Şənbə günü, 12 iyul 2025
     

Ermənilər qədim alban tayfalarından biri hesab edilən udinlərin də tarixi-mədəni irsini mənimsəyiblər…

Image

“Udin dili ilə erməni dili tamamilə fərqli dil qruplarına aiddir”
“Bizim əlifbamızı, yazılarımızı da ermənilər məhv ediblər”

 

Zəngin Azərbaycan mədəniyyətinin formalaşmasında ölkəmizdə tarixən yaşayan müxtəlif xalqların da rolu danılmazdır. O xalqlardan biri də Qafqaz Albaniyasının yadigarları olan udinlərdir (udi).  Udinlərlə ermənilərin heç bir genetik, dini-mənəvi bağlılığı olmasa da, ermənilər udin abidələrini, maddi və qeyri-maddi irs nümunələrini, əlifbalarını mənimsəyiblər.

İşğal olunmuş Azərbaycan torpaqlarında ermənilər tərəfindən nəinki islam abidələri, eləcə də Qafqaz Albaniyasına aid olan abidələr təcavüzə məruz qalıb. Buradakı abidələrin kütləvi erməniləşdirildiyini deyən Alban-udin xristian icmasının sədri, “Şöhrət” ordenli geoloq-alim Robert Mobili “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, Qafqaza yad olan ermənilər buradakı bütün xristian abidələrinə qarşı saxtalaşdırma, mənimsəmə aktları həyata keçirməkdə davam edirlər. “Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində həm islam, həm də xristian abidələrinin vəziyyəti dözülməz haldadır. Xüsusilə islam abidələri dağıdılıb. Alban abidələrinin isə bir hissəsi dağıdılıb, bir hissəsi erməniləşdirilib” - deyə bildirən R.Mobilinin sözlərinə görə, ermənilər Qarabağda alban abidələrini, tarixi yerlərini özlərininki kimi təqdim edirlər. Onların məqsədinin bu abidələrin guya onlara məxsusluğunu dünyaya çatdırmaq olduğunu vurğulayan R.Mobili qeyd etdi ki, alban abidələri saxtalaşdırılmaqla erməni Qriqoryan kilsələrinin elementləri əlavə olunur. Amma nə qədər çalışsalar da, başqasının tarixinə sahib çıxa bilməyəcəklər. Elm inkişaf edib. O abidələrin inşasında xüsusi bağlayıcı, tikinti materialı istifadə olunub. Saxtalaşdırmanın üzə çıxarılması zamanı hansı bağlayıcı, tikinti materialları istifadə edilib, bunu araşdırırıq. Tikinti materialının bağlayıcısı informasiya daşıyıcısıdır. Onun hansı dövrə aid olduğunu bilmək mümkündür”. R. Mobilinin bildirdiyinə görə, ermənilər alban kilsələrini erməniləşdirmək üçün, ilk növbədə, xaçı dəyişirlər. Çünki alban xaçı xristian xaçından fərqlidir.

