Hansı ixtisasın lazım olub-olmadığına DİM özü qərar verə bilərmi?
Vüsalə Ağabəyli: “İxtisasların taleyi yalnız DİM-in yox, dövlətin ümumi strateji qərarı ilə müəyyən olunmalıdır”
Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) İdarə Heyətinin sədri Məleykə Abbaszadə 2024/2025-ci tədris ili üçün ali təhsil müəssisələrinin bakalavriat səviyyəsinə tələbə qəbulu imtahanlarının nəticələrinin elmi-statistik təhlili ilə bağlı keçirilən tədbirdə deyib ki, təxminən 5 ilə bəzi ixtisaslar ləğv olunacaq.
“Bəzi sahələrdə işləyən şəxslər var. Onlar konkret olaraq hər gün eyni işi görən, müəyyən cədvəl işi ilə məşğul olan peşə sahibləridir. Bu ixtisaslar təxminən 5 ilə ləğv olunacaq”- deyə DİM sədri bildirib.
Hansı ixtisasın lazım olduğu, hansının olmadığı təhsil siyasətində mühüm məsələdir. Nə qədər düzgündür ki, ölkənin təhsil siyasətini DİM müəyyən edir? Elm və Təhsil Nazirliyi, Nazirlər Kabineti, Prezident Administrasiyası harada qaldı ki, bu prinsipial məsələni DİM sədri həll edir?
“İmtahan təşkil edən qurumun təhsil siyasətinə birbaşa müdaxiləsi mübahisəli məqamdır”
Təhsil eksperti, filologiya elmləri doktoru, dosent Vüsalə Ağabəyli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu bir təşkilatın qərar verəcəyi məsələ deyil və bu strateji əhəmiyyəti məsələdir. “İxtisasların taleyi yalnız DİM-in yox, dövlətin ümumi strateji qərarı ilə müəyyən olunmalıdır.
Dövlət İmtahan Mərkəzinin sədri tərəfindən bəzi ixtisasların 5 ilə ləğv olunacağı ilə bağlı verilən açıqlama təbii olaraq haqlı suallara səbəb olub. Əlbəttə ki, texnologiyanın sürətlə inkişafı, süni intellekt proqramları və sair səbəblər bir sıra ixtisaslara artıq ehtiyac qalmayacağına işarə edir. Belə fikirlər zaman-zaman ictimai müzakirələrdə də öz əksini tapır. Lakin birdən-birə DİM sədrinin geniş kütləyə bu cür açıqlaması rezonans doğurur. Ölkədə hansı ixtisasların saxlanılması və ya ləğv edilməsi strateji qərardır və yalnız imtahanın statistik nəticələrinə əsaslanmamalıdır. İmtahan təşkil edən qurumun təhsil siyasətinə birbaşa müdaxiləsi mübahisəli məqamdır. Çünki əmək bazarının real tələblərinin təhlili, yeni ixtisasların yaradılması və köhnə ixtisasların transformasiyası daha geniş, kompleks yanaşma tələb edir.
Təhsil siyasəti təkcə qəbul imtahanlarının nəticələrinə yox, həm də ölkənin uzunmüddətli iqtisadi inkişaf planlarına, texnologiyanın inkişaf dinamikasına, beynəlxalq əmək bazarındakı trendlərə söykənməli, ali təhsil müəssisələrinin kadr siyasəti və əmək bazarının tələbləri təhlil edilməlidir. Bu isə artıq yalnız DİM-in səlahiyyətində olan məsələ deyil. Bu məsələdə əsas söz sahibi Elm və Təhsil Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi və Nazirlər Kabineti kimi strukturlaşdırılmış dövlət orqanları olmalıdır. Prezident Administrasiyası isə ölkənin kadr hazırlığı üzrə strateji xəttini müəyyənləşdirən əsas qurumdur”.
V.Ağabəylinin fikrincə, DİM əsasən qəbul mexanizmlərini təkmilləşdirməli, şəffaflıq və obyektivliyin təminatçısı olmalıdır. Ekspert vurğuladı ki, ixtisasların aktuallığı və əmək bazarına uyğunluğu ilə bağlı isə daha geniş monitorinq və analitik təhlil əsas götürülməlidir: “Söhbət həm də yeni texnologiyalar fonunda bəzi peşələrin transformasiyasından gedir, ləğvdən yox. Məsələn, klassik “kadr ixtisasları” yeni bacarıqlarla yenilənə bilər.
Bu səbəbdən belə önəmli açıqlamaları Dövlət İmtahan Mərkəzinin yox, dövlətin təhsil və iqtisadi siyasətini formalaşdıran orqanların birgə qərarı ilə verilməsi daha məqsədəuyğun olardı. Çünki bu cür açıqlamalar təkcə abituriyentlərə yox, həm də bütün təhsil sisteminə və valideynlərə təsir göstərir”.
V.Ağabəylinin sözlərinə görə, məsələnin digər tərəfi isə odur ki, əgər yaxın 5 ildə bəzi ixtisasların ləğv olunması nəzərdə tutulursa, deməli, ən azı hələ 5 il həmin ləğv olunası ixtisas üzrə tələbə qəbulu aparılacaq: “Bəs onda həmin tələbələrin taleyini nə gözləyir? Ləğv olunası ixtisaslar üzrə hazırda təhsil alan və yaxın 5 ildə təhsil alacaq tələbələr üçün hansı çıxış yolları təklif edilir? Bu, cəmiyyəti ciddi və haqlı şəkildə narahat edən məsələdir. 4 il vaxt itkisi, bəzən maddi itki və sonda məlum olacaq ki, əbəs yerə gedib hər şey. Alternativlər düşünülməlidir, yeni layihələr və ixtisaslaşmalar üçün kadr siyasəti təhlil edilməlidir”.
İradə SARIYEVA
