Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

3-4 yaşlı uşaqlara təhsil vermək? - Kəskin müzakirə var...

Image

"Elm və Təhsil Naziriliyinin gördüyü ən yaxşı işlərdən biri 5 yaşlıların məktəbə hazırlığa cəlb olunmasıdır. Biz ilkin nəticələri 10-15 ilə, real nəticələri, iqtisadiyyata verilən nəticələri isə 25 və ya daha çox ilə görürük. Düşünürəm ki, bunlar uzunmüddətli vaxta görülən işlərdir. Biz Elm və Təhsil Nazirliyi olaraq inanırıq ki, məktəbə hazırlıq üçün olan nəticələri, ola bilsin ki, cəmiyyət 5 il sonra görməsin, amma 20 il sonra mütləq görəcək" - bunu elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev "Məktəbəqədər təhsildə keyfiyyətə yeni baxış" adlı II beynəlxalq konfransda deyib. Nazir bildirib ki, qarşıda olan digər çağırış isə məktəbə hazırlıqda 3-4 yaşı əhatə etməkdir.

Nazirin 3-4 yaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb olunma fikri ictimaiyyət arasında narazılığa səbəb olub. Məlumdur ki, qeyd edilən yaşda olan uşaqların əksəriyyəti özü özünü sərbəst idarə edə bilmir, hətta bəziləri düzgün danışa belə bilmir. Belə olan halda 3-4 yaşlı uşaqların məktəbəqədər təhsilə cəlb olunması nə dərəcədə düzgündür? Ümumiyyətlə, 3-4 yaşlı uşaqlara necə yazma-oxuma öyrədəcəklər?

Elçin Bayramlı: "Məktəbəqədər tədris maksimum 6 yaşdan başlaya biləro da yüngül formada olmalıdır"

Sosioloq Elçin Bayramlı hesab edir ki, bu addım yolverilməzdir: "Belə bir şey nə məntiqi, nə bioloji, nə də psixoloji olaraq mümkündür. Onsuz da uşaqları həddən artıq yükləmişik. Yaşlarına uyğun olmayan tədris proqramı ilə beyinlərini xarab etmişik. Dünyanın normal ölkələrində tədris proqramı 7 yaşdandır. Ümumiyyətlə dünya pedaqoqlarının, alimlərin çıxışlarında dəfələrlə qeyd olunub ki, 6 yaşlı uşağın beyni müasir tədris proqramını götürməyə qadir deyil. Qəti şəkildə bu yolverilməzdir. Mən hətta 6 yaşdan da uşağın məktəbə getməsinin əleyhinəyəm. Məktəbəqədər tədris isə maksimum 6 yaşdan başlaya bilər. O da yüngül formada olmalıdır. Ümumiyyətlə, məktəbəqədər tədris deyə bir şey yoxdur. Belə bir şey lazım deyil. Uşaq 1-ci sinfə niyə gedir? Hərfləri, rəqəmləri öyrənməyə. Sən bunu məktəbdən əvvəl öyrədəcəksənsə, bəs 1-ci sinifdə nə öyrətmək fikrindəsən? Bunlar 1-ci sinifdən uşaqları yükləyir. İki-üç dil keçirlər. Məsələn, faktiki olaraq rus sektrounda oxuyan uşaqlar eyni zamanda rus, azərbaycan və ingilis dili keçir. Eyni zamanda informatika keçir. Bu, ağlasığmaz bir dəhşətdir. Konkret psixioloji terrordur şagirdlərə qarşı. Belə bir şey yolverilməzdir. Məktəbəqədər tədris ləğv olunmalıdır. Bunun əvəzinə uşaqlar bağçaya cəlb olunmalıdır. Bağçaların sayı artırılmalıdır. Uşaqlar məktəbə bağçada hazırlaşmalıdır. Uşaqların təbii bioloji inkişaf prosesi var və yalnız 7 yaşdan onların beyni tədris proqramını qəbul edir. 3-4 yaşdan bunu etmək mümkünsüzdür. Bu hal yolverilməzdir. Valideynlərə tövsiyə edirəm ki, uşaqlarını 7 yaşdan aşağı olduğu halda məktəbə göndərməsinlər".

Kamran Əsədov: "3 yaşlı uşaqların təhsilə cəlb olunması üçün ölkədə məktəbəqədər təhsilin əhatəliliyi hələ də aşağıdır"

