Bazar ertəsi günü, 28 iyul 2025
     

Sələmçilərin qanunsuz fəaliyyətinin fəsadları getdikcə çoxalır…

Image

İslam dinində haram sayılan sələmçiliyə Azərbaycanda hələ də rast gəlinməkdədir. Daha çox gizli fəaliyyət göstərən və faizlə pul verən müəyyən şəxslərin əlində bu gün böyük həcmdə pul cəmləşib. Aydın məsələdir ki, sələmlə başqasına pul verən bunun nəticəsində əldə etdiyi faizlər hesabına gəlir götürür. Amma, nədənsə, sələm verən fərdlər əldə etdikləri qazanclara görə dövlətə heç bir vergi ödəmirlər. Halbuki, gəlir götürməyə görə vergi də ödənilməlidir.

Məlumatlara görə, Azərbaycanda sələmçilərin öz aralarında da alış-veriş edirlər. O da bəllidir ki, bu gün sələmlə bağlı məhkəmələrə ünvanlanan müraciətlərin sayı yüzlərlədir. Bir sıra hallarda sələm verən verdiyi pulu geri ala bilmədiyinə görə, digər hallarda isə aldığı həmin borca görə vəziyyətini yaxşılaşdırmaq əvəzinə, daha da müflisləşən sələm götürənlər məhkəməyə müraciət edirlər. Lakin aydın məsələdir ki, sələmçilik prosesi heç bir sənəd olmadan qanunsuz həyata keçirildiyindən, bu işin məhkəmə müstəvisində həlli yoxdur. Sələmə pul alıb-vermə prosesi notarial qaydada təsdiqlənmədiyi halda, məhkəmə iddianı qəbul etmir. Qeyd edək ki, fərdi şəxslərin kreditlə pul verməsini təkcə din deyil, qanun da qadağan edir. Fərdi şəxslərin kreditlə məşğul olması qanunvericilikdə öz əksini tapmayıb. Banklar, bank olmayan təşkilatlar və kredit ittifaqları faizlə pul verə bilirlər. Bu qurumlara Mərkəzi Bank tərəfindən nəzarət olunur. Fərdi şəxslərin Mərkəzi Bankdan qeydiyyatdan keçib kredit alqı-satqısı ilə məşğul olmaları isə mümkün deyil. Sələmçilərin borc verib pul qazanmalarına baxmayaraq, onların vergi ödəməmələri problemi uzun zamandır davam edir. Görəsən, məsələ necə həllini tapmalıdır, necə etmək olar ki, sələmçilər də vergiyə cəlb olunsunlar?

  • Əli İsaoğlu: “Sələmçiliklə məşğul olan şəxslər vergidən yayındığı üçün İnzibati Xətalar və Cinayət məcəllələrinin müvafiq maddələri üzrə məsuliyyətə cəlb oluna bilər”

Hüquqşünas Əli İsaoğlu “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, fiziki şəxslərin sələmçiliklə məşğul olması qanunla qadağandır: “Bəllidir ki, sələmçiliklə məşğul olanlar yaxşı gəlir əldə edirlər. Buna baxmayaraq, onlar vergi verməkdən yayınırlar. Külli miqdarda gəlir əldə edən şəxs isə vergidən yayındığı üçün İnzibati Xətalar və Cinayət məcəllələrinin müvafiq maddələri üzrə məsuliyyətə cəlb oluna bilər. Bununla yanaşı, faizlə pul verən şəxs, ilk növbədə, vətəndaşın hüququnu kobud şəkildə pozur. Gələcəkdə onun heç bir təminatı olmur. Digər tərəfdən isə dövləti aldadır.

Məlumdur ki, vətəndaşlara sələmə pul verilməsi qanunsuzdur. Müqavilə əsasında olmadığı halda, vətəndaşın bir başqasına faiz qarşılığında, yəni sələmə pul verməsi qanunsuzdur. Düzdür, bu məqamlar çox vaxt tərəflər arasında əvvəlcədən şifahi şəkildə qarşılıqlı formada müəyyən edilir. Müəyyən məbləğə uyğun olaraq müvafiq faizlər təyin edilir. Danılmaz faktdır ki, sələmə verilən məbləğ daha çox olur və faiz tələbi də bəzən yüksək olur. Müəyyən bir məbləğin birbaşa faizə verilməsi sələm hesab olunur. Vətəndaşların isə faizə pul verib, müqavilə bağlamaq səlahiyyətləri olmadığı üçün, bu, qanunsuz hesab edilir”.

