Azərbaycan manatın yeni məzənnə siyasətinə başladı

Tarix: 17.02.2015 / 03:18
Bölmə: İqtisadiyyat

Dollar-manat kursu dəyişəcək, ölkənin ixracatı artacaq

Azərbaycan manatının kursunun digər valyutalara nisbətən möhkəmlənməsi xaricdən ölkəmizə daha çox məhsul idxalını stimullaşdıran hallardan biri kimi çıxış edir. Təbii ki, belə vəziyyət yerli istehsalçılar üçün müəyyən çətinliklər yaradır. Çünki xaricdən gətirilən məhsullar yerli məmulatları bazarlarda sıxışdırır. Elə bu səbəbdən Azərbaycanda manatın kursu ilə bağlı artıq yeni siyasətə start verilir.

Bu siyasət isə ölkədən məhsul ixracını da stimullaşdırılmalıdır.

Qeyd edək ki, Azərbaycan Mərkəzi Bankı ölkədə məzənnə siyasətinin yeni əməliyyat çərçivəsi barədə məlumat yayıb. Bankın İdarə Heyəti 16 fevral 2015-ci il tarixindən etibarən məzənnə siyasətində ikitərəfli məzənnənin hədəflənməsindən valyuta səbəti dəyərinin hədəflənməsinə keçid barədə qərar qəbul edib. Məzənnə siyasətinin ABŞ dolları və avronun daxil olduğu iki valyutalı səbət mexanizmi əsasında həyata keçirilməsi məqsədəuyğun hesab edilib. Bu zaman müəyyən olunmuş dəhliz çərçivəsində valyuta bazarında Mərkəzi Bankın iştirakı davam edəcək. Tətbiq edilən yeni əməliyyat çərçivəsi iqtisadi subyektlərin tədricən adaptasiyasına şərait yaratmaqla, eyni zamanda məzənnə siyasətinin çevikliyini və makroiqtisadi effektivliyini təmin edəcək. Qeyd edək ki, Azərbaycanda manatın məzənnəsinin dollar qarşısında bir qədər aşağı salınması və avro ilə eyniləşdirilməsi barədə planlar bir qədər əvvəl açıqlanıb. Hökumətin bununla bağlı planlarını Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev regionların 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrasının birinci ilinin yekunlarına həsr olunan konfransda çıxışı zamanı səsləndirib. Dövlət başçısı Azərbaycan manatının səviyyəsinin güclənməsinə yenidən baxmaq lazım olduğunu bildirib: «Dünyada neftin qiymətinin düşməsi ilə bağlı manatın məzənnəsinə heç bir mənfi təsir olmamışdır. Əksinə, manat daha da güclənir. Hesab edirəm ki, biz bu məsələyə baxmalıyıq».

Yeri gəlmişkən, artıq dünəndən etibarən manatın dollara qarşı məzənnəsində, cüzi də olsa, enmə başlayıb. AMB-nin fevralın 16-a müəyyənləşdirdiyi rəsmi məzənnələrdə 100 dolların məzənnəsi əvvəlki kimi 78,44 manatdan 78,48 manata qaldırılıb. Ekespertlər bildirir ki, bu gedişlə manat digər ölkələrin valyutaları qarşısında da tədricən dəyət itirəcək. Bu isə yerli siehsalçılar üçün vacibdir. Hazırda manatın qonşu ölkələrin lirə, rubl, rial, lari kimi pullarına nisbətən də ucuzlaşdırılması vacib sayılır. Çünki son dövrlərlə həmin ölkələrdən Azərbaycana ixrac artır. Məsələn, Türkiyə lirəsinin manat qarşısında dəyərdən düşməsi qardaş ölkədən Azərbaycaya daha çox məhsul gətbrilməsiyə səbəb olur. Türkiyəyə məhsul satan ölkələrdən biri kimi bu, Azərbaycan üçün sərfəli deyil. Ekspertlər lirənin dəyərdən düşməsinin Azərbaycandan Türkiyəyə ixrac olunan malların qiymətində bahalaşmaya səbəb olacağını bildirir. Bilindiyi kimi, Azərbaycanla Türkiyə böyük ticarət əməkdaşıdır. Xüsusilə Türkiyədən Azərbaycana böyük həcmdə mallar gəlir. Bunlar əhalinin geniş istifadə etdiyi sənaye, toxuculuq malları, ərzaq məhsullarıdır. Təbii ki, lirənin dollara, eyni zamanda buna paralel olaraq manata nisbətən qiymətdən düşməsi, əslində, Azərbaycan alıcıları üçün sərfəli bir şərait yaradır. Çünki bu halda onlar Türkiyədən gələn məhsullara daha az vəsait xərcləyir.

Belə vəziyyət Türkiyə mallarının rəqabət imkanlarını artırır. Belə ki, Azərbaycan Türkiyədən əsasən geyim, elektronika və ərzaq malları idxal edir. Ticarət mərkəzlərində satıcılar da Türkiyə istehsalı olan geyimlərin ucuzlaşdığını bildirir. Lakin qeyd olunduğu kimi, belə vəziyyət yerli istehsalçılar üçün əlavə çətinlik yaradır. Türkiyə malları onların məhsullarını bazarda sıxışdırır. Həmçinin, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, bu hal Azərbaycanın Türkiyəyə ixrac etdiyi məhsulların miqdarını azaldır. Bu halda artıq Azərbaycanda istehsal olunan məhsullar Türkiyə bazarında daha baha olur və orada rəqabət aparma imkanları zəif olur. Məhz bu səbəblər Türkiyədən Azərbaycana idxalın artmasına və o cümlədən Azərbaycandan Türkiyəyə ixracatın azalmasına gətirib çıxarmaqda idi. Lakin indi vəziyyət dəyişir. Mərkəzi Bankın yeni valyuta siyasəti nəticəsində, digər valyutalar kimi, lirənin də manat qarşısında ucuzlaşması dayanacaq. Xatırladaq ki, lirənin manata nisbətdə ucuzlaşmasının əsas səbəbi ABŞ dollarının Türkiyənin milli valyutası qarşısında bahalanması ilə bağlı olub.

Onu da xatırladaq ki, Mərkəzi Bank xarici valyutaların kursunu müəyyən edən zaman manatın məzənnəsini digər valyutalara deyil, dollara görə müəyyən etdiyi üçün, hər hansı bir ölkənin milli valyutası dollar qarşısında ucuzlaşarsa, o zaman manatın məzənnəsi həmin ölkənin valyutası qarşısında bahalanır. Dolların məzənnəsi digər ölkələrin valyutası qarşısında aşağı düşdüyü zaman isə bunun əksi baş verir və manatın məzənnəsi də həmin ölkələrin valyutası qarşısında ucuzlaşır. Onu da bildirək ki, son zamanlar təkcə lirənin deyil, digər ölkələrin milli valyutalarının da məzənnəsi manat qarşısında aşağı düşürdü. Lakin bundan sonra vəziyyət dəyişəcək.