Çərşənbə axşamı günü, 22 iyul 2025
     

Neft bazarında böyük qeyri-müəyyənlik - Azərbaycan üçün də təhlükəli vəziyyət yarana bilər...

Image

Geosiyasi gərginliklər dünya iqtisadiyyatına, o cümlədən də neftin qiymətinə getdikcə daha çox təsir etməkdədir. Prosesdən neftin qiymətinin aşağı olmasında maraqlı olan ABŞ da ciddi əziyyət çəkir. Belə ki, ABŞ-da neft şirkətləri “qara qızıl”ın qiymətlərinin aşağı olması səbəbindən qazma qurğularını dayandırır və işçilərini ixtisar edir.

“The New York Times” yazır ki, son iki ayda neftin qiyməti orta hesabla 60 dollar səviyyəsində qalıb. Nəşr bu azalmanın iki əsas səbəbini göstərir: ABŞ prezidenti Donald Trampın başlatdığı ticarət müharibəsinin qlobal iqtisadiyyata təsiri və OPEC+ ölkələrinin neft hasilatını artırması. Neft nəhəngləri “Chevron” və “ExxonMobil” xərclərini azaltmağı planlaşdırmasalar da, onlarla kiçik şirkət ilkin planlarından əl çəkməyə məcburdur. Qəzetin proqnozuna görə, bu il ABŞ-da neft hasilatı çətin ki, ciddi artım göstərsin, hətta əvvəlki səviyyədə qalsın. Proses Azərbaycanda da xüsusi diqqət mərkəzindədir. Niderlandın ən böyük bank qrupu olan “ING Group”un son yenilənmiş proqnozlarında deyilir ki, neftin orta illik qiymətində hər bir dollar Azərbaycan üçün təxminən ildə 300 milyon ABŞ dolları ixrac gəlirini və 150 milyon ABŞ dolları büdcə daxilolmalarını təmin edir. Bank qlobal iqtisadi çağırışları və neft qiymətlərinin azalmasını nəzərə alaraq bəzi MDB ölkələri üçün proqnozları yenidən nəzərdən keçirib. Hesabata görə, Azərbaycanın 2025-ci ildə neftin orta qiymətinin 5 dollar və 2026-cı ildə 11 dollar azalmasından itkiləri iki il ərzində ÜDM-in 2 %-nə qədər ola bilər. Qazaxıstan üçün oxşar qiymət azalması büdcə kəsirinin və cari hesabın ÜDM-in 0,3-0,6 faiz bəndi artmasına səbəb ola bilər. Neftin qiymətində hər bir dollar ölkəyə ildə 550 milyon ABŞ dolları ixrac gəliri və 150 milyon ABŞ dolları fiskal daxilolmalar gətirir. Məsələ ilə bağlı millət vəkili, iqtisadçı Vüqar Bayramov bildirir ki, yay aylarında dünya üzrə neftə tələbatın artması müşahidə olunur: “Bu, birbaşa iri ölkələrdə, xüsusilə də ABŞ-da səfərlərin sayının çoxalması ilə bağlıdır. Səfərlərin çoxalması avtomobillərin yanacağa olan tələbatını artırır ki, bu da öz növbəsində neftə olan ümumi tələbin yüksəlməsinə səbəb olur. ABŞ isə dünya neft tələbat baxımından aparıcı ölkələrdən biri olduğu üçün bu, prosesə birbaşa təsir göstərir”. Deputat qeyd edib ki, bu fonda OPEC+ tələbat və təklif balansına uyğun şəkildə hasilat kvotalarına yenidən baxır və dəyişikliklər edir: “Təbii ki, hasilatın artırılması neft qiymətlərinə təsir göstərən əsas faktorlardan biridir. Lakin OPEC+ çalışır ki, təklifi elə tənzimləsin ki, qiymət çərçivəsindən kənara çıxmasın. Bu baxımdan, hasilatın artmasının qiymətlərə təsiri birbaşa tələbatın dəyişməsindən asılı olacaq”. Ekspert əlavə edib ki, 2025-ci ildə neftin dünya bazar qiymətinin yüksək olacağı proqnozlaşdırılmır: “Ötən beş ay ərzində də neftin qiymətində azalmalar müşahidə etdik. Bu kontekstdə neft bazarı ilə bağlı proqnozlar qiymət artımı istiqamətində olmasa da, sabit tələbat mövcuddur. Bu da “Brent” markalı neftin qiymətinin orta hesabla 65 dollar ətrafında dəyişməsinə səbəb olacaq”. Vüqar Bayramov onu da vurğulayıb ki, neft bazarı eyni zamanda siyasi faktorlarla tənzimlənir: “Əgər siyasi müdaxilələr artsa, bu, neftin qiymətində əlavə enişlərə səbəb ola bilər. Amma hələlik tələb və təklif balansına baxdıqda, bazarın verdiyi mesaj odur ki, mövcud tarazlıq 65 dollar ətrafında formalaşıb”. Deputat Azərbaycanın neft ölkəsi kimi optimal qiymətlərdə maraqlı olduğunu da qeyd edib: “Neft ixrac edən ölkələr üçün optimal qiymət təxminən 70 dollar səviyyəsində nəzərdə tutulur. Azərbaycanın dövlət büdcəsində də neftin qiyməti 70 dollar olaraq götürülüb. Bu baxımdan bizim üçün illik orta qiymətin 70 dollar ətrafında olması daha məqsədəuyğundur. Hazırda neftin qiymətinin nisbətən aşağı olması Azərbaycan iqtisadiyyatına ciddi təsir etmir. Lakin istənilən halda, neft gəlirləri və neftin qiyməti ölkəyə daxil olan valyuta həcminə birbaşa təsir göstərir”.

