Ankara bu yolla bölgədəki maraqlarını qoruyur, münaqişəyə birbaşa qarışmamaqla diplomatik manevr imkanlarını açıq saxlayır və Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdən yayınır
Türkiyə Avropanın Ukraynaya qoşun yeritmək planına qarşı çıxır. “Turkish Today” mənbələrə istinadən yazır ki, Ankara Avropada yerləşən sülhməramlı qüvvələr ideyasını qeyri-real hesab edir.
Mənbələrin sözlərinə görə, Ankara belə bir addımın Rusiya tərəfindən birbaşa müharibənin tərəfi kimi qəbul ediləcəyinə və bunun regional gərginliyi daha da artıracağına inanır. Ankara hesab edir ki, belə bir təşəbbüsün uğur qazanması üçün təkcə Qərb dövlətləri deyil, münaqişədə bitərəf qalan ölkələr də prosesə cəlb edilməlidir.
Baki-xeber.com-a görə, bu xəbər Türkiyənin regional sabitliyə yönəlmiş ehtiyatlı bir siyasət yürütməyə davam etdiyini göstərir.
Türkiyənin Avropa ölkələrinin Ukraynaya sülhməramlı qüvvələr yeritmək ideyasına qarşı çıxması səbəbsiz deyil. Türkiyə düşünür ki, bu cür təşəbbüslər yalnız Qərb deyil, həm də bitərəf qalan ölkələrin iştirakı ilə həyata keçirilsə daha uğurlu ola bilər. Bu mövqe Türkiyənin həm NATO üzvü kimi öhdəliklərini, həm də Rusiya ilə balanslı münasibətlərini qorumağa çalışdığını göstərir. Eyni zamanda, Ankara diplomatik yollarla münaqişənin həllinə üstünlük verdiyini də vurğulayır.
Türkiyə Ukraynada sülhməramlıların tərkibində iştirak etmək istəmir - bu nə dərəcədə real ola bilər?
Türkiyənin Ukraynada sülhməramlı missiyada iştirak etmək istəməməsi çox real və məntiqli bir mövqe hesab edilə bilər. Bunun bir neçə əsas səbəbi var.
Birincisi, bu, Türkiyənin geosiyasi balans siyasətindən irəli gəlir. Türkiyə həm NATO üzvüdür, həm də Rusiya ilə mühüm strateji, iqtisadi və enerji sahələrində əlaqələrə malikdir. Ankara çalışır ki, bu iki qütb arasında balans saxlasın. Ukraynaya sülhməramlı adı ilə qoşun yeritmək Rusiya tərəfindən birbaşa düşmənçilik aktı kimi qəbul edilə bilər. Bu, Türkiyənin Moskva ilə münasibətlərinə zərər verə bilər, xüsusən də enerji təchizatı, müdafiə sənayesi və regional təhlükəsizlik məsələlərində Ankara zərər çəkə bilər.
İkinci səbəb sülhməramlı missiyanın hüquqi və praktiki qeyri-müəyyənliyi ilə bağlıdir. Hazırda Ukraynada beynəlxalq səviyyədə tanınan və hər iki tərəfin (xüsusilə Rusiyanın) razı olduğu bir sülh razılaşması yoxdur. Belə bir şəraitdə sülhməramlı qüvvə yeritmək, əslində hərbi müdaxilə kimi görünə bilər. Türkiyə bu risqi daşımaq istəməz, çünki bu, onu münaqişənin birbaşa tərəfinə çevirə bilər.
Üçüncüsu, Türkiyənin prioritetləri baxınindan bu qəbuledilməzdir. Çunki Türkiyə son illərdə Yaxın Şərqdə (Suriya, İraq), Cənubi Qafqazda (Qarabağ bölgəsində) və Şərqi Aralıq dənizində gedən proseslərdə vasitəçi kimi aktiv şəkildə iştirak edir. Bu səbəbdən, Ukrayna kimi mürəkkəb və açıq şəkildə böyük güclərin qarşıdurma sahəsinə çevrilmiş bir bölgədə hərbi və diplomatik öhdəlik götürmək Ankara üçün əlavə risq və yük yarada bilər.
Dördüncüsü, Türkiyənin vasitəçi rolu zədələnə bilər. Türkiyə həm Rusiya, həm də Ukrayna ilə danışıqlar aparan az sayda ölkələrdən biridir.
Xüsusilə Türkiyə 2022-ci ildə İstanbulda danışıqlar, taxıl dəhlizi razılaşması kimi yaddaqalan təşəbbüslər göstərib ki, Ankara bu vasitəçi rolunu qorumaq istəyir. Bu rolu oynamaq üçün isə neytrallığını itirməmək vacibdir.
Türkiyənin Ukraynada sülhməramlı qüvvələrin tərkibində iştirak etmək istəməməsi real və strateji cəhətdən əsaslandırılmış bir qərardır. Ankara bu yolla bölgədəki maraqlarını qoruyur, münaqişəyə birbaşa qarışmamaqla diplomatik manevr imkanlarını açıq saxlayır, Rusiya ilə münasibətləri gərginləşdirməkdən çəkinir.
Bu mövqe həm də Türkiyənin "qlobal vasitəçi" olmaq iddiasına uyğun gəlir.
Akif NƏSİRLİ
