İqtisadiyyatı koronadan qorumaqda Azərbaycanın 2.5 milyardı məzmunca ABŞ-ın iki trilyonundan böyükdür, niyə...
Məlumat verildiyi kimi, iqtisadi sektorlar və sahibkarlar üçün geniş və əhatəli dövlət dəstəyi proqramları hazırlanıb. Azərbaycan Prezidentinin 19 mart 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə yaradılmış İşçi Qrupun koronavirus pandemiyasının ölkə iqtisadiyyatına, makroiqtisadi sabitliyə, məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirinin azaldılması ilə bağlı hazırladığı təkliflər barədə İşçi Qrupun rəhbəri, İqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov açıqlama verib.
Nazir bildirib ki, pandemiyanın milli iqtisadiyyata və insanların gündəlik sosial-iqtisadi həyatına göstərdiyi təsirlər artıb. Yaranmış vəziyyətə Azərbaycan hökuməti çevik reaksiya verib. Karantin rejiminin tətbiqi və sosial izolyasiya tədbirləri zəruri addım olaraq atılıb. Məlumdur ki, bütün dünyada iqtisadi artım templəri səngiyib. Pandemiyanın təsiri altında enerji və səhm bazarlarında durğunluq yaranıb, dünya ölkələrində iqtisadi və maliyyə böhranı müşahidə edilir. Bu proseslər Azərbaycan iqtisadiyyatına da öz təsirlərini göstərməkdədir. Pandemiyanın ölkə iqtisadiyyatına, makroiqtisadi sabitliyə, məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirinin azaldılması ilə bağlı ölkə Prezidentinin Sərəncamı ilə işçi qruplar yaradılıb. Nazir qeyd edib ki, hazırda Azərbaycan hökuməti vətəndaşlarımızın həyat və sağlamlığını qorumaq üçün şüurlu şəkildə iqtisadi fəallığın azalmasına gedir və iqtisadiyyatı, sahibkarlıq subyektlərini böhran şəraitində qorumaq və onun mənfi təsirlərini minimuma endirmək məqsədilə bu subyektlərin fəaliyyətinin məhdudlaşdırılmasına dəstək verir. Hazırda hökumət məşğulluğun, maliyyə-bank sektorunun sağlamlığının qorunmasına, iqtisadi artımı yenidən bərpa etmək üçün gələcək addımlarla bağlı çevikliyin saxlanılmasına çalışır. Dövlət dəstək proqramlarını maliyyə həcmi – 2,5 milyard manat təşkil edir. Bildirilib ki, ümumilikdə bu, 2,5 milyard manatlıq dəstək sistemidir və Azərbaycanın ÜDM-nin 3%-ni təşkil edir. İqtisadiyyatın həcmi ilə müqayisədə nə MDB məkanında, nə də regionda bu həcmdə dəstək paketi nəzərdə tutulub. Bu, eyni zamanda, dünyanın ən inkişaf etmiş ölkəsi sayılan ABŞ-ın iqtisadiyyata ayırdığı maliyyə yardımından da böyük həcm sayıla bilər. ABŞ 2 trilyon həcmində yardım ayırıbsa, müqayisədə Azərbaycanın ayırdığı 2,5 milyradlıq həcm heç də kiçik görünə bilməz. Hətta iqtisadiyyatların və dövlət büdcələrinin həcminə görə ölkəmizin ayırdığı məbləğ artıq da sayıla bilər.