Bu durumda bəzi OPEC+ rəsmiləri açıqlayıblar ki, qurum tərəfindən gündəlik neftin 411 min barrel artırılması Səudiyyə Ərəbistanının son aylarda hasilatı geridə qoyan Qazaxıstan və İraq kimi kvotalarından artıq hasil edən ölkələri “cəzalandırmaq” cəhdidir. Bu arada, Rusiya, Əlcəzair və Oman kimi ölkələr həddən artıq tədarüklə bağlı narahatlıqlar fonunda hasilatın artırılmasını dayandırmaq istəyir. Avqust hasilatının gələcəyini müəyyən etmək üçün növbəti OPEC+ iclası iyulun 6-da keçiriləcək. Bu, qlobal neft qiymətlərinə böyük təsir göstərə biləcək böyük hadisə ola bilər. Neft qiymətlərinə tələb və təkliflə yanaşı, geosiyasi gərginliyin artması kimi bir sıra amillər də təsir edir. Məsələn, bu günlərdə Ukrayna Rusiya ərazisinin dərinliklərində bir sıra cəsarətli hücumlar həyata keçirərək, Sibirə qədər strateji hava bazalarına hücum etmək üçün yük maşınlarında gizlədilmiş dronlardan istifadə edib. Buna cavab olaraq Moskva paytaxt Kiyevə bir neçə saatlıq pilotsuz təyyarə və raket hücumu həyata keçirib. Analitiklər deyirlər ki, cavab tədbirləri dünyanın ikinci ən böyük neft ixracatçısı olan Rusiyadan neft hasilatını və nəqlini dayandıra bilər . Gərgin müharibə təkcə hasilatla bağlı narahatlıqları artırmır, həm də neft bazarının həmişə çox həssas olduğu geosiyasi risk hallarını artırır. Yaxın Şərqdə İranla gərginlik də neft bazarını sarsıdıb. Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyi (MAQATE) İranın zənginləşdirilmiş uran ehtiyatının nüvə silahı istehsal etmək üçün lazım olan həddi aşaraq rekord həddə çatdığını göstərən hesabat yayıb. İran dərhal hesabatı pisləyərək, bunun siyasi motivli olduğunu və reallığı əks etdirmədiyini bildirib. Bu inkişafın ABŞ və İran arasında nüvə danışıqlarını daha da ləngitməsi gözlənilir, yəni İran neftinin ixracına qarşı sanksiyaların tezliklə aradan qaldırılması ehtimalı azdır. İran qlobal neft bazarına qayıda bilməsə, xüsusilə OPEC+-ın digər üzvlərinin hasilatın artımını məhdudlaşdırması kontekstində qlobal təchizat daralmağa davam edəcək. Neftin bahalaşmasına təkcə OPEC+ və geosiyasət deyil, həm də təbii fəlakətlər səbəb olur. Ölkənin neft qumları istehsalının böyük hissəsinin yerləşdiyi Kanadanın Alberta əyalətində baş verən meşə yanğınları bir çox neft və qaz yataqlarında hasilatı müvəqqəti olaraq dayandırıb. “Reuters”in hesablamalarına görə, gündə 344000 bareldən çox neft və ya Kanadanın xam neft hasilatının təxminən 7%-i təsirə məruz qalıb. Dünyanın dördüncü ən böyük neft istehsalçısı olaraq, orada hər hansı bir pozulma sürətlə qlobal bazarlarda əks-səda verir. Bundan əlavə, neft qiymətlərinə bazar əhval-ruhiyyəsi və texniki göstəricilər də təsir edir. Bununla belə, investorlar çox optimist ola bilməzlər. Neft qiymətləri 2025-ci ilin əvvəlindən bəri hələ də təxminən 15% ucuzlaşıb. Bu, əsasən dünyanın iki ən böyük enerji istehlak edən iqtisadiyyatı olan ABŞ və Çin arasında davam edən ticarət müharibəsinin nəticələrinə görədir. Cavab tarifləri idxal və istehsala tələbi zəiflədir və qlobal enerji istehlakı ilə bağlı narahatlıqlara səbəb olur. İndi bütün diqqətlər iyul ayında keçiriləcək OPEC+ görüşündədir, burada investorlar istehsal strategiyasının hər bir əlamətini və geosiyasi dalğalanmalara reaksiyaları yaxından izləməyə davam edəcəklər. Bu arada, neft idxalından asılı olan istehlakçıların, neft emalı müəssisələrinin və iqtisadiyyatların qeyri-sabit yaya hazırlaşmaqdan başqa seçimi yoxdur.

