ABŞ-ın köhnə media-informasiya sistemi alt-üst edildi - "diktatorlar sevinəcək" şüarı başladı...
ABŞ prezidenti Donald Tramp dövlət büdcəsindən maliyyələşən yeddi təşkilatda, o cümlədən” Azad Avropa/Azadlıq Radiosu”unda ciddi ixtisarların aparılması ilə bağlı fərman imzalayıb. Fərmanda miqyasının kiçildilməsi planlanan təşkilatlar arasında ABŞ-ın Qlobal Media Agentliyi də (USAGM) yer alır. Bu agentlik “Azadlıq Radiosu” və “Amerikanın Səsi” də daxil, xarici ölkələrə yayımlanan ABŞ mediasına nəzarəti həyata keçirir.
Fərmanın dərcindən bir neçə saat sonra media Qlobal Media Agentliyinin məktubunu yayıb. Məktubda deyilir ki, Konqresin “Azadlıq Radiosu” və “Amerikanın Səsi”nin maliyyələşdirilməsinə ayırdığı qrant dayandırılıb. Məktubu Keri Leyk imzalayıb. O, vəzifəsini Qlobal Media Agentliyinin fəaliyyətdə olan rəhbərinin müşaviri kimi göstərib. Tramp Leyki “Amerikanın Səsi”nin rəhbəri vəzifəsinə namizəd göstərib, amma o, hələ bu posta təsdiqlənməyib. “Azadlıq Radiosu”nun prezident Stiven Kapus deyib ki, qrant sazişinin dayandırılması Amerikanın düşmənlərinə böyük hədiyyədir: “İran ayətullahları, Çinin kommunist liderləri, Moskva və Minskdəki avtokratlar 75 ildən sonra “Azadlıq Radiosu”nun işinin dayandırılımasını bayram edəcəklər. Düşmənlərimizin bu qələbəni əldə etməsi onları gücləndirəcək, Amerikanı zəiflədəcək. “Azadlıq Radiosu”nun tarixi boyunca bizə hər iki partiya güclü dəstək verib. Biz olmasaq, qapalı cəmiyyətlərdə hər həftə dəqiq xəbəri bizdən alan 50 milyonadək adamın Amerika və dünya haqda həqiqətə çıxışı kəsiləcək”. "Amerikanın səsi"nin direktoru Maykl Abramovitsin sözlərinə görə, Trampın qərarından sonra radiostansiyanın 1 300-dən çox əməkdaşını məzuniyyətə yollayıblar. “Amerikanın səsi” ilk dəfə 1942-ci ildə yayıma başlayıb. Onun təxminən 260 milyon dollar illik büdcəsi var idi.Qeyd edək ki, fevral ayında Hökumətin Effektivliyi Ofisinə rəhbərlik edən İlon Mask ABŞ hökumətini “Azadlıq Radiosu” media korporasiyası və “Amerikanın Səsi” radiostansiyasını maliyyələşdirməyi dayandırmağa çağırıb. ABŞ-ın keçmiş Milli Kəşfiyyat direktoru Rik Qrenell bu mətbu orqanları “keçmişin qalığı” və “ultrasol aktivistlərlə dolu” qurumlar adlandırırb. O, “Amerikanın Səsi” və “Azadlıq Radiosu”nu qərəzlilikdə ittiham edərək bu media platformaların radikal solçuların meydanına çevrildiyini iddia edib. Qeyd edək ki, Qrenell mühafizəkar və trampizm tərəfdarıdır, antiimiqrasiya, antiqlobalist və antiliberal görüşləri ilə tanınır. O, diplomatik vəzifələrdə və ictimai bəyanatlarda liberal hökumətləri, bürokratiyanı və beynəlxalq qurumları fəal şəkildə tənqid edərək, daha sərt xarici siyasətdən yana çıxış edir. Xatırladaq ki, 1970-ci illərin əvvəllərinə qədər “Azadlıq radiosu” Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin büdcəsi hesabına maliyyələşib, çünki Konqresə