  • Natiq Cəfərli: “Sələmin vergiyə cəlb olunması ancaq o halda mümkün ola bilər ki, proses notarial qaydada rəsmiləşdirilsin”

Müstəqil iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli bildirdi ki, sələmçiliyin vergiyə cəlb olunması prosesin notarial qaydada rəsmiləşdirilməsi halında mümkündür: "Sələmçilərin vergiyə cəlb edilməsi mexanizmini işləyib hazırlamaq çox çətindir. Çünki sələm verib almaq iki fiziki şəxs arasında olan münasibətlərdir. Həmin münasibətlərin də vergiyə cəlb edilməsi problemli görünür. Bu əsasda da onun tənzimlənməsi çətin məsələdir. Prosesin hər hansı bir formada qeydiyyata alınması, yaxud da vergiyə cəlb olunması həmin şəxslərin marağına bağlı məsələdir. Yəni borcverən və alan həmin prosesi rəsmiləşdirməyə meylli olmalıdırlar ki, qeydiyyata düşsün və belədə vergiyə cəlb olunma da mümkün olsun. Sələmin vergiyə cəlb olunması ancaq o halda mümkün ola bilər ki, proses notarial qaydada rəsmiləşdirilsin və rəsmi müqavilələr şəklində olsun. Məhz o zaman əldə olunan gəlirdən fiziki şəxsdən tutulan gəlir vergisinin şkalasına uyğun olaraq vergiyə cəlb etmək mümkün olardı. Amma çox təəssüf ki, Azərbaycanda əksər hallarda borc münasibətləri, demək olar ki, ya şifahi, ya da yazılı razılaşma əsasında iki şəxsin öz arasında olur, heç bir qeydiyyat aparılmır. Ona görə də sələmçiliyin vergiyə cəlb olunması indiki zamanda müşkül məsələdir. Borc müqavilələrinin rəsmiləşdirilməsi qaydaları təsdiqlənsə, bu istiqamətdə hər hansı bir addım atılsa, bu halda prosesin vergilə bağlı məsələsini də tənzimləmək olar. Sələmçiliyə görə vergi ödəmədiyi halda onu verənə qarşı ciddi cərimələr tətbiq olunsa, həmin cərimələrlə üzləşməmək üçün insanlarda vergi ödəməyə şəxsi maraq yaransa, bu işdə müəyyən irəliləyişlərin ola biləcəyini gözləmək olar. Amma belə bir münasibətlərin formalaşması bir qədər çətin və xeyli müddət zaman alan məsələdir.

Bununla belə, ən azından, sələm verən vətəndaşları məlumatlandırmaq lazımdır ki, rəsmi şəkildə müqavilələrin bağlanması onların özlərinə xeyirdir. Çünki sonradan problem yaşanarsa və borcun geri qaytarılması mümkün olmazsa, rəsmiləşdirildiyi halda, borcverən hüquqi zəmindən istifadə etməklə həmin pulu geri ala bilər. Müqavilə olmadan isə həmin pulun geri qaytarılması da problemli görünür".

Günel CƏLİLOVA



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

28.07.2025 / 12:05
Makron indi də Fələstin üzərindən "oynayır"...

28.07.2025 / 12:01
Kamran Əliyev Xətai rayonunda vətəndaşları qəbul edəcək

28.07.2025 / 11:29
Prezident İlham Əliyev perulu həmkarını təbrik edib

28.07.2025 / 11:23
İşsiz ər 2 manata görə arvadını döyüb..

28.07.2025 / 11:17
Moskvada azərbaycanlı bloggerə qarşı 20 milyonluq İTTİHAM...

28.07.2025 / 11:12
Amurdakı təyyarə qəzasında həlak olanlar arasında azərbaycanlılar yoxdur - XİN rəsmisi

28.07.2025 / 11:06
Ev almaq istəyənlər üçün ŞAD XƏBƏR - deputat paylaşım etdi

28.07.2025 / 11:00
Bakıda 35 yaşlı şəxs Məsciddə 30 bıçaq zərbəsi ilə öldürüldü!

28.07.2025 / 10:35
İlon Maskdan 16,5 milyard dollarlıq nəhəng müqavilə

28.07.2025 / 10:22
Makronun düşməni Avropa İttifaqını "topa tutdu" - Bu, fiaskodur!