Ramil QULİYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

22.07.2025 / 23:25
Azərbaycan və Türkiyə arasında Anlaşma Memorandumu imzalandı - FOTO

22.07.2025 / 22:53
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri belə oğurlayıblar - arxeoloq Fərhad Quliyev maraqlı faktlar açıqladı

22.07.2025 / 22:28
Media nümayəndələri Fəxri xiyaban, Zərdabinin məzarı və Zəfər parkını ziyarət ediblər

22.07.2025 / 22:10
Ceyhun Bayramov Gürcüstan Prezidentini Ermənistanla normallaşma prosesi barədə məlumatlandırdı

22.07.2025 / 21:49
"Yubiley medalı jurnalistikada xidməti olanlar üçün nəzərdə tutulub" - Hikmət Hacıyev

22.07.2025 / 21:40
ABŞ-Rusiya savaşı, hələ ki, sözdə şiddətlənir...

22.07.2025 / 21:25
Rusiyanın ittiham etdiyi 2 azərbaycanlı alimdən reaksiyalar niyə gecikdi?..

22.07.2025 / 21:12
Azərbaycanın Avropa ilə siyasi gündəmi yenidən başlayır...

22.07.2025 / 20:58
Macarıstan və Serbiya Aİ-ni parçalayır - rus "neft kartı" işləyir...

22.07.2025 / 20:45
ABŞ-İran-Ermənistan üçbucağında Zəngəzur qovğası başlanır

22.07.2025 / 20:32
Azərbaycan-Ermənistan sülhü şəraitində Cənubi Qafqaz üçün beş mühüm ssenari…

22.07.2025 / 20:18
Azərbaycan rəsmilərinin adından Rusiya ilə münasibətlərə qarşı təxribat... Məqsəd nədir?

22.07.2025 / 20:05
Paşinyan Trampın qorxusundan 2 sülh maddəsinə münasibətini dəyişdi...

22.07.2025 / 19:51
Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq ticarətin həcmini 100 milyard dollar artıracaq

22.07.2025 / 19:43
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və zərərçəkmişlərin hüquqi varisləri ifadə verdi - FOTO

22.07.2025 / 19:37
Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

22.07.2025 / 19:32
Azərbaycan milli mətbuatının 150 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib - FOTO

22.07.2025 / 19:25
Prezident İlham Əliyev: "Bu gün Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində öz layiqli yerini tutmuş güclü dövlətdir"

22.07.2025 / 19:24
Mətbuatın builki yubileyi əvvəlkilərdən çox fərqli oldu...

