Vətəndaşların İnternetdən imtina etmək hüququ varmı? - Cərimə nə deməkdir?
Eyyub Hüseynov: "İstehlakçıya seçim hüququ vermək İnternet provayderlərinin qanuni borcudur"
Azərbaycan İnternet Forumunun prezidenti Osman Gündüz özünün "Facebook" hesabındakı paylaşımında qeyd edib ki, bölgələrdə İnternetdən imtina edənlər və şərikli İnternetlə bağlı statistika indiyədək açıqlanmayıb:
"Bildiyim qədər, hər bir bölgədə çox sayda abunəçilər modemləri qaytararaq İnternetdən imtina edirlər. Sosial mediada da imtina ilə bağlı xeyli materiallar yerləşdirilib. İndi də "Aztelekom" bildirib ki, qiymət artımından bir ay, yəni 15 sentyabrdan sonra İnternetdən imtina edənlərin müraciəti qəbul edilməyəcək və əgər imtina olarsa onlar cərimələnəcək. "Aztelekom" iddia edir ki, abonent İnternetdən bir il istifadə edəcəyi ilə bağlı müqaviləyə imza atıb. Abonentin isə bundan xəbəri yoxdur.
Xatırladaq ki, qanuna zidd formada tərtib olunaraq imzalatdırılan müqavilələrin hər hansı hüquqi əsası yoxdur.
Gözlənildiyi kimi, "Aztelekom"un hər abonentə minimal 100 Mb/s sürət iddiası iflasa uğrayıb. Açıqlanan məlumatlardan görünür ki, təqdim edilən sürətlər müqavilədə nəzərdə tutulanlardan xeyli aşağıdır. Bununla bağlı İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyinə (İKTA) və Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə da xeyli şikayətlər daxil olduğu bildirilir.
Sektorun tənzimləyici qurumu olan İKTA indiyədək bir dəfə də olsun bu məsələyə münasibət bildirməyib, daxil olan kütləvi şikayətlər və kütləvi imtinalarla bağlı heç bir açıqlama verməyib. Bir dəfə də olsun "Aztelekom"un müqavilələrini araşdırmayıb, 100 Mb/s sürət qəbul etmək üçün texnoloji imkanı olmayan bir abonentlə belə bir sürət üçün necə, hansı əsasla müqavilə bağlanmasını araşdırmayıb".
Necə yəni, provayderlər bir müqavilə tərəfi kimi ilin ortasında müqaviləyə dəyişikliklər edə bilir, amma istehlakçinin bu hüququ tanınmır? Əslində müqaviləni pozaraq İnternetdən imtina da muqaviləyə dəyişiklik sayılır. Provayderin bu hüququ varsa, o, ilin ortasinda qiymətləri qaldırırsa, minimum sürət olaraq seçim imkanı qoymadan guya hamıya 100 Mb/s İnternet verə bilirsə, istehlakçinin da bundan imtina etmək hüququ var və bütün provayderlər tərəfindən tanınmalıdır.
O ki qaldi, bir İnternet xəttindən bir neçə qonşunun istifadə etməsinə, xidməti mən alıramsa, ondan kimin istifadə etməsinə də mən qərar verirəm. Tutaq ki, mən qonşuya öz sayğacımdan keçən su, qaz və ya işıqdan istifadəyə icazə verirəm. Pulunu sayğacla ödəyirəmsə, həmin məhsulları mənə satan şirkət buna neçə etiraz edə bilər? Bu, ölkədə qorunmayan istehlakçı hüquqlarının kobud şəkildə pozulmasıdır.
Bu barədə bizimlə söhbətində Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİİB) sədri Eyyub Hüseynov bildirdi ki, Osman Gündüzlə tam razıdır: "AİİB-yə də bununla bağlı çoxsaylı telefon zəngləri gəlir. Əhali bu məsələyə haqlı olaraq narazılığını bildirir. "İstehkakçıların Hüquqları Haqqında" qanunda təsbit edilən istehlakçının yerli və beynəlxalq hüquqlarından biri də onların seçim hüququnun təmin edilməsidir. İstehlakçıya seçim hüququ vermək İnternet provayderlərinin qanuni borcudur. Ümumiyyətlə, Azərbaycanda xidmət müqavilələri bərbad şəkildədir. Hərflər elə xırda şriftlərlə yazılır ki, istehlakçılar onu oxuya bilmir. Bu yaxınlarda bizə daxil olan bir şikayətdə bəlli oldu ki, istehsalçı malı satmazdan əvvəl ona bir çip yerləşdirib və istənilən vaxt məhsulu həmin çip vasitəsilə deaktiv edə bilir. Bu barədə mən dövlət orqanlarına müraciət etmisəm, cavab verən yoxdur. Belə çıxır ki, təyyarəni də icarəyə verəndə, ona bir çip qoyub istədiyimiz vaxt onu deaktiv etmək olar?
Müqavilələrdə çox gülünc şərtlər var, istehkakçinin bundan xəbəri yoxdur. Çünki hərflərin ölçüsü o qədər kiçikdir ki, onlar bunu oxuya bilmir. Xidmət göstərən tərəflər özünün üstün mövqeyindən istifadə edir və istehlakçını onun xidmətlərindən istifadə etməyə zorlayır. Bu, istehlakçıların mənafeyinin pozulmasıdır, bu istiqamətdə külli miqdarda faktlar var. Hətta bir neçə il əvvəl bir İnternet provayderi tarifleri aşağı salmışdı, digərləri onu boykot etdi - onların resurslarından gələn informasiyanın tarifi ucuzlaşdiran provayderin resurslarına ötürulmasini blokladılar. Nəticədə provayder çıxılmaz vəziyyətdə qalıb, yenidən tariflari qaldırdı. Provayderlər barmaqla sayılacaq qədər hüqüqı və fiziki şəxslərdır, onlar kartel (gizli - red.) razilaşmasına asanlıqla gələ bilirlər. Bunun bariz göstəriçi İnternet qiymətlərinin hər yerdə eyni olmasıdır. Təəssüflər olsun ki, ölkənin antiinhisar qurumu, çox şeylərə olduğu kimi, buna da göz yumur. Bu da vətəndaşlarımızın İnternetə əlçatanlığını əngəlləyir".
Dəniz NƏSİRLİ