28.07.2025 / 10:17
Şahin Diniyevin oğlu Türkiyə klubundan ayrıldı

28.07.2025 / 10:12
50-dən çox uşaq üzərək Mərakeşdən İspaniyaya keçib

28.07.2025 / 10:05
Paşinyan yenə məzuniyyətə çıxdı - bu dəfə avqustun 15-dək

28.07.2025 / 10:03
"Spartak" "Beşiktaş"dan bu futbolçunu transfer edir

28.07.2025 / 10:01
Suriya payızda parlament seçkilərinə hazırlaşır

28.07.2025 / 09:44
Rusiya bu gecə Kiyevə PUA-larla hücum edib

28.07.2025 / 09:31
Bu ölkədə 100 ilin ən yüksək temperaturu qeydə alınıb

28.07.2025 / 09:22
Asiya İnkişaf Bankı Azərbaycanı da əhatə edən yeni Departament direktoru təyin edib

28.07.2025 / 09:18
Qəbələdə itkin düşən şəxs tapılıb - FHN məlumat yaydı

28.07.2025 / 09:12
Ronaldo həmyerlisini "Əl-Nəsr"ə gətirir - transfer qiyməti 50 milyon avrodur...

28.07.2025 / 09:04
Diktatorun bacısından Cənubi Koreyaya rədd cavabı...

28.07.2025 / 09:00
Kaliforniyada təyyarə okeana düşüb, 3 nəfər ölüb

28.07.2025 / 08:53
Qazaxıstanda niqab taxmaq niyə qadağan edildi?

28.07.2025 / 08:50
Məşhur aktyor 74 yaşında vəfat edib

27.07.2025 / 21:32
NATO-nun məşhur kəşfiyyat təyyarəsi Kalininqrad səmasında - Rusiya Qərbi nüvə silahı ilə hədələdi…

27.07.2025 / 17:18
Ukraynadan Rusiyaya daha bir zərbə - yüksək rütbəli alay komandiri öldürüldü…

27.07.2025 / 16:35
BRİCS öz kağız pulunu çıxardı - üstündə 5 quşun şəkli var…

27.07.2025 / 15:26
Polis çimərliklərdə profilaktik tədbirləri davam etdirir

27.07.2025 / 15:03
Rusiya Ukraynaya genişmiqyaslı hücumlara hazırlaşır - ABŞ institutundan xəbərdarlıq...

27.07.2025 / 14:25
ABŞ-ın vitse-prezidenti və dövlət katibi 2028-də prezidentliyə namizəd ola bilər...

27.07.2025 / 13:37
Tovuzda qardaşı tərəfindən baltalanan qadın xəstəxanada öldü

27.07.2025 / 12:44
Xocavənd, Şuşa və Xocalıda yanğınlar söndürüldü...

27.07.2025 / 09:10
"Arsenal" 73 milyon avroya futbolçu transfer etdi

27.07.2025 / 09:00
Sabah Monteneqroda matəm günü elan olundu

27.07.2025 / 04:21
Rusiya Dnepri bombaladı, çay fabriki yandı -TƏCİLİ

26.07.2025 / 21:08
Ukraynanın Rusiyaya qarşı əks-hücum planı necə pozuldu? - İlon Maskın Kiyevə xəyanətinin üstü açıldı...

26.07.2025 / 20:25
Trampdan Putinə növbəti xəbərdarlıq – Vaşinqton daha sərt addımlar ata bilər...

26.07.2025 / 19:40
Ermənistandakı nüvə stansiyası ilə bağlı qorxunc xəbərdarlıq - Hər an partlaya bilər...

26.07.2025 / 19:20
"Biz həm də erməni xalqı ilə sülh sazişi bağlamaq istəyirik" - Hikmət Hacıyev Almaniya mediasına danışdı...

26.07.2025 / 19:14
ANAMA işğaldan azad edilmiş ərazilərdə yanğınlarla bağlı vətəndaşlara çağırış etdi

26.07.2025 / 19:04
Polşa müharibəyə hazırlaşır... Varşava Ottava Konvensiyasından çıxdı...

26.07.2025 / 17:59
Banklar istehlak kreditləri sahəsində əsl faiz xaosu yaradıblar...

26.07.2025 / 17:50
Azad rayonlarda asayiş, əmlak və ekoloji təhlükəsizlik inanılmaz səviyyədədir - polis cəmi 5 ildə...

26.07.2025 / 17:42
Zəngəzurda Ermənistanın "suverenliyini" Fransa səfiri qoruyur - Paris ABŞ-a qarşı...

26.07.2025 / 17:35
İran Ermənistanı Azərbaycan PUA-larından qoruyur?

26.07.2025 / 14:51
Prezidentin köməkçisi ABŞ-nin Zəngəzur dəhlizi layihəsində iştirakı ilə bağlı şayiələri şərh edib...

