Çərşənbə axşamı günü, 15 iyul 2025
     

Buraxılış imtahanları bu il də narazılıq yaratdı - sərbəst suallar...

Image

Kamran Əsədov: “Riyaziyyat fənni üzrə buraxılış imtahanlarında açıq sualların sayının kəskin şəkildə artırılması şagirdlər, müəllimlər və təhsil sistemi üçün ciddi problemlər yaradıb”

Dövlət İmtahan Mərkəzinin(DİM) buraxılış imtahanlarını ilbəil daha da çətinləşdirdiyi iddia olunur. DİM-in martın 2-də keçirdiyi buraxılış imtahanı ilə bağlı narazılıqlar sosial şəbəkədə ifadə olunur. Yəni 11-ci sinif buraxılış imtahanları ilə bağlı müəyyən xoşagəlməz söz-söhbətlər var.

Ən ciddi məsələlərdən biri budur ki, xüsusilə də riyaziyyat fənnindən açıq sualların sayı xeyli dərəcədə artırılıb. Bunun birdən-birə belə radikal şəkildə dəyişdirilməsi düzgün hesab edilmir. Qapalı tipli test suallarından birdən-birə açıq sualara keçmək istəyirlər, bu da narazlıq doğurur. Abituriyentlərin çox ciddi əziyyət çəkdiyi şeylərdən biri, məhz riyaziyyatdan açıq tipli sualların çox olmasıdır ki, bu da böyük narazılıqla müşayiət olunur.

“Azərbaycanda heç bir keçid dövrü olmadan bu sistemə keçmək birbaşa olaraq yüz minlərlə abituriyenti çətin vəziyyətə salmaq deməkdir”

Məsələyə şərh verən təhsil eksperti Kamran Əsədov “Bakı-Xəbər”ə “Riyaziyyat fənni üzrə buraxılış imtahanlarında açıq sualların sayının kəskin şəkildə artırılması şagirdlər, müəllimlər və təhsil sistemi üçün ciddi problemlər yaradıb. Bu dəyişikliklər elə bir vaxtda həyata keçirilib ki, nə müəllimlər, nə də şagirdlər buna hazır idilər. Uzun illər test əsaslı sistemlə hazırlaşan abituriyentlər indi bir anda açıq suallarla qarşı-qarşıya qalıblar. Bu isə onların imtahan nəticələrinə, psixoloji durumuna və ümumi təhsil keyfiyyətinə ciddi təsir göstərəcək”-deyə bildirdi.

K.Əsədov bildirdi ki, Dövlət İmtahan Mərkəzinin təqdim etdiyi rəsmi məlumata görə, 2024-cü ilin buraxılış imtahanlarında riyaziyyat fənni üzrə açıq sualların payı 35%-ə yaxın olub, bu il isə bu göstərici 50%-dən yuxarıdır. “Bu qədər ciddi dəyişikliyin bir neçə ay içində tətbiq edilməsi şagirdləri tamamilə hazırlıqsız vəziyyətdə qoyur. Riyaziyyat üzrə açıq sualların çox olması, xüsusilə zəif hazırlıqlı və sosial cəhətdən dezavantajlı bölgələrdə oxuyan şagirdlər üçün daha böyük problemlər yaradır. Çünki onlar məntiqi və izahlı cavab tələb edən tapşırıqları yerinə yetirmək üçün əlavə dəstəyə və keyfiyyətli təlim prosesinə ehtiyac duyurlar.

Test sisteminin üstünlüklərindən biri obyektiv qiymətləndirmədir. Açıq suallarda isə qiymətləndirmə subyektiv xarakter daşıyır. Bu, artıq müəllim və ekspertlərin şəxsi yanaşmasına əsaslanan bir prosesdir və hər şagird eyni səviyyədə qiymətləndirilmir. İmtahanın nəticələri şagirdin öz biliklərindən daha çox, cavablarının hansı nəzarətçi tərəfindən yoxlanıldığına bağlı ola bilər. Dünya təcrübəsi göstərir ki, açıq sualların tətbiq edildiyi ölkələrdə (məsələn, Finlandiya, Estoniya, Yaponiya) müəllimlər illərlə bu sistemə uyğunlaşdırılır, məktəblərdə xüsusi metodika hazırlanır və şagirdlər açıq cavab verməyə yönləndirilir. Azərbaycanda isə heç bir keçid dövrü olmadan bu sistemə keçmək, birbaşa olaraq yüz minlərlə abituriyenti çətin vəziyyətə salmaq deməkdir.