Asif İbrahimov:“Antiböhran proqramı çərçivəsində qəbul edilmiş paketin həcminə görə Azərbaycan MDB ölkələri sırasında birincidir”
qtisadiyyatımıza dövlət tərəfindən ayrılan 2,5 milyardlıq yardım paketi ilə bağlı iqtisadçıların fikri necədir? Beynəlxalq idarəetmə üzrə mütəxəssis, iqtisadçı Asif İbrahimov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, 2015-2019-cu illərdə illərdə Azərbaycan höküməti bir çox sahələrdə islahatlar həyata keçirərək iqtisadi inkişafı təmin etməyi bacarmışdı:“ÜDM 2019-cu ildə 2018-ci ilə nisbətən 2,5-3% artıb, neftdən asılılıq kəskin şəkildə azaldılıb. Bütün sahələrdə paralel aparılan islahatların mərkəzində Azərbaycan vətandaşı və onun rifahı dayanır. Dünya Bankının “Doing business” reytinqində 57-ci sırada olan Azərbaycanın 25 pillə irəliləməsi də aparılan islahatların nəticəsidir. Danılmaz faktdır ki, Azərbaycan dövlətinin iqtisadi strategiyası həm daxili, həm də xarici siyasətdə milli mənafeyi, təhlükəsizliyi və büdcə xərclərinin daha vacib istiqamətlərə yönəldilməsini, sahibkarlığın inkişafını nəzərdə tutur. Lakin dünya iqtisadiyyatında iqtisadi artıma, iqtisadi təhlükəsizliyə mənfi təsir göstərən risqlər və təhdidlər həmişə olub, hələ də davam edir. Hazırda dünyada tüğyan edən “Koronavirus (COVİD-19) pandemiyasının artıq dünya iqtisadiyyatına mənfi təsiri müşahidə edilir, makroiqtisadi geriləmə göz qabağındadır. Bildiyimiz kimi, dünyada əczaçılıq sənayesi, dezinfeksiya və gigiyena vasitələrinin istehsalı, qida istehsalı və sosial media sahəsi xaric bütün sektorlar - turizm, ictimai iaşə, avtomobil sənayesi və digər sahələr tamamilə dayanıb. Hesablamalara görə, bu il iqtisadi geriləmə dünyada 4,7 faiz, Avrozonada 9,7 faiz, Çində 2,7 faiz və ABŞ-da 8,4 faiz olacaq. Bu kataklizmin təsiri 2008-ci ildə baş vermiş qlobal maliyyə böhranın təsirlərindən də ağır olacaq. Yeni bir fors major halla və ya sürprizlə qaşılaşmasaq. Dünya Bankı və ayrı-ayrı dövlətlər tərəfindən qəbul edilən proqramlar uğurla həyata keçirilərsə, dünya iqtisadiyyatı ən yaxşı halda 2021-ci ilin sonunda pandemiyadan əvvəlki vəziyyətə gəlib çıxa biləcək. Azərbaycan da dünya iqtisadiyyatının aktiv oyunçularından biri olduğu üçün bu təhdid iqtisadiyyartımıza təsirsiz ötüşə bilməzdi. Biz bu tənəzzülü dünya iqtisadiyyatında son üç ayda olan geriləmə ilə müqayisə etməməliyik. Azərbaycan iqtisadi modeli bütün dünyada özünəməxsusluğu ilə seçildiyinə görə dünya iqtisadiyyatında son iki ayda olan geriləmə ilə müqayisə etməməliyik. Təəssüflə qeyd edim ki, son 5 ildə sürətlə inkişaf edən Azərbaycan iqtisadiyyatı bu tipli fövqəladə vəziyyətlərə hazırlıqsız idi. Baş verə biləcək hallar üçün “B” və “C” ssenarilərimiz mövcud deyildi. Buna baxmayaraq, pandemiyanın rəsmi elan olunduğu ilk gündən öz vətəndaşlarının yanında olan ölkə başçısı Azərbaycan vətandaşlarının və sahibkarların dəstəyi nəticəsində vəziyyəti nəzarətə götürdü, bir çox istiqamətlərdə profilaktik tədbirlərin görülməsinə tapşırıq verdi. Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına, makroiqtisadi sabitliyə, ölkədə məşğulluq məsələlərinə və sahibkarlıq subyektlərinə mənfi təsirin azaldılması ilə bağlı bir sıra tədbirlər haqqında” Sərəncamına əsasən, iqtisadiyyatin müxtəlif sahələrinə, o cümlədən sahibkarlığa dövlət dəstəyinin göstərilməsi ilə bağlı proqramlar hazırlanıb. 31.03.2020-ci ildə AR iqtisadiyyat naziri tərəfindən ölkə başçısına təqdim edilən 9 addımdan ibarət dövlət proqramının əsas istiqamətləri zərər çəkmiş sahələrdə çalışan muzdlu işçilərin əmək haqlarının ödənilməsi üçün maliyyə dəstəyini, fərdi (mikro) sahibkara maliyyə dəstəyini, əhalinin maddi vəziyyətinin, elektrik, qaz və digər kommunal məsələlərin dəstəklənməsi üçün sosial paketi, sahibkarlara kreditlərin verilməsini, vergi güzəştlərinin azaldılmasını və bir sıra məsələləri özündə ehtiva edir. Xüsusilə qeyd edək ki, Azərbaycanın antiböhran proqramı 2,5 milyard manat təşkil etməklə ÜDM-in 3,1 faizini təşkil edir. Müqayisə üçün bildirim ki, Gürcüstan hökuməti 1 milyard lari (ÜDM-in 2 faizi həcmində), Rusiya 300 milyard rubl (ÜDM-nin 0,3 faizi) həcmində yardım paketi qəbul edib. Antiböhran proqramı çərçivəsində qəbul edilmiş paketin həcminə görə Azərbaycan MDB ölkələri sırasında birincidir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
