Çərşənbə günü, 30 iyul 2025
     

Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq ticarətin həcmini 100 milyard dollar artıracaq

Image

“Ermənistanın 43 kilometrlik ərazisi ABŞ-ın həm Moskvanı, həm də Tehranı vurmaq üçün hiyləgər gedişə çevrilə bilərmi?” Amerikanın “Forbes” jurnalı bu yaxınlarda dərc olunmuş məqaləsində belə bir sualı önə çəkərək daha sonra yazır:

“Zəngəzur dəhlizini yüz il müddətinə icarəyə götürmək üçün Amerikanın cəsarətli təklifi, bir tərəfdən beynəlxalq ticarətin 50-100 milyard dollar genişlənməsinə töhfə verə, digər tərəfdən isə “soyuq müharibə”nin yeni mərhələsinə səbəb ola bilər”.

“Forbes”qeyd edir ki, Amerikanın Zəngəzur dəhlizini açmaq layihəsi təkcə regional deyil, həm də qlobal güc balansını dəyişmək iqtidarındadır: “Ermənistanın Sünik bölgəsindən keçən 43 km-lik strateji əhəmiyyətli yol olan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı iddialı təklifi ilə Vaşinqton onilliklərdir davam edən çıxılmaz vəziyyətdən çıxmağa, Avropanın Rusiya enerjisindən asılılığını azaltmağa və bu mühüm tranzit regionda Moskva, Pekin və Tehranın təsirini tarazlaşdırmağa çalışır”. Müəllif ABŞ dövlət katibinin keçmiş müavini Ceyms O'Brayenin aşağıdakı sözlərini də xatırladır: “Regional təhlükəsizliyin əsas oyunçuları olan Rusiya və İran ətrafında qurulan gələcək qeyri-sabit və arzuolunmazdır, o cümlədən Ermənistan və Azərbaycan hökumətləri üçün”. “Forbes” onu da qeyd edir ki, məhz ABŞ-ın region üzrə xüsusi nümayəndəsi Lui Bono “soyuq müharibə dövründə mövcud olan Panama kanalı və Berlin dəhlizinin presedentlərinə əsaslanaraq” kommunikasiya marşrutlarına beynəlxalq nəzarət ideyasını irəli sürüb. “Forbes”un fikrincə, bununla belə, Amerikanın təklifinin həyata keçirilməsinə əsas maneə tərəflər arasında olan ziddiyyətlərdir: “Azərbaycan 2023-cü ildə əldə etdiyi hərbi qələbədən irəli gələn imtiyaz kimi maneəsiz dəhliz tələb edir. Ermənistan ərazi üzərində suverenliyini verməkdən qəti şəkildə imtina edir. Amerikanın icarəyə götürmə təklifi korporativ hüquq normalarını tətbiq etmək cəhdidir. Dəhlizin yaradılmasında uğur regiondakı güc dinamikasını kökündən dəyişəcək. Hər il 43 min türk yük maşınının Mərkəzi Asiyaya keçdiyi əsas ticarət yolları pozulduqda İran tranzit rolunun 20-30 faizini itirə bilər. Rusiya da öz növbəsində hər il 10-20 milyard dollar itirə bilər və Moskvanın Avropa enerji bazarı üzərində təsir rıçaqları daha 10-15 faiz azala bilər”. “Forbes” bununla belə, Zəngəzur dəhlizinin yaradılması perspektivlərinin hələ də kifayət qədər qeyri-müəyyən olduğunu vurğulamağı zəruri sayır. Vaşinqtonda yerləşən Strateji və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin məlumatına görə, hətta BMT-nin verdiyi zəmanətlərlə belə, uğur qazanma ehtimalı 40-50 faizdir. Nəşr qeyd edib ki, yolun açılmasını yubadan bir başqa amil isə Ermənistan tərəfində lazımi infrastrukturun olmamasıdır: “Ermənistandan keçən hissədə işlərin görülməsi vaxt tələb edəcək. Çünki hər hansı infrastruktur mövcud deyil. Onlar yenidən qurulmalıdır”. “Forbes” bu layihənin illik nə qədər qazanc gətirəcəyini də açıqlayıb. “2027-ci ilə qədər layihənin uğurla həyata keçirilməsi Orta Dəhlizin imkanlarını genişləndirməklə illik ticarət axınında 20-50 milyard dollar qazana bilər. Dünya Bankı potensial yük tutumunu 11 milyon ton səviyyəsində qiymətləndirir ki, bu da Avrasiya logistikasını kökündən dəyişəcək. Lakin bu fayda Ermənistanın həssas məsələləri həll etmək və beynəlxalq dəstəyi saxlamaq qabiliyyətindən asılıdır”.

