Hələ də miqyası genişlənməkdə olan koronavirus dünya iqtisadiyyatına dağıdıcı təsirini davam etdirir. Belə görünür ki, hadisələr indiki templə davam etsə, dünya iqtisadiyyatı trilyonlarla dollar həcmində zərər görəcək. Müxtəf dövlətlər artıq prosesə fərqli hazırlıq görür. Onlardan biri olan Azərbaycanda bu istiqamətdə atılan addımlar ölkəmizin itkilərinin minimal həddə olacağını istisna etmir. Eyni zamanda, atılan addımlar əhalinin, özəl sektorun da bundan az əziyyət çəkəcəyini göstərir. Xüsusən də prezident İlham Əliyevin “Koronavirus (COVID-19) pandemiyasının və bundan irəli gələrək dünya enerji və səhm bazarlarında baş verən kəskin dalğalanmaların Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına, makroiqtisadi sabitliyə, ölkədə məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirinin azaldılması ilə bağlı bir sıra tədbirlər haqqında” Sərəncamı indiki halda çox vacib addım sayılır. Burada iqtisadiyyatin müxtəlif sahələrinə, o cümlədən sahibkarlığa dövlət dəstəyinin göstərilməsi ilə bağlı proqramlar hazırlanıb.
Digər tərəfdən məlumdur ki, proseslərin ölkə iqtisadiyyatına ciddi mənfi təsirinin olmaması üçün Azərbaycan Prezidenti tərəfindən 4 istiqamət üzrə işçi qruplar yaradılıb. İşçi qrupların başlıca məqsədi mənfi fəsadların maksimum dərəcədə yumşaldılması və iqtisadiyyatın dayanıqlılığının təmin olunmasından ibarətdir. Addımın bir istiqaməti sosial bloka aiddir. Bu, bir tərəfdən də ölkə əhalisinin geniş təbəqəsinin sosial rifahının yüksəldilməsinə və ən azından zəifləmələrin olmamasına yönələn siyasətdir. Xatırladaq ki, ötən illər ərzində ölkədə sosial paket reallaşdırılıb. Paketin effektinin itirilməməsi üçün əhalinin geniş təbəqələrinə sosial dəstək göstərmək önəmlidir. Görülən işlər bank sektoru ilə də bağlı mühüm addımların atılmasını özündə ehtiva edir. Burada əsas istiqamət valyuta bazarında sabitliyin qorunmasıdır. Bu, ölkənin makroiqtisadi sabitliyi üçün əhəmiyyətlidir. Bunlarla yanaşı, maliyyə və büdcə sabitliyi, eləcə də vergi siyasəti olduqca önəmlidir. Yəni təklif olunan dəstək paketi müxtəlif sahələri əhatə edir. Xüsusilə əhaliyə göstərilən kommunal xidmətdə güzəştlərin olacağı da burada mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Xatırladaq ki, əhali üçün elektrik limitinin 100 kilovat artırılması nəzərdə tutulub. Qeyd edilənlər bir daha təsdiq edir ki, iqtisadi dəstək paketi bir çox sahələrə tətbiq ediləcək. Paket pandemiya sonrası iqtisadiyyatda yaranan boşluqları aradan qaldırmaq və minimum zərərlə çıxmağı da hədəfləyir. Təklif olunan dəstək paketində ilkin olaraq 300 mindən çox muzdlu işçinin əmək haqqının yarısının dövlət tərəfindən ödənilməsi nəzərdə tutulub. Bu məqsədlə birinci növbədə sahibkarlara 500 milyon manat həcmində dəstək veriləcəyi gözlənilir. Düzdür, bununla bağlı mexanizm detallı açıqlanmayıb, ancaq paketin iş yerlərinin qorunması məqsədilə təklif edildiyi bildirilib.
Digər bir güzəşt isə mikro və makro sahibkarlara tədbiq olunacaq. Bu təklif mikro və makro sahibkaların əlavə dəyər vergisi, mənfəət vergisi, əmlak vergisindən azad olması və ya güzəştlərin edilməsidir. Edilən güzəştlərin həcmi də sahibkarların fəaliyyət sahəsindən asılı olacaq. Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Tahir Mirkişili bildirir ki, Azərbaycan dövlətinin dəstək proqramları kifayət qədər düşünülmüşdür, orta və uzun müddətə əsaslanıb. Artıq İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən dəstək proqramının istiqaməti və əhatəsi ilə bağlı təkliflər hazırlanıb. Bu proqram təxminən 600 minə yaxın insanı əhatə edəcək. Komitə sədri qeyd edib ki, dünyada koronavirus pandemiyasının yayılması, neftin qiymətinin düşməsi, eyni zamanda, Azərbaycan dövlətinin vətəndaşının sağlamlığını əsas tutaraq ölkədə məhdudlaşdırıcı tədbirlər həyata keçirməsi, təbii ki, sahibkarlıq subyektlərinə və iqtisadiyyata təsirsiz ötüşə bilməz:“Ölkəmizdə dörd işçi qrupun yaradılması, sahibkarların bu problemdən minimum zərərlə çıxması, həmçinin vətəndaşlar üçün bu proseslərin mənfi təsirinin minimuma endirilməsi ilə bağlı dövlət dəstəyi proqramının hazırlanması kimi qabaqlayıcı tədbirlər görülür. Proqram bir neçə istiqamətdən ibarətdir. Əsasən 304 minə yaxın muzdlu işçiyə birbaşa yardımın göstərilməsi nəzərdə tutulur. Çünki məhz məhdudlaşma tədbirləri çərçivəsində bu qədər insanın əməkhaqqı almasında və sahibkarlar tərəfindən əməkhaqqının ödənilməsində müəyyən çətinliklər var. 304 minə yaxın muzdlu işçi qeyri-neft sektorunda çalışanların təxminən 45 faizindən bir az artıqdır. Eyni zamanda, 292 minə yaxın fərdi sahibkara dövlət dəstəyi ilə bağlı proqramlar hazırlanır. Çünki xüsusi karantin rejimi həm də fərdi sahibkarların, xüsusən də xidmət sahəsindəki sahibkarların işinin məhdudlaşdırılmasına gətirib çıxarıb. Vergi güzəştləri ilə bağlı müəyyən imtiyazların verilməsi, sahibkarların banklardan götürdükləri kreditlərə dövlət dəstəyi mexanizminin hazırlanması kimi istiqamətlər mövcuddur”.
Deputat bildirib ki, tələbələrin təhsil haqqının ödənilməsi və ipoteka ilə bağlı dövlət dəstəyi proqramında xüsusi müddəalar nəzərdə tutulur:“Bundan başqa, kommunal ödənişlərdə insanlara ediləcək güzəştlərlə də bağlı dəstək proqramında müddəalar öz əksini tapıb. Dövlət başçısının tapşırığı, ilk növbədə vətəndaşların sağlamlığını qorumaq, sonra isə sahibkarlara kömək və sonrakı dövrlərdə Azərbaycanda sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsi üçün qısa, orta və uzunmüddətli proqramların hazırlanmasıdır. Bununla Azərbaycan sahibkarları dövlət başçısının dəstəyini hiss edəcəklər”.
Ramil QULİYEV
