına gəldiyini bildirib. Üç digər ölkə - İtaliya, Yunanıstan və Tayvan sanksiyalar bərpa olunandan bəri İrandan neft idxalını dayandırıb.
Birləşmiş Ştatlar bildirib ki, Səudiyyə Ərəbistanı və Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri İran nefti bazardan tam yığışdırıldıqdan sonra, qlobal tələbi qarşılamaq üçün lazımı addımlar atmaq barədə razılığa gəlib. Onların neft istehsalını artıracaqları gözlənilir.
Ağ Ev bildirib ki, bu qərar İranın neft ixracını sıfıra endirmək və rejimin əsas gəlir mənbəyini kəsmək məqsədi daşıyır.
Güzəştlərin ləğv edildiyi ölkələr arasında yer alan Türkiyə Trampın qərarına sərt reaksiya verib. Xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu Türkiyənin əvvəlcədən bu sanksiyalara qarşı olduğunu deyib. Sanksiyaların İran xalqına da zərər verdiyini deyən Çavuşoğlu, bunun bölgənin sabitliyi və təhlükəsizliyi baxımından son dərəcə təhlükəli olduğunu vurğulayıb.
Türkiyənin və digər ölkələrin neftlə bağlı mənbələrini şaxələndirməsinin asan olmadığına diqqət çəkən Çavuşoğlu, İraqdan gələn neft kəmərlərinin terror təşkilatı İŞİD-in işğalından sonra zərər gördüyünü və təmir edilməsinin vaxt alacağını söyləyib. Çavuşoğlu, İraq kürd regional rəhbərliyi üzərindən gələn boruların isə tutumunun məhdud olduğunu deyib.
"Mən, başqa bir ölkədən neft alındığı zaman, təcrübədə bunun nə qədər çətin olduğunu və mümkün olmadığını izah etməyə çalışıram... İndi ABŞ bir tərəfli qərar verəcək və bütün ölkələrə də deyəcək ki bunun cəzasını siz çəkin. Digər tərəfdən İranın yerinə nefti hər hansı bir başqa ölkədən almağı təklif etmək də həddini aşmaq deməkdir. Sən bu ölkələr adından bazarlıq edirsən?” - Türkiyə xarici işlər naziri deyib.
ABŞ-ın keçmiş dövlət katibi Rex Tillersonun enerji sektorunda işlədiyini və nazir olduğu dövrdə bu məsələlərə qarışmadığını xatırladan Çavuşoğlu, "İndi ABŞ dövlət katibinin (Mayk Pompeo) digər ölkələrə nefti bu ölkədən, ya da başqa ölkələrdən al deməsi son dərəcə səhvdir” deyib.
Çavuşoğlu, güzəştlərdən azad edilən ölkələri başqa bir neçə ölkəyə istiqamətləndirməyin də doğru olmadığını vurğulayıb: "O ölkələrdən gələcək neft qiymətlərinin də son dərəcə yüksək olduğunu onlar da bilir, biz də bilirik. O ölkələr adına bir ölkənin dövlət katibinin bazarlıq etməyə çalışması da son dərəcə səhvdir. O zaman insanlar nə düşünəcək. “İranla o ölkələr arasında gərginlik var. İrandan almayın, o ölkələrdən alın”, yəni ABŞ-la o ölkələr arasında yaxın iş birliyi var. Siyasi və etik baxımdan doğru deyil. Ticarət baxımdan heç doğru deyil, Dünya Ticarət Təşkilatının qaydalarına da ziddir. Bölgənin sabitliyi üçün risqlidir".
Çavuşoğlu, bu məsələnin kimin xeyrinə olacağını da deyib: "ABŞ, İranla İsrailin dəstəyilə düşmənçilik edəcək. Digər tərəfdən də özünə yaxın gördüyü ölkələrin neft satışlarını artıracaq".
Qeyd edək ki, Prezident Donald Tramp ötən il 2015-ci ildə nüvə fəaliyyətini məhdudlaşdırması müqabilində İranı sanksiyadan azad edən beynəlxalq razılıqdan geri çəkilərək İrana qarşı sanksiyaları bərpa edib.
Bu sanksiyaların məqsədi Tehranı Tramp admnistrasiyasının “düşmən” adlandırdığı fəaliyyətini dəyişdirməsinə təzyiq göstərməkdir. Buna Suriyanın prezidenti Bəşər Əsədə və Yəməndə Husi üsysançılarını dəstəkləmək daxildir.
Birləşmiş Ştatlar noyabr ayında sanksiyaları bərpa edərkən, İran neftinin ən böyük idxalçısı olan səkkiz ölkəni bu sanksiyalardan qısa müddətlik azad edib. Bu ölkələrə Çin, Hindistan, Yaponiya, Cənubi Koreya, Tayvan, Türkiyə, İtaliya və Yunanıstan daxildir.
ABŞ İran nüvə razılığından geri çəkilsə də, İran və sazişi imzalayan digər ölkələr - Britaniya, Çin, Fransa, Rusiya və Almaniya razılığı davam etdirmək niyyətində olduqlarını bildirib.
Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAQATE) İranın razılıqda qeyd olunan maddələrə əməl edib-etmədiyini yoxlayır. Bu maddələrə nüvə təsislərində fəaliyyət göstərən sentrifuqaların sayı və zənginləşdirilmiş urana tətbiq olunan məhdudiyyətlər daxildir. MAQATE bir neçə hesabatında İranın razılığa əməl etdiyini bildirib.
TAHİR