Xatırldaq ki, dəhlizin işədüşməsi prosesi Ermənistanın üzərinə götürdüyü phdəlikləri icra etmədiyindən uzanır. Məsələyə prezident İlham Əliyev Xankəndidə “Rəqəmsal keçidlər: Süni intellekt dövründə informasiya və media dayanıqlılığının gücləndirilməsi” mövzusunda III Şuşa Qlobal Media Forumunun iştirakçıları ilə görüşündə də toxunub: “Amerika şirkətinin Zəngəzur dəhlizini bir növ icarəyə götürməsi ilə bağlı sualınıza gəldikdə bu, Ermənistan rəhbərliyinə ünvanlanmalıdır. Bizim ərazidə heç bir operator, heç bir ticarətçi, heç bir icarədar ola bilməz. Ermənistan nə etmək istəyir? Onlar çox şey edə bilərlər, mənim bundan xəbərim yoxdur. Onlar artıq dırnaqarası “Avropa müşahidəçiləri”ni də sərhədə dəvət ediblər. Onlar sərhəddəki peşəkar casuslardır və İrana qarşı casusluq fəaliyyəti aparırlar. Xüsusilə də bu son İran-İsrail münaqişəsi zamanı onlar İran sərhədi boyu hərəkət edirlər. Düzdür, onlar binokl vasitəsilə bizə də baxırlar, ancaq biz də öz ərazimizdən onları izləyirik. Sabah Ermənistan istənilən ölkəni, tərəfi də dəvət edə bilər. Bizim üçün isə ən başlıca məsələ odur ki, - mən Əbu-Dabidə həmkarıma dedim, - bizim Azərbaycandan Azərbaycana maneəsiz və təhlükəsiz keçidimiz olmalıdır. Bu, Azərbaycanın bir bölgəsindən ölkənin digər bölgəsinə keçiddir. Bizim yüklər və bizim vətəndaşlar, Azərbaycan vətəndaşları hər dəfə orada sərhədçi erməninin simasını görməli deyil. Budur bizim tələbimiz. Bu, legitim tələbdir, bu, ədalətli tələbdir. Əks təqdirdə bizim vətəndaşlarımız təhlükə altında olacaqdır. Mən yaxşı xatırlayıram, sovet dövründə qatar Bakıdan Naxçıvana hərəkət edərkən məhz Ermənistan ərazisindən Zəngəzurdan keçən bir hissədə qatara daş atılırdı, nəticədə qatarın pəncərələri qırılırdı. Biz bunu çox yaxşı xatırlayırıq və bu, sovet dövrü idi. Bu nizam-intizam və cəza mexanizmlərinin hökm sürdüyü bir dövrdür. Bu gün biz vətəndaşlarımızı riskə ata bilmərik. Ona görə orada heç bir fiziki təmas olmalı deyil və onlar üçün təminatlı tədbirlər həyata keçirilməlidir ki, insanlar və yüklər təhlükəsiz şəkildə hərəkət etsin. Bu, legitim tələbdir”. Azərbaycan artıq uzun müddətdir ki, Zəngəzur dəhlizinin texniki və siyasi əsaslarını formalaşdırmaqla məşğuldur. Naxçıvanla quru əlaqəsinin bərpası, regionun iqtisadi inteqrasiyası, Orta Dəhlizlə bağlantının gücləndirilməsi və nəhayət, tranzit potensialının artırılması bu layihənin əsas hədəfləridir. Eyni zamanda ABŞ-ın dəhlizlə bağlı son təkliflərinin gündəmə gəlməsi Vaşinqtonun Cənubi Qafqazda nüfuzunu artırmaq cəhdlərinin bir parçası kimi dəyərləndirilə bilər. Lakin Vaşinqtonun təklifləri, Zəngəzur dəhlizi ideyasının ilkin mahiyyətindən, yəni Naxçıvanla Azərbaycanın əsas hissəsi arasında birbaşa və nəzarətsiz dəhlizin təmin edilməsi şərtindən uzaqdır. Bu isə onu göstərir ki, Bakı öz strateji baxışından geri çəkilməyəcək və yalnız ölkənin suveren maraqlarına uyğun mexanizm əsasında razılaşmanı qəbul edəcək.