Riyaziyyatda açıq sualların çox olması əlavə psixoloji stres yaradır. Şagirdlər onsuz da imtahana hazırlıq prosesində kifayət qədər təzyiq altındadırlar. Açıq suallarda onların təkcə düzgün cavabı tapması deyil, həm də bu cavabı necə yazmaları mühüm rol oynayır. Əgər bir abituriyent düzgün cavabı əldə etsə, lakin həll prosesini istənilən formada təqdim etməsə, bu, onun imtahan balına mənfi təsir edəcək. Bu, riyaziyyatın tədrisinə yanaşmanın dəyişdirilməsini tələb edir, lakin mövcud təhsil sistemində bunun üçün vaxt və imkan yaradılmayıb”.

K.Əsədov qeyd etdi ki, müəllimlər üçün də vəziyyət çətindir, açıq sualların sayının artması məktəblərdə riyaziyyat dərslərinin tədrisini dəyişdirməyi tələb edir: “Müəllimlər təkcə mövzuları izah etməklə kifayətlənməməli, şagirdləri yazılı şəkildə cavab verməyə hazırlamalıdır. Lakin indiyə qədər məktəblərdə bu istiqamətdə sistemli bir metodika tətbiq olunmayıb. Nəticədə, müəllimlər özləri də dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün əlavə yüklə qarşılaşırlar. Tədris metodları yenilənmədiyi halda, şagirdlərdən açıq suallara cavab verməyi tələb etmək qeyri-realdır.

Açıq sualların tətbiqi ilə yanaşı, qiymətləndirmə mexanizminin də şəffaf olması zəruridir. Burada ən vacib məqam sualların qiymətləndirilməsi ilə bağlı meyarların hamıya aydın və konkret olmasıdır. Əgər riyaziyyat imtahanında qiymətləndirmə meyarları dəqiq müəyyən edilməzsə, o zaman eyni cavabı yazan iki abituriyent müxtəlif ballar ala bilər. Bu isə ciddi narazılığa səbəb olacaq. Beynəlxalq təcrübədə, məsələn, Böyük Britaniyada qiymətləndirmə prosesinin obyektivliyini təmin etmək üçün əlavə yoxlama sistemləri mövcuddur. Şagirdlərin cavabları bir neçə ekspert tərəfindən qiymətləndirilir və qiymətləndirmədə fərqlər olduqda, üçüncü ekspert məsələni həll edir. Azərbaycanda isə belə bir sistem tətbiq olunmur, nəticədə qiymətləndirmə subyektivlikdən asılı olur”.

K.Əsədovun fikrincə, ən böyük problemlərdən biri də məhz sosial bərabərsizliyin nəzərə alınmamasıdır. Onun sözlərinə görə, böyük şəhərlərdə yaşayan, repetitor dəstəyi ala bilən abituriyentlər üçün açıq suallara cavab yazmaq daha asan ola bilər, lakin bölgələrdə oxuyan və məhdud resurslara malik şagirdlər üçün bu daha ciddi çətinlik yaradır. “Açıq suallara düzgün cavab vermək üçün təkcə bilik deyil, həm də akademik yazı bacarığı lazımdır. Lakin ölkədəki məktəblərin çoxunda bu bacarıq sistematik şəkildə tədris olunmur. Bu isə o deməkdir ki, imkanlı ailələrin uşaqları bu imtahanlarda daha yüksək nəticə göstərəcək, maddi imkanı olmayan şagirdlər isə geri qalacaq.

Bu cür dəyişikliklərin tətbiqindən əvvəl keçid dövrü müəyyən edilməli, müəllimlər üçün xüsusi təlimlər təşkil edilməli və məktəb proqramı buna uyğun tənzimlənməlidir. Təhsildə radikal dəyişikliklər hər zaman zəruridir, lakin bu, sistemin hazır olub-olmaması nəzərə alınaraq edilməlidir. Məsələn, Almaniyada açıq suallara keçid 10 ilə yaxın müddətdə həyata keçirilib və tədricən sistemə inteqrasiya edilib. Azərbaycanda isə dəyişikliklərin bir neçə ay içində edilməsi təhsil sisteminin qeyri-peşəkar idarə olunduğunu və qərarların düşünülməmiş şəkildə verildiyini göstərir.

