Qaz limiti ilə bağlı "Azəriqaz"dan inanılmaz məlumat...
"Azəriqaz" İB-nın abonentlərinin yalnız 7,3 faizi qazdan istifadə limitinin aşağı həddini aşmaya bilər
"Azəriqaz" İB-nin rəsmiləri və bəzi ekspertlər iddia edirlər ki, guya qaz istifadəçilərinin yarısı bir il ərzində qaz istifadəsi limitinin aşağı həddini aşmırlar. İlin 5 ayında mənzilini qazla qızdıran abonentlər ilin sonuna qədər 1200 kubmetrlik istifadə limitini necə keçməyə bilər?
Noyabr, dekabr, yanvar, fevral və mart aylatında 70-80 kvadrat metr sahəyə malik mənzili qazla qızdırmaq üçün 600-700 kubmetr qaz tələb edilir. Hər bir vətəndaş, o cümlədən də "Azəriqaz" İB-nın rəsmileri bunu təcrübədə sınaqdan keçirə bilərlər - dekabr ayında istifadə etdiyiniz qaz həcmini hesablasanız kifayət edər. Bu isə o deməkdir ki, qazdan istifadə limitinin aşağı həddını mənzilini qazla qızdıran abonentlər ilin 2-3 ayı ərzində mütləq aşırlar. İndi isə açıq mənbələrdəki məlumatlardan istifadə edərək müəyyənləşdirək ki, "Azəriqaz" İB-nın abonentlerinin neçə faizi mənzilini qazla, necə faizi isə mərkəzləşdirilmiş istilik sistemi ilə qızdırır. Hamı üçün əlçatan olan sadə bir indikatorla bunu müəyyənləşdirmək olar.
Arayış üçün qeyd edək ki, Azərbaycanda əhalinin təbii qazdan istifadəsinə görə limit tətbiq edilir. Tarif Şurasının 2021-ci ildə verdiyi qərara əsasən, əhalinin illik istehlakının 1200 kubmetrədək olan hissəsi üçün tariflər 12 qəpik, 1200-2500 kubmetrədək və 2500 kubmetrdən çox olan hissələr üçün tariflər müvafiq olaraq 20 və 25 qəpik olmaqla hesablanır.
Bu ilin fevral ayına olan rəsmi məlumata görə, Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) "Azəriqaz" İB-nın ümumi abonentlərinin sayı 2 milyon 599 min 43-ə çatıb. Yəni yuvarlaqlaşdırsaq və son 9 ayda yeni yaranan abonentləri nəzərə alsaq, demək Birliyin 2,6 milyon abonenti var. Bəs cari ildə bu abonentlərin neçə faizi qaz istifadəsi limitinin aşağı həddini keçib? Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, sözügedən limiti yalnız mənzilini "Azəristiliktəhcizat" ASC-nin xidmətindən istifadə edən abonentlər keçməyə bilər.
"Azəriqaz" İB-nin rəsmiləri iddia edir ki, bu ilin ilk 11 ayı ərzində abonentlərin yarıdan çoxu qaz limitini keçməyib:
"2024-cü ilin on bir ayının statistikası onu deməyə əsas verir ki, 51 faiz abonent aşağı qaz istifadəsi limitini, yəni 1200 kubmetrədək limiti keçməyib. Dekabr ayını da nəzərə alsaq, bu, ən pis halda 46 faiz təşkil eləyə bilər".
Nəzərə alaq ki, mənzilini qazla qızdıran abonentlər bu limiti aşmayan qrupa daxil deyil. Yəni bu abonentlər 1200 kubmetrlik limiti fevral-mart ayında aşır. Belə çıxır ki, ölkədə "Azəriqaz" İB abonentlərinin yarısının mənzili mərkəzləşdirilmiş qaydada "Azəristiliktəhcizat" ASC tərəfindən qızdırılır.
Lakin ASC-nin saytında göstərilir ki, Cəmiyyətin xidmət zonasına daxil olan 9 dağ rayonunda (Şuşa, Qəbələ, Quba, Qusar, Xaçmaz, Siyəzən, Şabran, Lerik, Şamaxı) payız-qış mövsümü ərzində 39 qazanxana və 1 istilik məntəqəsi vasitləsi ilə 34 yaşayış binası, 16 orta məktəb, 3 uşaq bağçası, 2 səhiyyə müəssisəsi, 18 sosial və təsərrüfat hesablı obyekt istiliklə təchiz olunacaq və mövsüm növbəti ilin may ayının 1-nə qədər davam edəcək. Respublikaının digər ərazilərində, o cümlədən Bakı şəhərində isə payız-qış mövsümü cari ilin noyabr ayının 15-dən başlayaraq növbəti ilin aprel ayının 15-nə qədər davam edəcək.
