Bu, İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı dünya nizamının sonu kimi dəyərləndirilə və çoxqütblü, daha az sabit yeni bir dövrün başlanğıcına işarə edə bilər
Ukraynanı faktiki olaraq kapitulyasiya və ərazi güzəştinə vadar edirlər. Bu təzyiqlər baş tutsa, beynəlxalq münasibətlər nə şəkil alacaq?
Baki-xeber.com saytına görə, əgər Ukraynanı faktiki olaraq kapitulyasiya və ərazi güzəştinə vadar edən təzyiqlər baş tutarsa, bu, beynəlxalq münasibətlərə bir neçə mühüm və potensial olaraq təhlükəli təsir göstərə bilər. Bu cür nəticənin mümkün geosiyasi sonuclarını aşağıdakı kimi ümumiləşdirmək olar:
Birincisi, beynəlxalq hüquq daha ciddi şəkildə zəifləyəcək. Ukraynanın razılığı olmadan və ya təzyiq altında ərazi güzəştinə getməsi BMT Nizamnaməsinə və beynəlxalq hüququn əsas prinsiplərinə zidd olar. Bu isə "güc vasitəsilə sərhədlərin dəyişdirilməsi" prinsipini normallaşdıra, yeni presedentlər yarada bilər. Bu presedentlər isə digər dövlətləri, xüsusilə də avtoritar rejimləri qonşu ölkələrə qarşı aqressiv addımlar atmağa təşviq edə bilər.
Bununla yanaşı, bu, kollektiv təhlükəsizlik sistemlərinin nüfuzdan düşməsinə gətirib çıxaracaq. NATO və Qərb ölkələrinin Ukraynaya verdiyi dəstək, bir növ, onların etibarlılığını təmsil edir. Əgər Ukrayna dəstəyə baxmayaraq güzəştə məcbur edilərsə, NATO və ya AB dünyada nüfuzdan düsəcək. Şərqi Avropa və Baltikyanı ölkələr arasında qorxu və inamsızlıq daha da şiddətlənəcək.
Digər tərəfdən, qlobal müttəfiqlik sistemlərinə etimad azala bilər (məsələn, Tayvan, Cənubi Koreya, İsrail və s.).
Belə bir addım uğur qazanarsa, Rusiya və digər avtoritar dövlətlərin mövqeyi dünyada güclənəcək. Ardınca Ukrayna güzəştə məcbur ediləcək. Bu isə Rusiya üçün böyük geosiyasi qələbə olar.
Çin, İran kimi ölkələrə "Qərbin zəiflədiyi" siqnalı veriləcək və bununla da yeni regional bloklaşmalar və təhlükəli ittifaqlar yarana bilər (məsələn, BRICS+ daxilində daha sərt mövqe).
Dünya ictimaiyyətində ikili standartlar ittihamı tündləşəcək. Qərbin Ukraynanın suverenliyini qorumaqda yetərsiz qalması, xüsusilə Qlobal Cənub ölkələri tərəfindən "ikili standart" kimi qiymətləndirilə bilər. Bu isə Qərbin liberal dəyərlər təbliğatının təsirini sıfıra endirəcək.
Bu tendensiyanin təsiri altında Ukraynada daxili siyasi və sosial sabitliyin pozulması həssas hala gələcək. Əgər güzəşt daxili dəstək olmadan baş verərsə Ukraynada siyasi böhran və xaos qaçılmazdır. Radikallaşma və ekstremist qrupların ortaya çıxması mümkündür və yeni münaqişə risqləri arta bilər.
Ukraynanın güzəştə məcbur edilməsi yalnız region üçün deyil, qlobal beynəlxalq sistem üçün də dərin təsirlərə səbəb olar. Bu, İkinci Dünya müharibəsindən sonrakı dünya nizamının sonu kimi dəyərləndirilə və çoxqütblü, daha az sabit yeni bir dövrün başlanğıcına işarə edə bilər.
Akif NƏSİRLİ