Ramil QULİYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

30.07.2025 / 20:37
Rusiyanın siyasətində Azərbaycanla bağlı səhvlərin etirafı başlanır...

30.07.2025 / 20:24
Viza məsələsi gənclərimizin xaricdə təhsilinə ciddi problem olmağa başlayır…

30.07.2025 / 20:11
Paşinyan Rusiyaya bağlı daha bir oliqarxın üstünə yeridi...

30.07.2025 / 19:57
Başımızın üstünü dəhşətli su və qida çatışmazlığı problemi alır...

30.07.2025 / 19:44
Polad Həşimovun qisasını almaq, ən böyük arzusu idi - Qubalı şəhid Səmural...

30.07.2025 / 19:31
Təhsil proqramlarında “süni intellekt” dövrü açılır - Prezident anons etdi...

30.07.2025 / 19:18
Qazaxıstan Bakı-Tbilisi-Ceyhanla bağlı qərar verdi - Ərdoğanla birlikdə...

30.07.2025 / 19:04
Bakı ilə saziş Ermənistanın “ən yaxın dövlət vəzifəsi” elan edildi...

30.07.2025 / 18:55
42 milyonluq mənimsəmədə ittiham olunan “Şlyapa Zahid”ə hökm oxundu - 9 il...

30.07.2025 / 18:49
Xəzərdə kazino biznesinin yolu rəsmən açıldı...

30.07.2025 / 18:41
Amsar kəndində Abbasqulu ağa Bakıxanovun ev muzeyi haqqında təəssürat - FOTO

30.07.2025 / 18:36
"Azərbaycan Gümrünü işğal etdi" - təxribatı ermənilər özləri inkar edir...

30.07.2025 / 18:30
Ermənistan ixracında fantastik artımlar...

30.07.2025 / 18:23
"Azərbaycan İranın qorxusundan ABŞ, NATO, AB-ni Zəngəzur dəhlizinə gətirir" - İran düzəlmir...

30.07.2025 / 18:17
"İşğaldan azad edilmiş ərazilərin dirçəldilməsi DİM-lərin reallaşdırılmasına töhfə verir" - Sahibə Qafarova

30.07.2025 / 18:10
Kreml Qusmanla Markovun Şuşa Forumunda iştirakını “xəyanət” adlandırdı...

30.07.2025 / 17:57
BDU-nun 6 tələbəsi Azərbaycan Kibertəhlükəsizlik Mərkəzindən məzun olub

30.07.2025 / 17:56
“Vəfa” Sosial Problemlərin Həllinə Dəstək İctimai Birliyi Göygöl rayonunda tədbir keçirib

30.07.2025 / 17:56
İran "250 minlik İmişli düşərgəsində" köçkünlərimizə nə kömək edib ki?!...

30.07.2025 / 17:43
Ermənilər Qarabağda yanğınları da saxta əks-təbliğat faktına çevirdilər...

30.07.2025 / 17:30
Matviyenko Cenevrədə pərt oldu - çıxışını heç kimi dinləmək istəmədi...