Cari mövsümdə "Azəristiliktəchizat" ASC tərəfindən Bakı şəhəri və respublikanın regionlarında ona məxsus olan 553 qazanxana və 88 istilik məntəqəsi vasitəsi ilə 3278 yaşayış binasının 185 minə yaxın mənzilini, 286 orta məktəbin, 158 uşaq bağçasının, 150 səhiyyə müəssisəsinin, 2600-a yaxın sosial və təsərrüfat hesablı obyektlərin istiliklə təmin edilməsi nəzərdə tutulur.
Məlumatdan aydın görünür ki, ölkə üzrə "Azəristiliktəchizat" ASC tərəfindən cəmi 3312 yaşayış binası qızdırılır. Bu binalarda cəmi 187 min mənzil qızdırılır. Bu o deməkdir ki, "Azəriqaz" İB abinentlərinin yalnız 187 mini qazdan istifadə limitinin aşağı həddını aşmaya bilər. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, "Azəriqaz" İB-nın abonentlərərinin sayı isə 2,6 milyondur. Deməli, 2,4 milyondan çox qaz istifadəçisi və ya abonentlərin 92,7 faizi ilin ilk 2-3 ayı ərzində qazdan istifadə limitinin aşağı həddını keçir. Bu hesabla "Azəriqaz" İB abonentlərinin yalnız 7,3 faizi limitin aşağı həddini keçməyə bilər. Çünki mərkəzləşdirilmiş qaydada qızdırılmayan mənzili 5 ay ərzində 1200 kub metr qazla qızdırmaq mümkün deyil. Ən dar mənzili belə 1200 kubmetr qazla 2-3 aydan çox qızdırmaq mümkün deyil.
Yuxarıdakı məlumatları nəzərə alaraq qeyd etməliyik ki, qaz abonentlərinin 92,3 faizi hər ilin fevral ayında qazdan istifadə limitinin aşağı həddini keçirsə, deməli qaz limitinə yenidən baxılmalı, limitin aşağı həddi ən azı 2 dəfə artırılmalıdır. Yalnız bu halda abonentlərin yarısı yenilənmiş limiti ilin sonuna qədər keçməyə bilər.
Hesablamalarımıza görə, mərkəzləşdirilmiş istilik sisteminə malik olmayan binalarda qaz istifadəçiləri noyabr-dekabr aylarında limitin ikinci həddini də keçərək, qazın kubmetrini 25 qəpiyə alır. Həyət evlərində isə qazdan istifadə limitinin ikinci həddi ilin ilk 6 ayı ərzində aşılır. Yəni "Azəriqaz" İB-nın həyət evlərində yaşayan abonentləri ilin ikinci yarısında qazın 1 kub metrini 25 qəpiyə alır. Nəzərə alsaq ki, bölgələrdə əhalinin əksəriyyəti həyət evlərində yaşayır, gəlirləri aşağıdır və buna görə də bölgələrdən Bakıya axışır, onda hökumətin siyasətində anlaşılmazlıq yaranır. Bir tərəfdən dövlət büdcəsindən milyonlarla vəsait ayırıb, bölgələrin sosial-iqtisadi inkişafı proqramlari həyata keçiririk ki, əhali bölgələrə bağlansın, paytaxta axın dayansın, digər tərəfdən isə bölgə əhalisinə qazın kubunu 25 qəpiyə satırıq. Qazı bizdən valyuta ilə alan Gürcüstanın dağ kəndlərinə pulsuz qaz istifadə limiti verilir, bizdə isə dağ kəndləri bu tariflərdə nəzərə alınmır.
Fikrimizcə, hökumət "Azəriqaz" İB-nın məlumatlatına inanmadan həm ictimai tədqiqat qaydasında, həm də sənədlərlə araşdırma aparıb, bu araşdırmanın nəticələrinə uyğun olaraq qüvvədə olan qaz limiti tariflərinə yenidən baxmalıdır. Bu barədə qərar qəbul edilərkən nəzərə alınmalıdır ki, qaz xalqın sərvəti olduğu üçün onun satışından dövlət gəlir gözləməməlidir, qaz Azərbaycan vətəndaşlarına maya dəyərinə satılmalıdır.
Akif NƏSİRLİ
