Emmanuel Makronun Rusiya lideri Vladimir Putinlə birbaşa dialoqa girməsi son həftələrdə beynəlxalq siyasətdə diqqət çəkən hadisələrdən biridir. Fransa prezidentinin administrasiyası Putinin Makronla Ukraynadakı münaqişəyə son qoymaq üçün danışıqlar aparmaq istəyini alqışlayaraq, yaxın günlərdə “ən yaxşı hərəkət kursunu” müzakirə edəcəyini bildirib.
Bu açıqlamalar həm Fransa, həm də beynəlxalq ictimaiyyət üçün bir siqnal xarakteri daşıyır, çünki dialoq imkanları və sülh perspektivlərini qiymətləndirmək üçün mühüm addım kimi görünür.
Makronun bu dialoq təşəbbüsü bir neçə əsas məqsədə xidmət edir. Əvvəla o, Ukraynadakı müharibənin diplomatik həlli üçün vasitəçilik rolunu gücləndirmək istəyir. Rusiya ilə birbaşa əlaqə kanalı qurmaqla, potensial atəşkəs və ya humanitar tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün şərait yaradıla bilər. İkincisi, Makron qarşılıqlı siyasi iradəni test etmək və Rusiya mövqeyini aydınlaşdırmaq istəyir. Kremlin sözçüsü Dmitri Peskovun qeyd etdiyi kimi, dialoq yalnız “bir-birinin mövqeyini anlamaq cəhdi” olmalıdır və bu, tərəflərin mövqelərini qarşılıqlı şəkildə qiymətləndirməyə imkan verir. Üçüncüsü, Fransa prezidenti Avropanın diplomatik rolunu gücləndirmək və qlobal səhnədə vasitəçi kimi nüfuzunu artırmaq niyyətindədir. Birbaşa dialoq vasitəsilə Avropa, NATO və digər beynəlxalq tərəflər Makronun təşəbbüsünü dəstəkləyə bilər.
Dialoqun sülh prosesinə töhfəsi məhdud olsa da, potensial imkanlar mövcuddur. Əsas müsbət tərəf, birbaşa ünsiyyət kanallarının açılmasıdır. Bu, humanitar yardımın koordinasiyası, müvəqqəti atəşkəs və əsir mübadiləsi kimi ilkin tədbirlərin həyata keçirilməsinə imkan verə bilər. Həmçinin, bu dialoq beynəlxalq oyunçular arasında məlumat mübadiləsini və koordinasiyanı asanlaşdırır. Digər tərəfdən, real sülh sazişi üçün hələlik ciddi siyasi iradə çatışmır, ABŞ, Ukrayna və Rusiya arasında daha geniş çoxtərəfli danışıqlar tələb olunur. Ukraynanın maraqlarının tam təmin olunmaması və Rusiyanın sərt mövqeyi dialoqun məhdud təsirini göstərir.
Ən real gözlənti belədir ki, Makron-Putin dialoqu ilkin mərhələdə yalnız mövqelərin aydınlaşdırılması və diplomatik kanalların açılması ilə məhdudlaşacaq. Telefon danışığı və ya qısa görüş vasitəsilə konkret humanitar məsələlərdə ilkin razılaşmalar əldə edilə bilər, lakin tam sülh sazişi üçün daha geniş və ciddi çoxtərəfli danışıqların aparılması vacibdir. Bu baxımdan, dialoq əsasən münasibətlərin normallaşması və diplomatik ünsiyyət imkanlarının təmin edilməsi kimi qiymətləndirilir, müharibənin dərhal sona çatmasına zəmanət vermir.
Beləliklə, Makronun təşəbbüsü daha çox diplomatik platforma yaratmaq və beynəlxalq əlaqələri gücləndirmək məqsədi daşıyır. Sülh prosesinə töhfəsi potensial olsa da, bu, ilkin və simvolik xarakter daşıyır, əsl nəticələr üçün tərəflərin siyasi iradəsi və çoxtərəfli koordinasiya tələb olunur. Dialoq, həmçinin, Avropa liderliyini göstərmək və Ukraynanın maraqlarını qorumaq istiqamətində strateji addım kimi qiymətləndirilə bilər.
Akif NƏSİRLİ
