Çingiz İsmayılov: "Hər bir yeni enerji mənbəyi tapıldıqda onun mənfi tərəfləri də ortaya çıxır"
Dyuk Universiteti və Texas Texniki Universitetindən olan amerikalı alimlər "əbədi kimyəvi maddələr" kimi tanınan poliftoralkil birləşmələrinin (PFAS) yeni mənbəyini tapıblar.
Onun elektromobillərin istehsalı ilə əlaqəli olduğu ortaya çıxıb.
Tədqiqat Nature Communications (NatComms) elmi jurnalında dərc olunub.
PFAS yemək yapışmayan qablar, su keçirməyən materiallar və digər məhsulların istehsalı üçün istifadə edilən 16 min kimyəvi maddədən ibarət qrupdur. PFAS ətraf mühitdə çətin parçalanır, buna görə də onlara "əbədi kimyəvi maddələr" deyilir. Orqanizmdə toplanan bu maddələr xərçəng, endokrin və reproduktiv sistem xəstəliklərinə və digər ciddi diaqnozlara səbəb olur.
Elektrikli avtomobillər üçün akkumulyator istehsal edən fabriklərin yaxınlığındakı hava, su, qar, torpaq və çöküntü nümunələrində yüksək səviyyədə PFAS aşkarlanıb.
Tədqiqat göstərir ki, litium-ion batareyalarının yalnız təxminən 5%-i təkrar emal olunur və 2040-cı ilə qədər litium-ion batareya tullantılarının həcmi təxminən 8 milyon ton ola bilər.
Göründüyü kimi, elektromobillərin təhlükə mənbəyi olması ilə bağlı iddialar böyüyür. Bu üzdən, Qərbin alternativ enerji strategiyası iflas edə bilərmi?
Ekologiya üzrə ekspert, professor Çingiz İsmayılov "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında bildirdi ki, alternativ enerji mənbələrinin istehsalında adi, əlvan metallar istifadə olunur: "Məişətdə hər bir evə nəzər salsaq görərik ki, nə qədər qurğular batareya ilə işləyir. Hər evdə bir neçə televizor var, onların pultları var. Onlar batareya ilə işləyir. Düşünməliyik ki, kütləvi və məişətdə istifadə olunan batareyalar harada emal olunur? Əslində bunlar radioaktiv tullantılar olan yerə atılmalıdır. Bu, emalda da çox böyük, mürəkkəb bir prosesdir. Bu sahədə ciddi araşdırmalar aparmaq lazımdır. Artıq xarici ölkələrdə bununla bağlı ciddi araşdırmalar aparılır. Bunu hansısa ölkələrin iqtisadiyyatını məhv etmək üçün düşünülmüş bir layihə kimi qəbul etmək düz deyil. Yəni insan daim alternativ enerji mənbələri axtarışındadır. Bu daima da belə olacaq. Ümumiyyətlə, elektrik cərəyanı özü elektromaqnit sahə yaradır, o da canlılara mənfi təsir göstərir. Düşünün ki, sürücü elektromaqnit sahədə hər gün avtomobil sürür. İllərlə bu baş verdiyinə görə, mənfi təsir yaradır. Təhlükələr var və hər bir yeni enerji mənbəyi tapıldıqda onun mənfi tərəfləri də ortaya çıxır. Ənənəvi, alternativ enerjilər bunlara aiddir. Təbii ki, günəş panelləri böyük sahələri tutacaq. Bu da ömürlük deyil, bir neçə ildən sonra panellər dəyişilməlidir. Bizim də onları təkrar emal edən müəssisələrimiz yoxdur. Bütün bunların hamısını düşünmək lazımdır. Türkiyədə ayda bir dəfə bələdiyyələr evlər üzrə batareyaları yığır. Bizdə isə belə etmirlər. Batareyaları zibil qutularına atır hamı. Amma qətiyyən belə olmaz. Biz çox belə böyük məsələlər haqqında düşünməliyik".
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