30.07.2025 / 17:28
BDU-nun 14 təhsil proqramı beynəlxalq akkreditasiya prosesindən keçiriləcək

30.07.2025 / 17:07
Naxçıvanda ildə cəmi 7 nəfər ipoteka kreditindən yararlana bilir...

30.07.2025 / 16:54
İstefada olan generaldan İsrailə şok xəbərdarlıq - Türkiyə İsraillə müharibəyə hazırlaşır, ölkə dağıla bilər…

30.07.2025 / 16:38
Vilayət Eyvazov Astarada vətəndaş qəbulu və sıra baxışı keçirdi - FOTO

30.07.2025 / 16:25
Məktəbli formaları ilə bağlı təhsil müəssisələrinə xəbərdarlıq edildi - "...yolverilməzdir"

30.07.2025 / 16:17
Dövlət Komitəsi ilə Müqəddəs Taxt-Tac arasında imzalanan Anlaşma Memorandumu xarici mətbuatda geniş işıqlandırılıb

30.07.2025 / 16:09
“Baku Electronics” və “ABC Telecom”a qarşı iş açıldı - haqsız rəqabət...

30.07.2025 / 15:52
Rusiyadakı səfirliyimiz Ceyhun Mirzəyevin qızı ilə bağlı vəziyyətə aydınlıq gətirdi

30.07.2025 / 15:31
Məhkəmə Qabil Məmmədov barəsində hökm çıxardı - 16 il...

30.07.2025 / 15:22
Hesablama Palatası İcbari tibbi sığorta fondunda nöqsanlar aşkarladı

30.07.2025 / 14:52
Azərbaycanda istilik tarifləri dəyişdi...

30.07.2025 / 14:44
Hərəkət edən maşında ayaqlarını pəncərədən çıxaran şəxs cərimələndi....

30.07.2025 / 14:31
“MEDİA Könüllü”lərinə təşəkkürnamələr təqdim edildi - FOTO

30.07.2025 / 14:25
Tramp xəbərdarlıq etdi - sunami təhlükəsi var...

30.07.2025 / 14:10
Polis sahilboyu ərazilərdə profilaktik tədbirləri davam etdirir...

30.07.2025 / 13:58
İrandan Azərbaycana külli miqdarda narkotik keçirmək cəhdinin qarşısı alındı

30.07.2025 / 13:45
Ərdoğanın “Terrorsuz Türkiyə” ideyasına kimlər mane olur?

30.07.2025 / 13:41
Rusiya məhkəməsi Şahin Şıxlinskinin oğlu barəsində həbs qərarını qüvvədə saxladı

30.07.2025 / 13:33
DİM-dən imtahan qaydalarını pozan şəbəkənin ifşası ilə bağlı açıqlama - vacib olan işin təşkilatçılarıdır...

30.07.2025 / 13:21
Gəncə Memorial Kompleksində tikinti-quraşdırma işlərinin tamamlanmasına vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

30.07.2025 / 13:12
Почему в Москве ненавидят Зеленского? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

30.07.2025 / 13:09
Bu həftə Azərbaycan qazı Suriyaya nəql olunacaq - türkiyəli nazir

30.07.2025 / 13:04
BDU-nun 866 bakalavr və magistri yay semestri dərslərində iştirak edir

30.07.2025 / 12:58
Şahin Şıxlinski Rusiyada axtarışa verildi...

30.07.2025 / 12:14
Bu rayonun xəstəxana direktoru və baş həkimi işdən çıxarıldı

30.07.2025 / 11:48
“Neftçi” Lüksemburq millisinin üzvünü transfer etdi

30.07.2025 / 11:21
Ədliyyə Nazirliyindən üzərlik bitkisi ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ

30.07.2025 / 11:14
Azərbaycan Prezidenti Mərakeş Kralını təbrik edib

30.07.2025 / 11:06
13,5 milyard avroluq ən böyük asma körpü

30.07.2025 / 11:03
Ermənistan prezidentindən şok açıqlama! - CANLI

30.07.2025 / 11:00
Astarada gəlin qaynananı öldürüb

30.07.2025 / 10:36
Polşa bu polkovniki Azərbaycana hərbi attaşe təyin etdi

30.07.2025 / 10:26
Abbas Əraqçi Tacikistana gedib

30.07.2025 / 10:20
Tramp Hindistana da "ilişdi" - 25% rüsum tətbiq edəcəm

30.07.2025 / 10:13
Moldova rəhbərliyi təşviş keçirir - seçkilərə xarici müdaxilə ola bilər...

