İranda təşviş - məmurlar ailələrini və sərvətlərini ölkədən çıxarır...
İranda ağırlaşan sosial-iqtisadi vəziyyət bu ölkədə yenidən etiraz aksiyalarının başlanmasına rəvac verib. Belə ki, İranın digər şəhərləri ilə eyni vaxtda Təbriz, Ərdəbil, Zəncan və Həmədan şəhərlərində müəllimlər etiraz mitinqi keçiriblər.
İran Müəllimlər Birliyinin Koordinasiya Şurası məlumat verib ki, Şərqi Azərbaycan, Qərbi Azərbaycan, Kirmanşah, Şimali Xorasan, Həmədan və Zəncan vilayətlərində müəllimlər eyni vaxtda Təhsil İdarəsinin qarşısında etiraz aksiyaları keçiriblər. Müəllimlərin əsas etiraz səbəbi pisləşən həyat şəraiti və maaşlarının vaxtında və tamamilə ödənməməsidir.
Getdikcə pisləşən həyat şəraitinə etiraz edən müəllimlər Təbrizdə Təhsil İdarəsinin binası qarşısında aksiya keçirərək, həyat şəraitinin pis olmasının əlaməti olaraq “boş süfrə” açıb, ətrafında əyləşiblər. Etirazçı müəllimlər həmçinin Təhsil İdarəsinin binasının qarşısına “bu bina müəllimlərin maaşını ödəmək üçün satışa qoyulur” yazılı pankardı da quraşdırıblar. Son illər müəllimlər təhsilin keyfiyyətinin və yaşayış şəraitinin aşağı düşməsi ilə bağlı davamlı olaraq etiraz aksiyaları keçirirlər. Həmədanda müəllimlər şüarlar səsləndirərək vilayətin təhsil müdirinə müraciət edərək, ondan binadan çıxıb şikayətlərinə cavab verməsini istəyiblər. Müəllimlər Birliyinin Koordinasiya Şurasının “Telegram” kanalında bildirilib: “Müxtəlif səviyyələrdən olan rəsmilərin heç biri müəllimlərə cavab verə bilməyib və verə də bilmir. İnqilabdan sonrakı illər ərzində təhsilin keyfiyyəti o dərəcədə aşağı düşüb ki, hakimiyyət orqanları durumu izah etməkdə və şikayətlərə cavab verməkdə aciz qalırlar”. Təhslin keyfiyyəti xüsusən Güney Azərbaycanda özünü qabarıq büruzə verir və bu da rejimin məqsədyönlü siyasətindən irəli gəlir. Ümumiyyətlə isə, 2021-2022 tədris ilinə aid olan statistikaya görə, 6-17 yaş qrupunda 911 min 272 uşaq təhsildən yayınıb, 279 min şagird də təhsilini yarımçıq qoyub. İran mediası Məclis Araşdırmalar Mərkəzinin hesabatına istinadən, son 6 ildə təhsildən yayınan şagirdlərin sayında 17% artım olduğunu bildirib. Qərbi Azərbaycan vilayəti Təhsil İdarəsinin ibtidai təhsil üzrə müdir müavini Mirsadıq Cameinin İRNA xəbər agentliyinə verdiyi məlumata görə, vilayətdə məktəbdən kənarda qalan və ibtidai siniflərdə təhsilini yarımçıq qoyan 6 min 530 uşaq var. Onun sözlərinə görə, yoxsulluq və kənd yerlərində məktəblərin olmaması ailələrin bu vilayətdə övladlarının təhsilini davam etdirmək istəməməsinin səbəbləri arasındadır. Ölkədə məktəbi tərk edənlərin sayının artmasının əsas səbəblərindən biri çətin məişət və iqtisadi şəraitdir. Koronavirus pandemiyası, məktəblərin bağlanması və ölkədə tədrisin virtuallaşdırılması mobil telefon, tablet və internetə çıxış imkanı olmayan ailələrin uşaqlarının təhsilini dayandırmasına və ya məktəbi tərk etməsinə səbəb olub. Ümumiyyətlə, təhsildən yayınan şagirdlər ailənin dolanışığına yardımçı olmaq üçün işləyir. Bu isə sosial problemə çevrilən uşaq yaşlarında işləməyə başlayanların sayının artmasına səbəb olur. Ölkədə təhsilin vəziyyəti həm tələbələri, həm də müəllimləri qane etmir. İranda son illər məişət çətinliyi problemlərinə görə davamlı etiraz aksiyaları keçirən təbəqələrdən biri də müəllimlər olub. Ölkədəki dövlət ümumtəhsil məktəblərində tədris şəraiti də ürəkaçan deyil. Belə ki, ölkədə 18 min 700 sinif otaqlarının hər birində 40-dan çox şagird təhsil alır ki, bu da məktəb binası çatışmazlığını göstərir. Buna baxmayaraq, prezident İbrahim Rəisi hökumətinin builki büdcə qanun layihəsində yeni məktəblər üçün ayrılmış tikinti kreditləri əvvəlki illərlə müqayisədə 31% daha az nəzərdə tutulub. Bu da təhsil sektorunda çalışanların etirazlarını artırır.