22.07.2025 / 19:20
Bir sıra media nümayəndələrinə yubiley medalı verildi

22.07.2025 / 19:19
"Bizim milli mətbuat bir əsr yarım ərzində şərəfli və mütərəqqi inkişaf yolu keçib" - Prezident

22.07.2025 / 19:15
Prezident: "Mətbuatın müstəqilliyi cəmiyyətimizin inkişafının başlıca şərtlərindən biridir"

22.07.2025 / 19:13
“AŞIQLAR QƏRBİ AZƏRBAYCANI TƏRƏNNÜM EDİR” ADLI KİTAB HAZIRLANIR

22.07.2025 / 19:12
"Azərbaycan milli mətbuatı xalqımızın ən ülvi arzularının reallaşmasına öz töhfəsini verib" - Prezident İlham Əliyev

22.07.2025 / 19:11
İrəvan Minsk qrupunun buraxılmasını Bakı ilə müzakirə edir? - Maraqlı bəyanat...

22.07.2025 / 19:07
Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın media nümayəndələrinə müraciət ünvanladı

22.07.2025 / 18:57
Prezident Əliyev sazişlə bağlı İrəvana növbəti mühüm təklifi etdi...

22.07.2025 / 18:44
Avropa yalnız Azərbaycandan qaz alışını çoxaldıb - digər 3 mənbədən isə...

22.07.2025 / 18:30
İran nüvə müzakirələri üçün ABŞ-ı yox, 3 Avropa ölkəsini seçdi...

22.07.2025 / 18:23
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:16
Dünya mediası Əliyevin Mediaforumda çıxışına niyə həssas yanaşdı..

22.07.2025 / 18:08
DGK sədri Şahin Bağırov Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 18:01
Qərb Azərbaycanı iki qonşu ilə müharibəyə sövq edir... Şok

22.07.2025 / 17:48
Prezident İlham Əliyevin "Rusiya məhkəməyə veriləcək" bəyanatına Kremldən reaksiya ..

22.07.2025 / 17:35
Trampı Azərbaycanla bağlı xüsusi demarşa təşviq edən hadisə...

22.07.2025 / 17:30
Qismət Yunusoğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

22.07.2025 / 17:22
İsraildən Şara ilə bağlı şok iddia - 7 ayda 3 sui-qəsd cəhdi… Həyatını türklər xilas etdi…

22.07.2025 / 17:19
BDU-nun müəllimi “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını təbrik etdi

22.07.2025 / 17:15
Hakan Fidandan xəbərdarlıq - Suriyanı bölməyə çalışsalar, müdaxilə edəcəyik...

22.07.2025 / 17:09
Tramp ABŞ-ı UNESCO-dan çıxarır...

22.07.2025 / 17:05
“Nar” milli mətbuatın 150 illiyini media nümayəndələri ilə qeyd edib - FOTO

22.07.2025 / 16:57
Daxili işlər nazirinin adından saxta məlumatlar yayıldı - MEDİA çağırış etdi...

22.07.2025 / 16:50
İrandan Azərbaycana külli miqdarda narkotik keçirilməsinin qarşısı alındı

22.07.2025 / 16:33
Yunus Oğuzun 65 illik yubileyi münasibəti ilə kitab nəşr olunub

22.07.2025 / 16:32
Ömrünün 16 ilini orduda keçirdi, Vətən yolunda şəhadətə ucaldı

22.07.2025 / 16:30
Mətbuat Şurası Yunus Oğuzu 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 16:27
BDU-nun müəllimi Qismət Yunusoğlu “Bakı-Xəbər”i təbrik etdi

22.07.2025 / 16:20
Ali təhsil sahəsində tətbiq edilən beynəlxalq ikili diplom proqramlarının sayı artırıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 16:18
Türkiyənin Egey sahilində yerləşən Didimi ziyarət etmək üçün 5 səbəb...