Müəllimlərə və şagirdlərə zaman tanınmadan, lazımi metodoloji baza formalaşdırılmadan açıq suallara keçmək düzgün deyil. Test sistemindən tədricən uzaqlaşmaq olar, lakin bu, məktəb proqramı ilə paralel həyata keçirilməlidir. Əks halda, bu, sadəcə imtahan sistemini süni şəkildə daha çətin hala salmaq və abituriyentlərin təhsil alma imkanlarını məhdudlaşdırmaqdan başqa bir şey deyil. Təhsil eksperiment sahəsi deyil, burada hər addım düşünülmüş və gələcəyə hesablanmış olmalıdır. Açıq sualların artması təhsilin keyfiyyətini artırmır, əksinə, hazırlıq üçün imkanları olmayan şagirdləri sistemdən kənarlaşdırır. Təhsil sistemində belə kəskin dəyişikliklər yalnız planlı şəkildə və bütün iştirakçıların – şagirdlərin, müəllimlərin və valideynlərin hazırlıqlı olduğu şəraitdə həyata keçirilməlidir. Əks halda, nəticələr yalnız narazılıq və imtahan stresinin artması ilə müşayiət olunacaq” - deyə K.Əsədov bildirdi.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

15.07.2025 / 21:31
Tramp Putinə qarşı sərt addımlar üçün 50 gün gözləməyəcək...

15.07.2025 / 21:16
Ölkəyə gələn 31 tonun içində ərəb qızılı yoxdur - niyə?..

15.07.2025 / 21:02
AB Ermənistana 2,5 milyard avro dəstək qərarı verdi...

15.07.2025 / 20:47
“60 kənd boşaldılır, 300 min azərbaycanlı qayıdır” - Qərb daha çox şey gözləyirmiş...

15.07.2025 / 20:33
Zəngəzur dəhlizində 3-cü dövlətin nəzarəti ideyası kimə məxsusdur?

15.07.2025 / 20:20
Trampın bu 50 günü əvvəlki “60, 90 günlərə dönməsə yaxşıdır”...

15.07.2025 / 20:06
“3 dövlət birləşir” - Bakı-Dəməşq “qaz əməkdaşlığına” erməni mediasından hücum başladı...

15.07.2025 / 19:52
Rusiya Akkuyu AES-lə bağlı Türkiyəyə qəbuledilməz şərt qoydu...

15.07.2025 / 19:39
“Dini qurumlarla bu mövzu ətrafında toplaşmağımız çox əhəmiyyət daşıyır”- Rəşad Məcid

15.07.2025 / 19:37
Ermənistanın ağır müharibə cinayətləri məhkəmədə bir-bir sübuta yetirilir...

15.07.2025 / 19:25
Tərəqqi yolunun başlanğıcı – Əhliman Əmiraslanov yazır...

15.07.2025 / 19:12
Ukrayna öz qaz anbarlarını Azərbaycana təklif etdi...

15.07.2025 / 19:05
Polis Sumqayıtda ikitəkərli nəqliyyat sürücüləri ilə maarifləndirici söhbətlər aparıb - FOTO

15.07.2025 / 18:57
Tanınmış tədqiqatçı Qismət Yunusoğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

15.07.2025 / 18:50
Cəlilabaddakı yanğının söndürülməsinə 2 helikopter cəlb edildi

15.07.2025 / 18:44
Ursula Lyayen Paşinyanın “sülh siyasəti” barədə inanılmaz sözlər dedi...

15.07.2025 / 18:30
Subbakalavrların taleyini kim həll etməlidir - universitetlər, nazirlik, ya DİM?

15.07.2025 / 18:16
Tramp Ukrayna müharibəsinin gedişini dəyişəcək qərar verdi...

15.07.2025 / 18:03
Azərbaycanda 2 yeni qoruq yaradıldı - nə dəyişəcək?..

15.07.2025 / 18:00
“...Harada boşluq varsa, onu ya savadsızlıq, ya da xarici radikal çağırışlar doldurur” - Vüqar Əliyev

15.07.2025 / 17:50
Hansı ixtisasın lazım olub-olmadığına DİM özü qərar verə bilərmi?

15.07.2025 / 17:42
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslərin ifadələri dinlənildi

15.07.2025 / 17:35
Ukraynanın baş naziri istefa verdi

15.07.2025 / 17:31
İkinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı “Azəriqaz”da yüksək vəzifəyə təyin olundu

15.07.2025 / 17:27
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xarici kiberbunkerlərə ötürən şəxs ifşa edildi - 300 min manatlıq ziyan...

15.07.2025 / 17:15
Trampdan Zelenskiyə Putini şoka salan təlimat - Moskva və Peterburqu vurun…

15.07.2025 / 17:01
Şamaxıdan mesaj - Media dinin siyasiləşdirilməsinə qarşı dayanan böyük qüvvədir...