“Bizim mədəni irsin hesabına ermənilər Qarabağı vətən kimi “doğmalaşdırıb”. Bura qədim alban abidələri, digər mədəni irs örnəkləri, eləcə də əlifba daxildir. Sözsüz ki, ermənilər işğal etdikləri ərazilərdə alban mədəniyyətinin izlərini silməklə oranı özününküləşdirməyə cəhd edirlər. Ermənilər ciddi-cəhdlə çalışırlar ki, özlərini Qafqaz tarixilə bağlasınlar. Çünki onlar heç vaxt Qafqaz xalqı olmadığı üçün, bura onların tarixi vətəni olmayıb. Onlar özlərini Qafqaza bağlamaq üçün mədəni irs nümunələrimizi mənimsəyirlər ki, guya burada çoxdan yaşayıblar və bu abidələr də onlara məxsusdur. Deyim ki, ermənilər bu saxtakarlığı təkbaşına etməyiblər. Vaxtilə bu işdə onlara ərəblər də kömək edib, ruslar isə tamamilə bizə aid mədəni irsi onlara verib. Çar Rusiyasının erməniləri Qarabağda yerləşdirməsinin səbəbi oradakı alban kilsələrini, məbədlərini, mədəniyyətini, əlifbasını erməniləşdirmək idi. Ermənilər bunların hamısını özlərinə bağlayıblar. Ermənilər udinlərlə bağlı xüsusi məqsəd daşıyırdılar. Udinlər ya assimilyasiya olunub ermənilərin içində əriməli, ya da tamamilə silinməli idilər. Bu məsələdə ermənilərə əsas dəstəyi Çar Rusiyası verib. “Türkmənçay” müqaviləsindən sonra Rusiya Qafqazı işğal etdi və Azərbaycan torpaqları iki yerə bölündü. Qarabağın xristian əhalisi olmadığına görə (çünki orada bir-iki udin kəndi qalmışdı) Çar Rusiyası erməniləri Dağlıq Qarabağa köçürməyə üstünlük verdi. Udinlər əsasən Qarabağda, Ağstafa, Tovuz və Böyük Qafqazın şimal yamaclarında və Kiçik Qafqazda yaşayıblar. “Türkmənçay” müqaviləsindən sonra erməniləri Dağlıq Qarabağa yerləşdirdilər. Alban kilsəsi İmperator I Nikolayın 11 mart 1836-cı il tarixli fərmanına əsaslanan Rusiya Senatının 10 aprel 1836-cı il tarixli Əsasnaməsinə görə erməni Qriqoryan kilsəsinin idarəçiliyinə verilir. Bununla da Alban kilsəsi 1836-cı ildə Rusiya tərəfindən erməni Qriqoryan kilsəsinin tabeliyinə verilərək fəaliyyəti tam dayandırılır. Bu böyük bir siyasət idi və bunlar ermənilərə “vətən” yaratmağa xidmət edən məsələ idi. Alban kilsəsini erməni kilsəsinin tabeliyinə verməkdə məqsəd orada olan alban-xristian tayfalarının erməniləşdirilməsi idi. Faktiki olaraq o tayfalar erməniləşdirilmişdi. O xalqlardan biri də tarixən  Qarabağda yaşayan udinlərdir. Qarabağda olan ermənilərin çoxu kök baxımdan alban-xristianlardır. Onlar alban tayfalarından olduqlarını bilirlər, amma o səviyyədə erməniləşdiriliblər ki, erməni olmadıqlarını etiraf edə bilmirlər. Onlara “Qarabağ erməniləri” ona görə deyirlər ki, onlar zorla erməniləşdiriliblər. Qarabağda üç kəndin adını çəkə bilərəm ki, orada udinlər yaşayıb. Bu kəndlər Talış, Çaylı və Udinlərdir. Hətta Seysulanda da udinlər vardı. Onlar təxminən 19-cu əsrə qədər qalmışdılar. Qarabağda udinlərdən başqa da alban-xristian xalqları vardı, onlar da sonradan bura köçürülən ermənilərin içində əridildilər. Udinlər və digər alban tayfaları ya erməni kilsəsinə tabe olub ermənilərin içində əriməliydilər, ya da başqa yol seçməliydilər. Fakt budur ki, udinlər arasında islamı qəbul edənlər də vardı. Qarabağdakı udinlərin bir hissəsi özlərini müdafiə etmək məqsədilə Gürcüstana qaçdılar, onlar da orada gürcüləşdilər. Gürcüstanda Ceyranaşvililər var, onlar alban tayfalarındandır. Hətta mən beynəlxalq konfranslarda çıxış edəndə mənə yaxınlaşıb alban tayfalarından olduqlarını deyirlər. Gürcülər Gürcüstandakı alban kilsələrinin quruluşunu dəyişərək onları gürcü kilsəsinə bənzədiblər. Alban irsinə layiqincə sahib çıxa bilmədiyimiz üçün, onu bir tərəfdən gürcülər, o biri tərəfdən isə ermənilər mənimsəyiblər” - deyə R.Mobili bildirdi.     

İcma sədri vurğuladı ki, Qafqaz Albaniyasının əhalisinin xristianlaşma dövründən başlayaraq udinlər Alban kilsəsinə mənsubdurlar. Başqa xalqlar kimi, xristianlığı qəbul etdikdən sonra udinlər yeni xristian ayinlər ilə bərabər, köhnə adət və ənənələri qoruyub saxlayıblar. O qeyd edir ki, ermənilərin alban kilsələrinə qarşı təcavüzünun qarşısının alınması üçün tədbirlər görülməlidir. Onun bildirdiyinə görə, alban kilsələri təmir olunmalı və onlar fəaliyyət göstərməlidirlər. “Alban kilsəsinin statusu bərpa edilməlidir. Görürsünüz, Ukrayna kilsəsi Rusiya kilsəsindən ayrıldı. Bu çox ciddi məsələdir. Çünki kilsə böyük rol oynayır. Bu gün o mədəni irsə sahib olmaq lazımdır ki, sabah onu müdafiə edə bilək. Burada söhbət təkcə udinlərdən getmir. Sadəcə, burada udinlər kömək edə bilər” - deyə bildirən müsahibimizin fikrincə, ermənilər onların əlifbalarını da məhv ediblər: “Bizim əlifbamızı, yazılarımızı da ermənilər məhv ediblər. Bu günə artıq heç nəyimiz qalmayıb. Udin dili ilə erməni dili tamamilə fərqli dil qruplarına aiddir. Bizim ermənilərlə heç bir bağlılığımız yoxdur. Onlar bizə məxsus dəyərləri oğurlayaraq özününküləşdiriblər”.