22.07.2025 / 16:15
Azərbaycanda qablaşdırılan dərmanlar 5 il yerli mal hesab olunacaq

22.07.2025 / 16:10
Azərbaycanda əmlakın qeydiyyatına dair yeni prosedur müəyyənləşdi

22.07.2025 / 16:07
Çoxşaxəli istedad sahibi, dərin intellektual... Aydın Mirzəzadədən Yunus Oğuza yubiley təbriki...

22.07.2025 / 16:01
Millət vəkili jurnalistləri təbrik etdi

22.07.2025 / 15:50
Millət vəkili Cavanşir Feyziyev jurnalistləri təbrik edib

22.07.2025 / 15:48
Millət vəkili Vüqar İskəndərov Yunus Oğuzu 65 yaş münasibətilə təbrik etdi

22.07.2025 / 15:28
Ərdoğan Avropa İttifaqına çağırış etdi - Türkiyəyə ehtiyacınız var…

22.07.2025 / 15:12
Ceyhun Bayramovun Gürcüstanın XİN başçısı ilə müzakirə etdiyi məsələlər açıqlandı...

22.07.2025 / 14:53
Azərbaycanın dövlət borcu açıqlandı

22.07.2025 / 14:36
İranın Rusiyadakı keçmiş səfiri - "Kreml seçim qarşısında qalsa, İsraili seçəcək"

22.07.2025 / 14:20
İran uranın zənginləşdirilməsinin müvəqqəti dayandırıldığını açıqladı...

22.07.2025 / 13:29
"Ermənistan konstitusiyasından ərazi iddiaları çıxarılmalı, Minsk Qrupu ləğv edilməlidir" - Nazir

22.07.2025 / 13:18
Prezident İlham Əliyev onun çıxışını paylaşdığına görə Trampa təşəkkür etdi

22.07.2025 / 13:10
Москва придумала новых врагов - казахов и президента Токаева - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

22.07.2025 / 13:08
Sabirabadda avtomobil yolunun əsaslı təmirinə 2,1 milyon manat vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

22.07.2025 / 12:22
Maqnit qasırğası barədə əhaliyə XƏBƏRDARLIQ

22.07.2025 / 12:12
Hacıqabulda taxıl daşıyan TIR aşıb

22.07.2025 / 12:03
Türkiyə bu dəmir yolu layihəsinə 2,4 milyard avro cəlb edib

22.07.2025 / 11:43
BMT-dən həyəcan təbili: Quraqlıqlar qlobal fəlakətə çevrilir!

22.07.2025 / 11:38
Zəngəzur dəhlizi açıldıqdan sonra bu şirkətlərin xərcləri azalacaq

22.07.2025 / 11:22
Ceyhun Bayramovla Maka Boçorişvili arasında təkbətək görüş keçirilir

22.07.2025 / 11:12
Xırdalanda faciə - fəhlə üçüncü mərtəbədən yıxılıb öldü

22.07.2025 / 11:04
Azərbaycanlı hakim UEFA-dan təyinat alıb

22.07.2025 / 11:03
Rusiya Qafqazdan sökülməyə başladı - CANLI

22.07.2025 / 11:00
Baqrat Qalstanyan Paşinyanın nazirlərindən kompensasiya tələb edir

22.07.2025 / 10:41
Rezidenturaya qəbul imtahanının II mərhələsində iştirak üçün qeydiyyat başlayıb

22.07.2025 / 10:25
Jurnalistika şərəfli və yüksək məsuliyyət tələb edən peşədir - Hikmət Hacıyevdən PAYLAŞIM

22.07.2025 / 10:14
Uranın zənginləşdirilməsi proqramından imtina etməyəcək - Əraqçi ABŞ-a meydan oxudu

22.07.2025 / 10:10
Ceyhun Bayramov Gürcüstana səfərə gedib

22.07.2025 / 10:06
Daha 53 ailə Cəbrayıla köçürüldü

22.07.2025 / 10:04
Media nümayəndələrinin iştirakı ilə "Mədəniyyətimiz, mətbuatımız: 150 il birlikdə" adlı tədbir keçirilib

22.07.2025 / 10:03
Prezident İlham Əliyevdən Milli Mətbuat Günü münasibətilə paylaşım

Azad rayonlarımızın bərpasında gənclərin fəal iştirakı böyük nümunədir - təbliğat boşa getməyib...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910