Təhsil eksperti Kamran Əsədov "Bakı-Xəbər"ə şərhində bildirdi ki,  3 yaşlı uşaqların təhsilə cəlb olunması üçün ölkədə məktəbəqədər təhsilin əhatəliliyi hələ də aşağıdır: "3 yaşlı uşaqların məktəbə başlaması məsələsi təhsil sistemində bir sıra mürəkkəb suallar yaradır və müxtəlif istiqamətlərdən təhlil tələb edir. İlk növbədə, 3 yaşında olan uşaqların fiziki və psixoloji inkişaf xüsusiyyətləri ilə hazırkı məktəbəqədər tədris proqramlarının uyğunluğu məsələsi önə çıxır. Bu yaşda uşaqların diqqəti çox qısa olur və onların əsas marağı oyun, sosial ünsiyyət üzərində qurulur. Bu səbəbdən, formal təhsil proqramlarının tətbiqi onların təbii inkişafını ləngidə bilər. Azərbaycan təhsil sistemində 3 yaşlı uşaqların təhsilə cəlb olunması üçün mövcud imkanların vəziyyətinə nəzər saldıqda, məlum olur ki, ölkədə məktəbəqədər təhsilin əhatəliliyi hələ də aşağıdır. 2019-cu ilin məlumatlarına əsasən, 2-5 yaşlı uşaqların yalnız 28,5%-i məktəbəqədər təhsilə cəlb olunub. Bu göstərici sistemin erkən yaş qrupunda təhsil almaq istəyənlər üçün kifayət qədər hazırlıqlı olmadığını göstərir. Məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin azlığı, kadr çatışmazlığı və infrastruktur problemləri bu prosesin qarşısında duran əsas maneələrdir".

Ekspertin fikrincə, hazırda 6 yaşlı uşaqlar üçün istifadə edilən proqram dəyişməz şəkildə tətbiq olunarsa, bu, böyük problemlər yaradacaq: "6 yaşlı uşaqların proqramı daha mürəkkəb və akademik məzmunludur, halbuki, 3 yaşlı uşaqlar üçün oyun əsaslı və inkişafetdirici yanaşmalar daha uyğundur. Beynəlxalq təcrübəyə nəzər yetirdikdə, Finlandiya, İsveç və Estoniya kimi ölkələrdə məktəbəqədər təhsilin 3 yaşdan başladığını, lakin bu mərhələdə əsasən oyun və sosial ünsiyyətin inkişafına fokuslandığını görürük. Formal təhsil bu yaş qrupunda tətbiq edilmir, əksinə, təbii öyrənmə prosesləri dəstəklənir. Azərbaycanda bu yanaşmanın tətbiqi üçün ciddi struktur dəyişiklikləri və əlavə investisiyalar tələb olunur. İlk növbədə, bu yaş qrupu ilə işləyə bilən ixtisaslı pedaqoqlar hazırlanmalıdır. Onların uşaqların psixoloji və emosional ehtiyaclarını dərk etməsi vacibdir. Bundan başqa, məktəbəqədər təhsil müəssisələri uşaqlar üçün təhlükəsiz, əyləncəli və yaradıcı mühit təmin etməlidir".

Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, 3 yaşlı uşaqların sosial bacarıqlarının formalaşması və inkişafı əsasdır. Uşaqlarda erkən yaşdan sosiallaşma bacarıqlarının inkişafı yalnız düzgün proqram və metodologiya seçildiyi halda effektiv ola bilər. Əks halda, 3 yaşlı uşaqların fikri və enerjisi məcburi tədris proseslərinə yönəldilərək onların oyun ehtiyacları nəzərə alınmasa, bu, mənfi nəticələrə səbəb ola bilər".

Günel CƏLİLOVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 21:39
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a, Ermənistan dəmiryolu Rusiyaya - Paşinyanın niyyəti...

17.07.2025 / 21:25
20 dövlət “anti-İsrail” sammitinə yığışır - Çin, Qətər, İspaniya...

17.07.2025 / 21:12
Azərbaycan-Türkmənistan əlaqələrində yeni mühüm enerji səhifəsi açılır

17.07.2025 / 20:58
Zəngəzur dəhlizi nəzərdə tutulduğundan da böyük olacaq - inanılmaz...

17.07.2025 / 20:46
Paşinyan Rusiyanın əsas fiquru ilə bağlı bütün planları açdı...

17.07.2025 / 20:33
Azərbaycan-Rusiya-Ermənistan üçtərəfli işçi qrup ləğv edilə bilər...

17.07.2025 / 20:20
Rusiyadan Ermənistana istehza və hədə - münasibətlər daha da gərginləşir

17.07.2025 / 20:07
Uzun durğunluqdan sonra Bakı-Aşqabad münasibətləri yeni mərhələyə çıxdı...

17.07.2025 / 19:53
Rusiyanın Ermənistanda hakimiyyətə əsas namizədi məhv edilir...

17.07.2025 / 19:40
Qarabağ Dirçəliş Fondunun 2024-cü il üzrə maliyyə hesabatları PwC-nin auditindən uğurla keçdi

17.07.2025 / 19:38
Paşinyan Zəngəzur dəhlizi barədə ABŞ-ın son planını dəstəklədi...

17.07.2025 / 19:25
Rusiya Azərbaycan diasporunda daha bir həbs...

17.07.2025 / 19:15
Akif Nağı Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 19:11
DİM-də "imtahan islahatları" bitmir - indi də "esse islahatları" gəlir...

17.07.2025 / 18:57
Çin də Zəngəzur dəhlizinə müştəri çıxdı...

17.07.2025 / 18:44
Paşinyan ABŞ-dan strateji müttəfiqliklə bağlı yeni mesajlar alıb...