özəl təşkilatları maliyyələşdirməsi qanunla qadağan edilib. Daha sonra radiostansiyanın Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi ilə əlaqəsi üzə çıxandan sonra qadağa götürülüb və maliyyə birbaşa ABŞ Konqresi tərəfindən ayrılmağa başlayıb. Bir sıra ekspertlər qeyd edirlər ki, “Azadlıq Radiosu” “demokratik dəyərlər” bəhanəsi ilə üstüörtülü formada destruktiv fəaliyyətlə məşğuldur. Onu da bildirək ki, Qlobal Media Agentliyi müstəqil qurum olaraq 50-dək dildə hər həftə 360 milyonluq auditoriya üçün xəbər yayımının həyata keçirilməsinə nəzarət edir. Qurumun 2025-ci il üçün büdcəsi 950 milyon dollardır. ABŞ Konqresində təsdiqlənməklə həmin vəsait qurumun cari xərcləri və əsaslı sərmayələri üçün ayrılır. Agentlik “Azad Asiya”, Kubaya yayımlanan “Radio Marti”, Yaxın Şərq Yayım Şəbəkəsi (MBN) və Açıq Texnologiya Fondu kimi qurumlara da nəzarət edir. Hakimiyyətə ikinci dəfə gəldikdən sonra hökumət xərclərini azaltmaq yönündə addımlar atan Trampın birinci prezidentlik dövründə Qlobal Media Agentliyi ilə redaksiya müstəqilliyi və proqram siyasəti ilə bağlı mübahisəsi də olmuşdu. O, prezidentliyinin ikinci dövrünə başladıqdan sonra həmin narahatlıqlarını bir daha ifadə edib. Qlobal Media Agentliyinin nəzarət etdiyi media qurumlarının dəstəkçiləri isə fərqli fikirdədirlər. Onlar bildirirlər ki, həmin KİV-lər ABŞ diplomatiyasının vacib qoludurlar. Onu da qeyd edək ki, bir sıra ölkələrdə, məsələn, Rusiyada xarici agent kateqoriyasına aid edilən “Azadlıq Radiosu” və “Amerikanın Səsi” Azərbaycanda da həqiqətdən kənar, populizm və şou xarakterli təbliğatla məşğul olur. Daha dəqiq desək bu radiolar ölkəmizə qarşı yalan, böhtan, iftira kampaniyası ilə məşğul olanlar üçün əsas meydançadır. Sözügedən media vasitələrinin ölkədə konkret cinayət halının mahiyyətini təhrif edərək, kontekstdən çıxarıb ümumiləşdirməsi, bundan Azərbaycan dövlətinə qarşı istifadəyə cəhd etməsi indi adi hala çevrilib. Bu gün “Azadlıq Radiosu” 27 ölkə üçün 23 dildə, “Amerikanın Səsi” 48 dildə xəbərlər hazırlayır. Amma bütün bunlar indiki vaxtda ABŞ üçün hansısa dividend qazandırmır. Əksinə, bu media vasitələrinin qərəzli fəaliyyəti çox vaxt ABŞ üçün problemlərə, müxtəlif ölkələrlə münasibətlərinə mənfi təsir edir. Eyni zamanda “Azadlıq Radiosu” və “Amerikanın Səsi” hər il yüz milyonlarla dolların boş yerə sərf olunmasında istifadə edilir. Biznes karyeralarında kifayət qədər böyük uğurlara imza atan, pulun qazanılmasının heç də asan olmadığını yaxşı bilən Donald Tramp, İlon Mask kimi şəxslər buna qətiyyən yol vermək niyyətində deyillər. Elə bu səbəbdən onlar Amerika vergi ödəyicilərinin pullarının mənasız israfını dayandırmaq istəyirlər. Hər il “The New York Times”, “Politico” və “Associated Press” kimi media vasitələrinə ayrılan milyonlarla dollar vəsait artıq kəsilib.
Samirə SƏFƏROVA