15.07.2025 / 16:50
Ersin Tatar Kipr danışıqlarında Lefkoşanın şərtlərini açıqladı - heç bir federal quruluşundan söhbət gedə bilməz

15.07.2025 / 16:34
Şamaxıda “Müasir informasiya məkanı və dini etiqad azadlığı” mövzusunda konfrans başlayıb

15.07.2025 / 16:05
"Vaqif Poeziya Günləri" Qazaxda başladı

15.07.2025 / 16:03
BDU İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi ilə əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumu imzalayıb

15.07.2025 / 15:22
Vətənə sevdalanan ömür...

15.07.2025 / 15:22
ABŞ Rusiyaya qarşı 10 milyardlıq planı işə saldı - Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərini vura biləcək raketlər də veriləcək…

15.07.2025 / 14:39
"Ağdamda 8 yaşayış məhəlləsi, 1 qəsəbə, 23 kənd lahiyələndirilir" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 14:30
"Azərbaycan ilə Türkiyənin birgə layihələri regionun yeni geosiyasi mənzərəsini formalaşdırıb" - Samir Şərifov

15.07.2025 / 14:18
Tramp ATACMS raketləri ilə Rusiyaya zərbə endirməyə icazə verə bilər...

15.07.2025 / 14:02
Evdən 30 min dollar və 12 min manat oğurlayan qadın tutuldu...

15.07.2025 / 13:47
Laçından Ağcabədiyə 120 kq yararsız mal əti aparan şəxs yolda yaxalandı...

15.07.2025 / 13:34
"Azərbaycan ilə Türkiyənin qanunvericilik aktlarını bir-birinə uyğunlaşdırmağa çalışırıq" - Əhliman Əmiraslanov

15.07.2025 / 13:19
"Xain çevrilişə cəhd zamanı can Azərbaycanın ölkəmizə güclü dəstəyini xatırlayırıq" - Türkiyə səfiri

15.07.2025 / 13:10
Дмитрий Киселев! Совет Прессы Азербайджана в отличии от вас, никогда не врёт - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

15.07.2025 / 12:53
Azərbaycandan qardaş Türkiyəyə 15 iyul mesajı - "dərin ehtiram və minnətdarlıqla anırıq”

15.07.2025 / 12:38
Baku Network Parisdə ilk dəfə olaraq erməni təcavüzü nəticəsində həlak olmuş azərbaycanlı jurnalistlərlə bağlı məsələ qaldırıb

15.07.2025 / 12:32
III MDB Oyunlarına 8 ölkədən 1846 idmançı qatılacaq

15.07.2025 / 12:20
"Bu gün Azərbaycanla Türkiyə gələcəyə doğru çiyin-çiyinə irəliləyir" - İlham Əliyev

15.07.2025 / 12:13
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq

15.07.2025 / 12:10
"Bu layihələrin dünyada analoqu yoxdur" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 12:05
"Barselona" bu futbolçu üçün "pivəçilər"ə elçi düşdü...

15.07.2025 / 12:00
Hollivud ulduzunun bu fotosu 21 min dollara satıldı...

15.07.2025 / 11:51
2025-ci ilin ilk 6 ayı ərzində 44 milyondan çox tibbi xidmət göstərilib

15.07.2025 / 11:44
Xameneinin müşaviri yenə Azərbaycan əleyhinə danışdı - bu dəfə pakistanlı nazirlə görüşündə...

15.07.2025 / 11:40
Harmancı yenə xəbərdarlıq edir - COVID-19 davam edir

15.07.2025 / 11:35
6 min 300 ədəd çətənə kolu məhv edilib - polis

15.07.2025 / 11:11
Bu gündən tələbələrin köçürülməsi prosesinə başlanılıb

15.07.2025 / 11:03
ABŞ-ın Zəngəzurla bağlı mövqeyi çox təhlükəlidir - CANLI

15.07.2025 / 09:15
Samuxda zəlzələ olub - TƏCİLİ

15.07.2025 / 08:36
Azərbaycanda turistlər hotellərdən imtina edir - kirayə kənd evlərinə kütləvi axın başlayıb...

14.07.2025 / 23:48
Tramp Putini sərt tənqid etdi - Onu qatil adlandırmaq istəmirəm, amma o…

14.07.2025 / 23:40
Tramp Putinə 50 gün vaxt verdi - Ukrayna ilə bağlı razılaşma olmasa...

14.07.2025 / 21:32
Ermənilərin azərbaycanlıları əsir götürərkən işgəncə vermələrini əks etdirən videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirildi - FOTO

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

14.07.2025 / 17:35
40 nəfər bağça direktoru niyə “vuruldu”?..

14.07.2025 / 17:22
Suraxanıda oğurluq edənlər saxlandı...

14.07.2025 / 17:14
Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

Ermənistanın ağır müharibə cinayətləri məhkəmədə bir-bir sübuta yetirilir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910