İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu bildirib ki, İran ABŞ-ın şərq sahillərinə çata bilən qitələrarası raketlərin yaradılması proqramı üzərində işləyir. O, ölkəsinin belə bir inkişafın qarşısını almağa çalışdığını bəyan edib. Şərhlər Vaşinqtonu Tehrana qarşı yeni hərbi kampaniyanın zəruriliyinə inandırmaq cəhdi kimi görünür. Lakin hələlik Tramp administrasiyası başqa məsələlərlə məşğuldur. Üstəlik, Amerika lideri hətta əvvəl Tehranın Qəzza zolağı ilə bağlı mövqeyini qeyd edib.
Netanyahu isə jurnalist Ben Şapiroya müsahibəsində İranın hərbi potensialının miqyasından danışıb. Baş nazir deyib ki, Tehran Nyu-York, Boston, Vaşinqton və ya Mayamini nüvə hücumuna məruz qoya biləcək raketlər hazırlayır: “İran istənilən Amerika şəhərini şantaj etməyə qadirdir. İnsanlar buna inanmır. İran 8000 kilometr mənzilli qitələrarası raketlər hazırlayır. Daha 3000 kilometr əlavə etsəniz, onlar ABŞ-ın şərq sahillərinə çata bilər". O, bunun böyük təhlükə olduğunu əlavə edib və İsrailin belə dramatik ssenarilərin qarşısını almaq üçün əlindən gələni edəcəyini vurğulayıb. Müsahibədə İsrailin baş naziri dəfələrlə Amerika-İsrail tərəfdaşlığının vacibliyini vurğulayıb. O, İsrail dövlətinin kəşfiyyat xidmətlərinin Amerika vətəndaşlarını ardıcıl olaraq terror təhlükələrindən qoruduğunu bəyan edib: “Biz İŞİD tərəfindən təyyarələrin qaçırılmasının, eləcə də bütün dünyada terror aktlarının qarşısını almışıq”. O əlavə edib ki, İsrail hazırda ABŞ-la heç bir fövqəldövlət tərəfindən müqayisə olunmayan hücum silahları hazırlamaq üzərində işləyir: “Planetdəki bütün ən qabaqcıl texnologiya İsrail tərəfindən hazırlanıb və Amerikaya təqdim olunub”. 2023-cü il oktyabrın 7-də HƏMAS yaraqlılarının İsrailin cənubuna hücum edərək mindən çox dinc sakini öldürdüyü və yüzlərlə insanı əsir götürdüyü hadisələrə toxunan Netanyahu xatırladıb: “Düz iki il əvvəl Holokostdan sonra yəhudilərə qarşı ən dəhşətli vəhşiliklər baş verdi. Hamı İsrailin məhvə məhkum olduğunu düşünürdü. Amma yəhudi dövləti bu böhrandan Yaxın Şərqin ən güclü gücü kimi çıxıb. Ancaq missiyanı başa çatdırmaq üçün hələ çox iş görməliyik”. Baş nazirin sözləri yəhudi dövlətinin iyunun 13-nə keçən gecə başladığı “Şir kimi xalq” əməliyyatından sonra İrana qarşı növbəti hərbi kampaniyaya hazır olduğunun göstəricisi hesab olunur. Amma İran rəsmiləri iddia edir ki, o vaxtdan onlar regional düşmənin potensial hücumlarını dəf etmək üçün hərbi imkanlarını xeyli genişləndiriblər. Müstəqil Qərb təşkilatlarının peyk görüntüləri İranın hətta nüvə infrastrukturunun genişləndirilməsi üzrə işlərə başladığını göstərir. Bu məlumatlara görə, İslam Respublikası Beynəlxalq Atom Enerjisi Agentliyinə (MAQATE) bəyan edilməmiş yeni yeraltı tədqiqat mərkəzləri tikir. İsrail potensial bombalama kampaniyası üçün Amerikanın hərbi və texniki yardımına ehtiyac duyacağı üçün Tramp administrasiyasını İranın yaratdığı təhlükəyə inandırmağa çalışır. Bununla belə, Ağ Ev hazırda Tehrana qarşı xüsusi düşmənçilik nümayiş etdirmir. Jurnalistlərə açıqlama verən Tramp qeyd edib ki, İslam Respublikası hətta Qəzza zolağında vəziyyətin nizamlanması üçün Misirdə başlayan danışıqları dəstəkləyib: “Yaxın Şərqdə hər kəs Qəzzada savaşı bitirməyimizi istəyir və bu, əvvəllər heç vaxt olmamışdı. Biz İrandan bir siqnal aldıq, çox aydın bir siqnal. Onlar bunun bitməsini istəyirlər”.
Bu yaxınlarda İran Xarici İşlər Nazirliyi Misirdə başlayan danışıqlarla bağlı ehtiyatlı bəyanat yayıb. Nazirlik izah edib ki, İran Qəzza zolağında etnik təmizləməyə, müharibə cinayətlərinə və insanlığa qarşı cinayətlərə son qoymağa aparan və Fələstin xalqının öz müqəddəratını təyinetmə hüququnun həyata keçirilməsinə yol açan istənilən təşəbbüsü ardıcıl olaraq dəstəkləyir: “Tehran bu məsələ ilə bağlı istənilən həlli Fələstin xalqının və müqavimətin səlahiyyəti çərçivəsində görür”. Beləliklə, İran Xarici İşlər Nazirliyi Qəzza zolağında iki ildir davam edən silahlı münaqişəyə son qoyacaq istənilən təşəbbüsü alqışlayacağını bildirib. İsraillə yeni müharibə də hazırda İran üçün son dərəcə əlverişsizdir. Dünya Bankı oktyabrın 7-də açıqladığı Yaxın Şərq proqnozunda BMT Təhlükəsizlik Şurasının sanksiyalarının yenidən qüvvəyə minməsi, neft ixracının azalması və 12 günlük müharibənin milli istehsala mənfi təsiri səbəbindən İran iqtisadiyyatının bu il və gələn il daralacağını proqnozlaşdırıb. Konkret olaraq, Dünya Bankı hesab edir ki, İslam Respublikasının ÜDM-i 2025-ci ildə 1,7% və 2026-cı ildə 2,8% azalacaq ki, bu da bankın mülayim artımı nəzərdə tutan aprel proqnozundan əhəmiyyətli dərəcədə azdır. Dünya Bankının qeyd etdiyi kimi, 12 günlük müharibə ticarət və investisiyalar axınını pozub, həm sənaye istehsalına, həm də xidmət sektoruna mənfi təsir göstərib. Bu halda məsələ ondan ibarətdir ki, bu vəziyyətdə Netanyahu hökuməti İranı və onun imkanlarını zəiflətmək üçün növbəti cəhd üçün daha bir əlverişli məqam görə bilər. Hər halda Netanyahunun açılamaları da bunu təsdiq edir.
Samirə SƏFƏROVA