26.07.2025 / 14:50
Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə Culfada seçiciləri ilə növbəti görüşünü keçirib

26.07.2025 / 14:16
Hikmət Hacıyev: "Azərbaycan Rusiyadan AZAL təyyarəsi ilə bağlı faciəvi insidentə görə məsuliyyəti üzərinə götürməsini gözləyir"

26.07.2025 / 14:08
"Ermənistanın Azərbaycana kompensasiya ödəməsi danışıqların müzakirə mövzusu deyil" - Prezidentin köməkçisi

26.07.2025 / 13:56
Hikmət Hacıyev: "Minsk qrupu tarixin arxivinə göndərilməlidir"

26.07.2025 / 13:46
Qarabağda dağlıq ərazidəki yanğınların söndürülməsinə 51 texnika, 4 helikopter cəlb olunub

26.07.2025 / 13:33
Abşeronda oğurluq edən şəxslər saxlandı

26.07.2025 / 13:20
"USAID heç vaxt Cənubi Qafqazda humanitar fəaliyyətlə məşğul olmayıb" - Hikmət Hacıyev

26.07.2025 / 13:05
Metsamer AES region ölkələri üçün ciddi təhlükə mənbəyidir - NTV telekanalı

26.07.2025 / 12:52
Qaydalara biganəlik – həyatımıza təhlükədir! - FHN yanğınlarla bağlı əhaliyə müraciət etdi

26.07.2025 / 11:06
Prezident İlham Əliyev Maldiv Prezidentini təbrik etdi

26.07.2025 / 11:03
Qazaxda çətənə kolu yetişdirən qadın yaxalanıb

26.07.2025 / 10:25
Gəncə sakini dəm qazından boğularaq ölüb

26.07.2025 / 10:18
"Real"ın dünya çemionatındakı qazancı açıqlandı

26.07.2025 / 10:06
Rusiya bu gecə Xarkovu bombalayıb

26.07.2025 / 10:01
Məşhur aktyor "Arka sokaklar"da

26.07.2025 / 09:53
2100-cü ilə qədər 1 milyard insan susuzluqdan ölə bilər - alimlərdən XƏBƏRDARLIQ!

26.07.2025 / 09:45
Naxçıvanda 3 kəndin içməli su təchizatı dayandırılıb

26.07.2025 / 09:27
Klinikalar süni mayalanma əməliyyatını da çəkib paylaşırlar - "Medipoint"də baş verənlər...

26.07.2025 / 08:41
Dövlətin əsl müdaxilə vaxtıdır - ehsandan imtinanı sürətləndirmək lazımdır, hələlik 1-2 rayon...

25.07.2025 / 22:22
Türkiyənin 22-ci UNESCO İrsi: Sardis və Bintepə

25.07.2025 / 22:10
Ceyhun Bayramov və Hakan Fidan Ermənistanla sülh danışıqlarını müzakirə etdi...

25.07.2025 / 21:23
Bütün Fransa Makronun qəsdinə durdu - ölkə yeni aksiyalara hazırlaşır...

25.07.2025 / 21:08
Millət vəkili Mehriban Vəliyeva Aydın Quliyevi təbrik etdi

25.07.2025 / 21:06
65 yaşda "Əməkdar jurnalist" adı almaq mənim günahım deyil...

25.07.2025 / 21:05
EKO-nun Xankəndi zirvəsi Rusiyanı niyə bu qədər narahat edir?

25.07.2025 / 20:49
Sülhü pozan Ermənistan, hədəf Azərbaycan - Fransa parlamentindən absurd qərar...

25.07.2025 / 20:34
Zəngəzur dəhlizi məsələsinə NATO da qarışdı...

25.07.2025 / 20:19
Paşinyan həbs etdiyi rus oliqarxı barədə beynəlxalq məhkəmə qərarını da heçə saydı...

25.07.2025 / 20:12
Ermənistanın hücumları nəticəsində yaralanmış, mülklərini itirmiş, əsirlikdə və girovluqda olmuş zərərçəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

25.07.2025 / 20:04
Paytaxt köçürülə bilər - su qıtlığı daha kəskin problemə çevrilir...

25.07.2025 / 19:49
Paşinyanın siyasəti Elçibəyin 90-cı illərdəki Qərbyönlü siyasətinə bənzədildi...

25.07.2025 / 19:35
ABŞ-ın Zəngəzur planı Rusiya layihəsindən kəskin fərqlidir - Zaxarova narahatdır...

25.07.2025 / 19:22
Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

25.07.2025 / 19:16
Bakıda DİN müşavirəsində sərt tələb - “icra olunmalıdır”

25.07.2025 / 19:09
Qubanın şəhid ailələri təklif etdilər - hər şəhid barədə kitab yazılsın...

Azərbaycanın ilk peykindən süni intellekt layihələrinin maliyyələşməsinə qədər...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910