Azərbaycanda İran, Xorvatiya, Ukrayna dərman zavodları...
İdxaldan asılılığını minimal həddə endirməyə çalışan Azərbaycan üçün prioritet sahələrdən biri də yerli dərman sənayesinin yaradılmasıdır. Bu istiqamətdə görülən işlər belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, yaxın tezlikdə Azərbaycanda çoxsaylı dərman zavodları işə başlayacaq. Bununla ölkə nəinki idxaldan asılılığa son qoyacaq, eyni zamanda dərman ixracı sahəsində mövqelərini möhkəmləndirəcək.
Real vəziyyətin təhlili göstərir ki, bir çox ölkələr dərman istehsalı ilə məşğul olan müəssisələrin Azərbaycanda tikintisində maraqlıdır. Hətta bu fonda konkert addım atanlar da var. Bu arada isə məlum olub ki, Azərbaycanda İran Sosial Müdafiə Təşkilatının dərman istehsalı üzrə şirkətinin (TPCO) müəssisəsi açılacaq. İran Sosial Müdafiə Təşkilatının baş direktoru Seyid Tağı Nurbəxş bildirib ki, İran 20 il öncə Azərbaycanla dərman preparatları istehsalı sahəsində əməkdaşlığa başlayıb: "İran prezidentinin Azərbaycana son səfəri zamanı iki ölkə arasında dərman istehsalı sahəsində əməkdaşlıq sazişi imzalanıb. Bu razılığa əsasən, Azərbaycanda dərman istehsalı zavodu tikilir və bu zavod noyabr ayının ortalarında açılacaq". Zavodda "Darupəxş" şirkəti tərəfindən müxtəlif növ dərmanlar istehsal olunacaq. Amma Azərbaycanda təkcə İran tərəfindən dərman istehsal olunmayacaq. Xorvatiya da Azərbaycanda dərman istehsalına start verə bilər. Bu günlərdə Bakıda keçirilən Azərbaycan-Xorvatiya biznes forumunda çıxışı zamanı Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev bildirib: "Biz ölkəmizdə yeni sənaye sahələrinin yaradılmasında maraqlıyıq. Burada əczaçılıqdan söhbət gedir. Xorvatiyanın bu sahədə böyük təcrübəsi var. Bu baxımdan idxaldan asılı ölkəyik. Düşünürəm ki, dərman istehsalı sahəsində birgə müəssisələrin yaradılması bizim üçün faydalı olar. Çünki əhalimizin sayı artıq 10 milyon nəfərə çatır".
Bununla yanaşı, məlumdur ki, Ukraynanın "İndar" iri əczaçılıq şirkəti Azərbaycanda dərman istehsalı zavodu tikməyi planlaşdırır. Ukraynanın ölkəmizdəki səfiri Aleksandr Mişenkonun sözlərinə görə, şirkət Azərbaycanda müvafiq danışıqlar aparır və müəssisədə iştirak payının 50-nin 50-yə olacağı gözlənir. Eləcə də Yaponiya şirkətləri tərəfindən Azərbaycanda dərman preparatları istehsalı üzrə yeni zavodun tikintisi nəzərdə tutulur. Bir müddət öncə Azərbaycanda səfərdə olan Yaponiyanın "Nipro Pharma" və "JGC" dərman şirkətlərinin nümayəndələri də faktı təsdiq ediblər.
"Nipro Pharma" dərman şirkətinin vitse-prezidenti Satoshi Kavamura bildirib ki, zavodun tikintisinə başlamazdan Azərbaycanda hansı dərmanlara nə qədər tələbatın olması, hansı preparatların istehsalının məqsədəuyğun olması və bir sıra bu kimi məsələlərlə bağlı araşdırma aparılacaq: "Hazırda bizim partnyorumuz Azərbaycan üzrə iri distribütor şirkətlərindən biridir. "Nipro Pharma" şirkətinin istehsal etdiyi dərmanlarla həmin şirkətin məhsullarını müqayisə edib, müəyyən nəticəyə gəlməyə çalışırıq. Araşdırmalardan sonra isə biznes plan hazırlayıb, bilavasitə zavodun tikintisini planlaşdırırıq". S.Kavamuranın sözlərinə görə, ilk növbədə Azərbaycanda "Nipro Pharma" dərman şirkətinin 300-ə yaxın məhsulunu istehsal etməyi planlaşdırılar: "Həmin məhsullardan əlavə preparatlara tələbat olarsa, Yaponiyada "Nipro Pharma"nın partnyoru olan çox sayda şirkət var ki, onlar da öz məhsullarını burada istehsal edə bilərlər və hətta bu barədə düşünürlər".
Bakıda keçirilən sonuncu Azərbaycan-Rusiya biznes-forumunda isə Azərbaycanın "Vita-A" investisiya şirkəti və Rusiyanın "R-farm" şirkəti arasında Azərbaycanda əczaçılıq istehsalının təşkil edilməsi haqqında memorandum imzalanıb. "Hayat Pharm" adlanan yeni müəssisənin məhsulları təkcə daxili bazarın tələbatını qarşılamayacaq, həm də gələcəkdə həmin məhsulları ixrac etmək planlaşdırılır. Müəssisənin yaradılmasına qoyulacaq sərmayələrin həcmi ilkin mərhələdə 10 milyonlarla dollar təşkil edəcək. Qardaş Türkiyədən də Azərbaycanda dərman zavodu tikmək istəyən müəyyən şirkətlər var. Azərbaycan isə xarici ölkələrin əczaçılıq şirkətlərinin ölkənin əczaçılıq sənayesinə sərmayə qoymasında maraqlıdır. Onu da qeyd edək ki, dərman vasitələrinin istehsal prosesinin yüksək səviyyədə təşkili Etibarlı İstehsalat Praktikasının tələbləri əsasında aparılır. Tələblər dərman vasitələrinin istehsalının bütün mərhələlərini tənzimləyir. Etibarlı İstehsalat Praktikasının meydana çıxma tarixi 1963-cü il ABŞ-dan başlayır. Bu sahədə ilk beynəlxalq sənəd isə 1968-ci ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanıb. Azərbaycanda da Etibarlı İstehsalat Praktikasının tələbləri əsasında dərman istehsalı bu məhsulların ixracına da imkan yaradır.
Tahir TAĞIYEV