İradə SARIYEVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

12.07.2025 / 12:07
DÇ-2030-un finalı bu stadionda keçiriləcək - AÇIQLANDI

12.07.2025 / 11:10
Ərdoğandan qərar - bu xanımı vəzifəyə təyin etdi

12.07.2025 / 11:02
Tramp ŞOKDA - ABŞ məhkəməsi Prezidentin fərmanını blokladı!

12.07.2025 / 10:54
Narkotik vasitələr becərən Qəbələ sakini yaxalanıb

12.07.2025 / 10:00
Mingəçevirin bu ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

12.07.2025 / 09:12
"Feyk xəbər" yayanları ciddi cəza gözləyir

12.07.2025 / 09:03
Ölkəmizə "cəhənnəm istilər" gəlir...

12.07.2025 / 08:44
Sertifikasiyadan sonra indi də müəllimlərin dərs yükü problemə çevrilib...

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

11.07.2025 / 13:12
Страшный сон профессора Хачикяна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.07.2025 / 13:11
Almaniyada yaşayan ixtiraçı həmyerlimiz "Bakı Xəbər"ə müraciət etdi

11.07.2025 / 13:09
“Sənət və duyğu harmoniyasının təbliği” layihəsi uşaqların psixoloji rifahına töhfə verir

11.07.2025 / 12:53
"Medianın işində ciddi keyfiyyət dəyişikliyi özünü göstərməkdədir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 12:35
Rusiya Ukrayna müharibəsilə bağlı ABŞ-a yeni təkliflər verdi - Lavrovla görüşən Rubio detalları açıqlamadı...

11.07.2025 / 12:07
"Milli mətbuatımızın hazırkı estafetini yeni gənc nəsil qəbul etməlidir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 11:55
“Respublika” qəzeti və “Xalq qəzeti” redaksiyaları birləşdirildi

11.07.2025 / 11:50
“Şübhəli əməliyyatların monitorinqi” informasiya sistemi yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:42
Prezident bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılmasını təsdiqlədi

11.07.2025 / 11:35
Yaşayış minimumu haqqında qanunda dəyişiklik edildi

11.07.2025 / 11:33
“Bakinski raboçi” və “Xalq” qəzetinin redaksiyalarının MMC-ləri yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:31
Milli Onkologiya Mərkəzinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

11.07.2025 / 11:30
"İrana səfər etməyin!" - ABŞ öz vətəndaşlarına XƏBƏRDARLIQ ETDİ

11.07.2025 / 11:25
Dünya bazarı çalxalanır - qızıl 20 dollardan çox bahalaşıb

11.07.2025 / 11:16
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlandı - TƏCİLİ

11.07.2025 / 11:13
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır

11.07.2025 / 11:09
Cənubi Qafqazda yeni diplomatik mərhələ: Əbu-Dabidə tarixi görüş

11.07.2025 / 11:07
Samvel Karapetyanın yaxın adamı da həbs edildi

11.07.2025 / 11:04
Prezident İlham Əliyev Monqolustan Prezidentini təbrik etdi

11.07.2025 / 11:03
Bakı - İrəvan danışıqlarında mühüm nəticələr alındı - CANLI

11.07.2025 / 11:00
Respublika Klinik Xəstəxanasında pasiyent üzərində eyni anda 5 əməliyyat icra olunub

11.07.2025 / 10:31
BDU-da T3 Fondunun birgə əməkdaşlığı ilə “TEKNOFEST klubu” yaradılır

11.07.2025 / 10:29
Makron ŞOKDA - Məhkəmə onun arvadını kişi adlandıran jurnalistə bəraət verdi!

11.07.2025 / 10:22
Şirvanda narkokuryerdən 7 kiloqrama yaxın narkotik vasitə götürülüb

11.07.2025 / 10:13
Azərbaycan və Çin arasında mülki aviasiya sahəsində əməkdaşlığa dair sənəd imzalanıb

11.07.2025 / 10:10
Pakistanda cinayətkarlar 9 sərnişini öldürüblər

11.07.2025 / 10:00
"Rusiya ilə müharibə təkcə Ukrayna üçün deyil..."

11.07.2025 / 09:45
Pensiyaçılara şad xəbər

11.07.2025 / 09:32
Bu çanta Parisdə 7 milyona avroya satıldı

11.07.2025 / 09:20
"60 günlük atəşkəsə razıyıq, amma..."

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910