17.07.2025 / 18:36
lk dəfə ingilis dilinə tərcümə olunan "Oftalmologiyanın aktual problemləri” kitabı göz xəstəliklərinə dair fundamental əsərdir

17.07.2025 / 18:31
AB-nin 3 ölkəsi Rusiyanın "tərəfinə keçdi"...

17.07.2025 / 18:24
"ADA Universitetində təhsil alan tələbələrin 30 faizi ödənişsiz oxuyur" - Hafiz Paşayev

17.07.2025 / 18:17
İsveçrə deputatı İlham Əliyevə şər atdı - sülhə mane olan kimdir?

17.07.2025 / 18:04
İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

17.07.2025 / 17:55
Azərbaycan mətbuatı 150 illik yol qət edərək tarixi Zəfərimizin, suverenliyimizin tam bərpasının müjdəçisi olmağından qürur duyur

17.07.2025 / 17:46
Çin Azərbaycanla əlaqələrdə Rusiyanı üstələməyə başladı...

17.07.2025 / 17:33
Milli Məclisin Komitə sədri Aydın Quliyevi təbrik etdi

17.07.2025 / 17:21
Dövlət əleyhinə açıq çağırışlara görə DTX-nın saxladığı Mirədalət Talışxanov məhkəmə qarşısında...

17.07.2025 / 17:08
Samir Nuriyevin BƏƏ-nin Hesablama Qurumunun nümayəndə heyəti ilə görüşü olub - FOTO

17.07.2025 / 16:53
NATO Ukraynaya “Patriot” sistemləri göndərməyə başladı...

17.07.2025 / 16:37
Bakıda marketlərə qənim kəsilən iki nəfər yaxalandı

17.07.2025 / 16:34
BMU-İNHA ikili diplom proqramının II məzun buraxılışı keçirilib

17.07.2025 / 16:11
Cəlilabadın qəhrəman şəhidi - Əli Rüstəmov...

17.07.2025 / 16:01
BDU-da şəhid övladları olan abituriyentlər üçün infotur keçirilib

17.07.2025 / 15:54
Suraxanıda 2 nəfər saxlandı, 4 kq-a yaxın narkotik ələ keçirildi

17.07.2025 / 15:26
Prezident İlham Əliyev Berdiməhəmmədova “Dostluq” adlı Qarabağ atı hədiyyə etdi - FOTO

17.07.2025 / 15:05
Nəsimidə silsilə oğurluqlar edən şəxs saxlandı

17.07.2025 / 14:43
Sviridenko Ukraynanın baş naziri təyin edildi

17.07.2025 / 14:42
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Mehmandarovların malikanə kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 14:30
Ağcabədidə çətənə bitkilərinin kultivasiyasını təşkil edən şəxslər saxlandı

17.07.2025 / 14:19
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Yuxarı Gövhər Ağa məscidini ziyarət ediblər - FOTO

17.07.2025 / 14:17
"İşgəncələrə məruz qalırdım, döyülürdüm" - Erməni əsirliyində olmuş azərbaycanlı

17.07.2025 / 13:58
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:45
İsti hava bu avtomobillərdə yanğın ehtimalını dəfələrlə artırır - BDYPİ-dən xəbərdarlıq

17.07.2025 / 13:33
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar - FOTO

17.07.2025 / 13:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Şuşadakı Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 13:17
Laçında baş vermiş meşə yanğınına görə 3 nəfər məsuliyyətə cəlb edildi

17.07.2025 / 13:11
Azərbaycan XİN-dən İraqa başsağlığı mesajı...

17.07.2025 / 13:08
Пашинян дал Кремлю очередную пощёчину - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

17.07.2025 / 12:53
Prezident Əliyev və Berdiməhəmmədov Yeni Şuşa məscidində tikinti işlərinin gedişi ilə tanış olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:34
“Suriya tortu” bölüşülmür...

17.07.2025 / 12:26
Prezident İlham Əliyev və Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədri Şuşada inşa edilmiş birinci yaşayış kompleksində olublar - FOTO

17.07.2025 / 12:15
Azərbaycanla Vyetnam arasında mühüm razılaşma

17.07.2025 / 12:07
Prezident İlham Əliyev və Berdiməhəmmədov Daşaltı kəndinin fonunda şəkil çəkdiriblər - FOTO

17.07.2025 / 11:35
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli şəhərinin dağıdılmış yerlərinə baxıblar

17.07.2025 / 11:30
Bu da oldu - Tramp istədi, "Coca-Cola" tərkibini dəyişdi..

17.07.2025 / 11:29
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Füzuli rayonuna gəlib

17.07.2025 / 11:10
Azərbaycan və Qazaxıstanın XTQ mənsubları arasında görüş olub

17.07.2025 / 11:07
BDU-nun nəzdində “Gənc istedadlar” liseyinin 7 şagirdi qızıl və gümüş nişana layiq görülüb

17.07.2025 / 11:03
Trampdan Rusiyaya sərt cavab, müharibə qızışır - CANLI

17.07.2025 / 10:43
Bağdadda matəm elan edilib - yanğında ölən 50 nəfərə görə...

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

İşğaldan azad rayonlarımızda yaşayanların sayı 50 minə çatdı...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910