Mərkəzi Bankın banklara yeni dollar satışı qaydalarına ekspert baxışları...

Vüqar Bayramov: "Hər hansı bir disbalans yaranarsa..."
Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Mərkəzi Bankının (AMB) mütəmadi olaraq keçirdiyi valyuta hərraclarının qrafiki dəyişdirilib. Bu həftədən etibarən hərracların həftənin üçüncü və beşinci günləri keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul olunub.
Hərracların 3 sessiyada aparılması planlaşdırılır. Bununla yanaşı, bundan sonra hərraca çıxarılan valyutanın məbləği kommersiya bankları üçün öncədən açıqlanmayacaq. Həmçinin, hərraclarda kommersiya banklarının alışla bərabər valyuta sata biləcəyi, iştirakçıların əməliyyat zamanı kimliyinin gizlin saxlanacağı bildirilir.
Bütün bunlarla yanaşı, hərracın keçirilməsi mexanizmində də ciddi dəyişikliklər gözlənir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, hərrac 3 sessiyadan ibarət olacaq. Mərkəzi Bank tərəfindən alış və satış kursu müəyyən ediləcək. Bu kursa əsasən 1-ci sessiyada iştirakçı tərəflər müəyyən olunmuş dəhliz aralığında alıcı və ya satıcı qismində iştirak etdiklərini müəyyən edəcək.
Maraqlıdır, ekspertlər sözügedən təklifi necə dəyərləndirir?
Məsələ ilə bağlı fikirlərini "Bakı-Xəbər"lə bölüşən iqtisadçı-ekspert Vüqar Bayramovun fikrincə, bu qaydalar Qazaxıstanda tətbiq olunan qaydalardır: "Güman olunur ki, Mərkəzi Bank bu qaydaları tətbiq etməklə, həm liberal məzənnə siyasətinin çərçivələrini müəyyən etməyə, həm də liberal məzənnə siyasətinə keçidi reallaşdırmağa çalışır. Çünki yeni iqtisadi model də liberal məzənnə siyasəti tətbiqini özündə ehtiva edir. Bu baxımdan hesab edirəm ki, liberal məzənnə siyasətinin prinsiplərinə uyğun olaraq artıq bazara dollar təklif edən tərəf yalnız Mərkəzi Bank və Dövlət Neft Fondu olmayacaq. Eyni zamanda kommersiya bankları belə bir imkan qazanacaq. Hərraca gələn kommersiya bankları öz sifarişlərini qeyd edəcək və həmin sifarişlər əsasında məzənnə müəyyən olunacaq. Dollar almaq istəyənlər çoxdursa, o zaman dolların məzənnəsi yüksələcək. Yox, dollar satmaq istəyən çoxdursa, o zaman dolların qiyməti düşəcək. İkinci hərracda kommersiya bankları öz təkliflərini dəyişə bilər. Ona görə də bu artıq o sifarişlərin dəyişməsinə imkan verəcək. Eyni zamanda, valyutanın həcmi qabaqcadan bəlli olmur. Bəlli olmur ki, nə qədər valyuta hərraca çıxarılacaq. Bu yalnız tələb-təklif əsasında müəyyən olunacaq. Bütün hallarda, Mərkəzi Bank və Neft Fondu auksionda qalır və lazım olduğu halda intervensiyaya müdaxilə edir. Ona görə də güman olunur ki, bu, manatın bazar məzənnəsinin müəyyən olunmasına mərhələli şəkildə yardım edəcək. Ancaq yenə də AMB və ARDNF hərracda olacaq. Hər hansı bir disbalans yaranarsa, o zaman məzənnəni stabilləşdirməyə çalışacaqlar. Bütün hallarda, yeni qaydalar liberal məzənnə siyasətinə keçidin başlanğıcı kimi qiymətləndirilə bilər".
Vidadi ORDAHALLI