30.07.2025 / 10:06
Xaçmazda motoblok qadını vuraraq öldürüb

30.07.2025 / 10:02
Bu rayonunun 9 kəndi qazsız qalacaq - XƏBƏRDARLIQ

30.07.2025 / 09:31
İsrailin Azərbaycandakı yeni səfiri Bakıya gəlib

30.07.2025 / 09:24
Haaqa Tribunalı “Bosniya qəssabı”nın istəyini rədd etdi

30.07.2025 / 09:21
Cehiz üstündə ölüb-öldürürlər - bu adət də əcaibləşdirilib...

30.07.2025 / 09:17
Türkiyəli məşhur aktyorun 70 milyonluq yaxtası...

30.07.2025 / 09:13
Şəkidə 38 yaşlı kişi həmkəndlisi tərəfindən öldürülüb

30.07.2025 / 09:10
Beş komanda Çempionlar Liqasında üçüncü mərhələyə yüksəlib

30.07.2025 / 09:08
"Qarabağ" - "Şelburn" matçına neçə min bilet satılıb?

30.07.2025 / 09:01
Daha 44 ailə Cəbrayıla köçürüldü

30.07.2025 / 08:35
8 min maaş alan da gəlir vergisindən azad edilir, 500 alan da - 1 yanvarda nə dəyişəcək?

29.07.2025 / 23:28
Beynəlxalq Dekolonizasiya Cəbhəsi Bujival razılaşmasını qəbul etmədi - Fransa qarşısında qəti tələb qoyuldu...

29.07.2025 / 23:11
Səudiyyə kralı və vəliəhdi Azərbaycana dəvət edildi

29.07.2025 / 21:35
Transatlantika ticarət müharibəsi qızışdı - Tramp-Ursula razılaşması yeni problemlər yaradıb...

29.07.2025 / 21:20
Dünya münaqişələri mülki təyyarələr üçün ciddi təhlükə mənbəyinə çevrilir...

29.07.2025 / 21:07
Makron 2027-nin çətin seçki kampaniyasını Azərbaycana hücumla başladı...

29.07.2025 / 20:53
Azərbaycan Ukraynaya qaz verdi, ruslar elektrik stansiyalarımızı vurmaqla hədələdi...

29.07.2025 / 20:47
"Sosial Tədqiqatlar Mərkəzindən ayrılmağıma onlar daha yaxşı aydınlıq gətirə bilər" - Rusiya adamı kimi adı hallanan sabiq deputat danışdı...

29.07.2025 / 20:39
Fransa ermənilər üçün "müqəddəratın təyini" mövzusunu yenidən diriltmək istəyir...

29.07.2025 / 20:25
Sanksiyalar Rusiyanın ən böyük avtomobil zavodunu çökdürdü...

29.07.2025 / 20:12
Zəngəzur dəhlizinə görə Ermənistanın gündəmində Azərbaycan və Türkiyə ilə müharibə də var...

29.07.2025 / 19:58
Makron Azərbaycana qarşı “Avropa qətnaməsi” təşəbbüsünə start verdi...

29.07.2025 / 19:44
Daxili Qoşunların xüsusi təyinatlısı Surxay Mehdiyev - Füzulidə son döyüş...

29.07.2025 / 19:31
Paşinyan Putindən yeni tapşırıq alıb? - “İrəvanda Arsax bayraqları qaldırın”...

29.07.2025 / 19:17
Azərbaycanın Avropada “kiçik, lakin strateji addımı” - Rusiya bu “pozisiyanı” da itirdi...

Təhsil proqramlarında “süni intellekt” dövrü açılır - Prezident anons etdi...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910