Prezidentin kinematoqrafiya ilə bağlı son sərəncamının əsas məqsədləri...
Xəyalə Rəis: “Burda söhbət xərclərin bir qisminin kompensasiya olunmasından gedir”
Kinematoqrafiya sahəsi ilə bağlı dövlətin atdığı hər bir addımın kinonun inkişafına yönəldildiyi aydındır. Müasir Azərbaycan kinosunun ayağa qalxmasını dövlət də istəyir, kino adamları da. Tamaşaçıların bir hissəsi elə düşünür ki, ölkəmizdə yeni filmlər istehsal olunmur, bu sahə tamamilə durğun vəziyyətdədir. Əslində isə filmlər çəkilir, aralarında yaxşıları da var. Məsələ ondadır ki, bu filmlərin təbliğatı yoxdur...Bu öz yerində.
Onu da qeyd edək ki, Azərbaycanda kino çəkən müstəqil kino şirkətləri, prodakşnlar da var və onların istehsal etdiyi filmlər içində də maraq doğuranlar az deyil. Azərbaycanda kino əsasən dövlətin pulu ilə çəkilir, sponsor filmləri də var, amma onların sayı barədə dəqiq rəqəm söyləmək çətindir. Gerçəklik odur ki, bu gün Azərbaycan filmləri dövlət büdcəsinə gəlir gətirmir, əksinə, dövlətdən asılı vəziyyətdədir. Halbuki, son 30 ildə kinomuz özünün müstəqil maliyyə qaynaqlarını tapmalı idi və regional kino bazarında, eləcə də dünyada özünə yer tutmalı idi. Kinonun pul gətirməsi hələ gerçəkləşmir.
Bilirik ki, Prezident İlham Əliyev “Azərbaycan Respublikasının ərazisində kinematoqrafiya əsərlərinin və digər audiovizual əsərlərin istehsalı ilə bağlı bəzi məsələlər haqqında” Sərəncam imzalayıb.
Sərəncama əsasən, Nazirlər Kabineti kinematoqrafiya əsərlərinin və digər audiovizual əsərlərin istehsalı üçün çəkilmiş xərclərin qismən geri ödənilməsi qaydalarını bir ay müddətində təsdiq edib Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə məlumat verməli, kinematoqrafiya sahəsində normativ hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflərini üç ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etməlidir.
Kinoya ayrılmış köhnə pullar geri alınacaq? Söhbət hansı vəsaitdən gedir?
Ekspertlərin sözlərinə görə, bu sərəncamın mahiyyəti onunla bağlıdır ki, filmə çəkilən xərcin müəyyən bir faizi kino şirkətlərinə geri qaytarılır. Yəni bu, çəkilən filmlərə ayrılan vəsaitin müəyyən bir hissəsinin vergi şəklində dövlət büdcəsinə qaytarılması anlamına gəlmir. Ekspertlər deyir ki, əksinə, dövlət kino şirkətlərinə kinoya çəkilən xərcin müəyyən bir hissəsini qaytarır. Ekspertlər hesab edir ki, kinematoqrafiya sahəsində normativ hüquqi aktların təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflər üç ay müddətində hazırlanıb təqdim edildikdən sonra bütün yeniliklər rəsmi aktda öz əksini tapacaq.
“İndi isə dövlət deyir ki: “Əgər sən peşəkar şəkildə film çəkirsənsə, müəyyən xərclərini mən sənə geri qaytaracağam”
Sənətşünas, Moderator.az saytının baş redatoru Xəyalə Rəis də “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, burda söhbət filmlərə çəkilən xərcin müəyyən bir hissəsinin dövlət tərəfindən kompensasiya olunmasından gedir: “Prezident İlham Əliyevin imzaladığı bu yeni sərəncam, əslində Azərbaycanın kino sektorunda quruluşçu və stimullaşdırıcı dönüş nöqtəsi ola bilər. Sən demə, dövlət indi kino çəkənlərə pul qaytaracaq! Əlbəttə, bu, sadəlövh şəkildə “istənilən filmə çəkilən xərc geri veriləcək” demək deyil. Burda söhbət xərclərin bir qisminin kompensasiya olunmasından gedir”.
X.Rəisin sözlərinə görə, Azərbaycan kinosu uzun illərdir ki, dövlət dəstəyi olmadan ayaqda qalmaqda çətinlik çəkir. “Müstəqil kino sahəsi, yəni özəl prodüserlər, gənc rejissorlar, beynəlxalq koproduksiya layihələri çox zaman ya maliyyəsizlikdən iflic olur, ya da keyfiyyətsiz kontentlə bazarı doldurur. İndi isə dövlət deyir ki: “Əgər sən peşəkar şəkildə film çəkirsənsə, müəyyən xərclərini mən sənə geri qaytaracağam”.
Bu, əslində “cash rebate” deyilən beynəlxalq praktikadır. Məsələn, Türkiyə, Gürcüstan, hətta Baltik ölkələri bu sistemlə çoxlu xarici film istehsalçısını ölkəyə cəlb ediblər.
Sərəncam konkret deyir ki, Nazirlər Kabineti üç ay ərzində qaydaları təsdiq etməlidir. Yəni hələ dəqiq mexanizm ortada yoxdur. Amma bütün yaxşı niyyətlərə baxmayaraq qeyd etməliyik ki, belə təşəbbüslər şəffaflıqla, bərabər imkanlarla tətbiq olunmasa, bu mexanizm də özəl sektor üçün əlçatmaz bir “ağ balıq” olaraq qalacaq. Əgər bu dəstək sadəcə bir neçə “seçilmiş” şirkətə tətbiq olunacaqsa, o zaman bu sərəncam da sadəcə kağız üzərində qalacaq gözəl bir ideya olacaq. Amma ümid edirəm ki, belə olmayacaq və həqiqətən də peşəkar fəaliyyəti olan şirkətlərin hamısı bundan bəhrələnəcək. Bütün bunlar isə kino məmurlarından asılıdır. Kino məmurları bu sərəncamdan irəli gələn məsələləri obyektiv şəkildə həyata keçirməlidir ki, ayrıseçkilik olmasın”-deyə X.Rəis bildirdi.
İradə SARIYEVA