Bundan başqa, rejimə cəmiyyətin digər təbəqələri də etiraz edir. İranın cənub-şərqi Zahedan şəhərində bu fonda yenidən minlərlə adam küçələrə çıxaraq hakim rejimə etiraz edib. Zahedanda dini lider Molavi Abdulhəmidin cümə moizələri də etirazçıları həvəsləndirib. Abdulhəmid hakimiyyəti insan haqları pozuntularına, İranda etnik və dini azlıqların repressiyasına görə açıq tənqid edib. Digər şəhərlərdə də qeydə alınan etiraz fonunda rejimin dayağı olan İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusu ilə yanaşı, siyasi elitanın da parçalanması müşahidə olunur. Rejimin həyata keçirdiyi siyasi xətt İranda hakimiyyətdə təmsil olunanların yaxınlarına daha çox mənfi təsir göstərib. İş adamları və hakimiyyətə yaxınlığı ilə seçilənlər perspektivdə İranın vəziyyətinin nəinki düzəlməyəcəyini, əksinə, daha da pisləşəcəyini təxmin edərək ölkədən qaçmaq qərarına gəliblər. İranlı jurnalist Fərəhməd Əlipur yazır ki, Ali rəhbər Əli Xamneyinin qohumları ölkəni tərk etməyə başlayıblar. Onun böyük oğlu Müctəba Xamneyi ilin yarıdan çoxunu Kanadada keçirir. Onun orada böyük biznesi, daşınmaz əmlakı var. Sosial şəbəkələrin İran seqmentinin istifadəçiləri yazırlar ki, Kanada Müctəba Xamneyinin istinad yeridir. Jurnalist qeyd edir ki, Əli Xamneyinin digər oğlu Meysəm Xamneyinin qaynı, tanınmış və uğurlu iş adamlarından biri olan Sadiq Xərrazi yaxın günlərdə İrandakı daşınmaz əmlakını sataraq əldə etdiyi pulu xarici valyutaya çevirib və Braziliya banklarında yerləşdirib. Bütün bunlar onu göstərir ki, hakimiyyətə yaxın adamların digərlərinə nisbətən daha çox məlumat əldə etmək imkanları olur. Hakimiyyət daxilində baş verənlər barəsində məlumat əldə etdikdən sonra perspektivi düşünüb hansısa addımı atmaq onlar üçün daha asandır. Görünür, son günlər İranda İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun Ali rəhbər Əli Xamneyi administrasiyası da daxil olmaqla, digər hökumət binalarını artilleriya atəşinə tutmaq planı haqqındakı söz-söhbətlər əsassız deyil. Nüvə silahı yaratmaq iddiası ilə çıxış edərək beynəlxalq sanksiyalara məruz qalan, daxildə isə istənilən azadlıq tələbini edamla qarşılayan rejim artıq süquta doğru yuvarlanmaqdadır. Saxta ideologiya, qonşuların daxili işlərinə qarışmaq, terror təşkilatlarını maliyyələşdirmək, zorla regionda dominant olmağa can atmaq İranın sonunu yaxınlaşdırır. Elə bu səbəbdəndir ki, Tehranın siyasi elitasının nümayəndələri tədricən ailələrini ölkədən çıxarır, əmlaklarını satıb xarici banklara yatırır. Rejim özü də hakimiyyətdən qovulacağını yaxşı dərk edir.
Tahir TAĞIYEV
