Dollar bahalaşdıqca qızıl ucuzlaşır
Dünya bazarlarında qiymətlərlə bağlı son vəziyyət göstərir ki, əsas yığım vasitələrindən olan qızıl yenidən ucuzlaşır. Ekspertlər bildirir ki, hazırda qızılın ucuzlaşmasına təsir edən başlıca faktor dolların məzənnəsində qeydə alınan artımlardır. Qızıl dolların məzənnəsində olan artımların təsiri ilə ardıcıl üç həftədir ucuzlaşır.
ABŞ Federal Ehtiyatlar Sisteminin gələn ay faizləri artıracağına dair gözləntilər və 2017-də faiz artırımlarının davam edəcəyi proqnozu ilə dolların daha da bahalaşması qızılı get-gedə dəyərdən salır. Bunun nəticəsində də qiymətli metal son doqquz ayın ən aşağı qiymət səviyyəsinə enib. Qiymətlər təkcə bu ay 8 faiz düşüb. Hazırda qızılın unsiyası 1171 dollara enib.
Qızılı ucuzlaşdıran daha bir səbəb mərkəzi bankların bu məhsulun alışını dayandırmasıdır. Ümumdünya Qızıl Şurasının son icmalında deyilir ki, növbəti 3 il ərzində dünyanın mərkəzi banklarının cəmi 56%-i qızıl ehtiyatını artırmağı planlaşdırır. İcmala əsasən, həmin dövrdə tənzimləyicilərin 33%-i qızıl ehtiyatlarını indiki səviyyədə saxlamağı, 11%-i isə azaltmağı planlaşdırır. Şuranın analitikləri qeyd edir ki, cari ilin üçüncü rübündə mərkəzi banklar ümumilikdə 81,7 ton qızıl alıb ki, bu da ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 51% azdır. Ən aktiv qızıl alıcıları Rusiya Bankı (43,9 ton), Çin (15,2 ton) və Qazaxıstandır (10 ton). Hələlik isə digər mərkəzi bankların daha az qızıl alması onun qiymətinin enməsinə təsirsiz ötüşmür. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, ucuzlaşmanın hələ gələn il ərzində də davam etməsi gözlənir. Bütün bunlar qızıldan hazırlanan məmulatların da qiymətində enmələrə gətirib çıxarır. Amma Azərbaycanda, nədənsə, qızıl məhsullarının qiymətində hələ də hansısa ucuzlama qeydə alınmayıb. Əksinə, yeni toy mövsümünə az müddt qaldığı bir vaxtda qızılın qiyməti yüksəlməyə başlayır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, məhərrəmliyin sona çatmasına az qalması ilə əlaqədar artıq qızıl bazarında canlanma var və bu, qiymətlərə də təsir edir. İlin sonuna kimi ölkəmizdə qızılın qiymətində bir qədər də artım olması istisna edilmir. Hazırda qızıl bazarında 583 əyarlı Rusiya qızılının bir qramı 60 manat, 585 əyarlı Türkiyə qızılının qramı 65 manat, 750 əyarlı İtaliya qızılının qramı isə 85 manatdır. Brilyant komplektlərin qiyməti 2200 manatdan başlayır. Qiymət qızılın və brilyantın çəkisinə görə dəyişir. Satıcılar bildirir ki, dollar bahalaşandan sonra qızılın qiymətində ciddi dəyişiklik var. Araşdırmalar onu da göstərir kı, qızılın 750, 580 əyarlısına tələbat daha çoxdur. Bu da qiymətlərin artmasına rəvac verir. Onu da nəzərə alaq ki, Azərbaycanın qızıl bazarı idxal hesabına formalaşır. Bu səbəbdən hesab olunur ki, yerli zərgərlik sənayesi yaradılmalıdır və bu, qızılın qiymətini ucuzlaşdıra bilər. Hələlik isə Azərbaycan qızıl istehsal edən ölkə olaraq məhsullarını daxili bazara çıxarmır. Qızılların bir qismini emal üçün digər ölkələrə satılır. Digər bir qismi isə ehtiyatda saxlanır. Halbuki, sovetlər dönəmində Azərbaycanda zərgərlik sənayesinin inkişaf templəri və eyni zamanda rentabelliyi yüksək olub. Ölkədə vətəndaşların zərgərlik məhsullarına daim maraq göstərdiyini bildirən ekspertlər zərgərlik sənayesinin yaradılmasını vacib sayırlar. Özü də nəzərə almaq lazımdır ki, qızıl sənayesinin Azərbaycanda ənənəsi mövcuddur və ona görə də bu sahənin formalaşdırılması imkanları xeyli asandır. Digər tərəfdən qızıl əşyalara tələbatın yüksəkliyi zərgərlik sənayesinin yaradılmasını zəruri edir. Eyni zamanda zərgərlik sektorunun qurulması ciddi maliyyə resursları tələb etmir. Bu sahə nisbətən az maliyyə tələb etdiyi üçün rentabelli olma ehtimalı daha yüksəkdir. Bir daha xatırladaq ki, sovetlər dövründə Azərbaycanda inkişaf etmiş sahələrdən biri məhz zərgərlik idi. Sonradan zərgərlik müəssisələrinin özəlləşdirilməsi həyata keçirildi və bu da nəticədə fəaliyyətin dayandırılmasına gətirib çıxardı. İndi həmin müəssisələrin fəaliyyətinin bərpa olunması və yerli səviyyədə hasil edilən qızılın bir hissəsinin ora yönləndirilməsi vəziyyəti dəyişə bilər. Özü də Azərbaycanın qızıl hasilatı ildən-ilə genişlənir. Bu işlə məşğul olan "Anglo Asian Mining plc" şirkəti hazırda "Gədəbəy" və "Qoşa" yataqlarında qızıl və digər qiymətli metallar çıxarır. Azərbaycan Respublikasının 2017-ci il dövlət büdcəsi zərfində yer alan məlumatlara əsasən isə 2017-ci ildə ölkədə 2418,2 kiloqram qızıl istehsal olunacaq ki, bu da builki proqnozdan 7,44% çoxdur. Məhz hasilatın bir hissəsinin yerli səviyyədə qızıl məhsullarının hazırlanmasına yönəldilməsi vacib sayılır.
Tahir TAĞIYEV
