Xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərindən, zəngin mədəniyyətindən, ədəbiyyatından, ictimai fikrindən, zəngin dövlətçilik ənənələrində qaynaqlanaraq, güc alaraq formalaşan, birləşdirici dəyərə çevrilən Azərbaycançılıq ideologiyası daim sülhpərvərliyi, humanizmi, həmrəyliyi özündə ifadə edir.
Azərbaycançılıq zaman-zaman bu ali dəyərləri öz istiqamətlərinin əsas hədəflərinə çevirib. Azərbaycan ziyalılarının əksəriyyətinin əsərlərində azərbaycançılıq ideyaları önə çəkilib, onun daşıdığı məna izah olunub. XIX və XX əsrlərdə görkəmli ziyalılarımız, fikir adamlarımız, yazıçılarımız, publisistlərimiz Azərbaycançılığın milli ideya kimi inkişafında mühüm rol oynayıblar.
Azərbaycan dövlətçiliyinin əsas təməl daşlarından biri olan Azərbaycançılığın milli dövlətçilik ideologiyasına çevrilməsi məhz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ölkəmizdə əsası Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş azərbaycançılıq ideologiyasının formalaşması dövlətçiliyimiz və xalqımızın inkişafında mühüm rol oynayıb, milli özünüdərkin və milli ruhun dirçəlməsinə səbəb olub.
Ölkəmizdə vaxtaşırı beynəlxalq tədbirlər, qlobal forumlar, zirvə görüşləri və sair toplantılar keçirilir. Bu tədbirlərin keçirilməsi ölkəmizin milli-mənəvi dəyərlərinin təqdimatı baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir.
Bu mənada azərbaycançılıq ideologiyasının türk dünyasında daha geniş şəkildə təbliğ edilməsi üçün oktyabrın 6–7-də Qəbələdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) “Regional sülh və təhlükəsizlik” mövzusunda XII Zirvə Görüşü və ondan əvvəl keçirilən tədbirlərin əhəmiyyəti olduqca böyükdür. Dediyimiz kimi, azərbaycançılıq həm də milli-mənəvi dəyərlərə söykənir, ondan rişələnir, xalqımızın milli kimliyini, düşüncəsini, məqsədlərini, sülhvərvər niyyətlərini ortaya qoyur.
TDT-nin Qəbələ Zirvəsi sözün həqiqi mənasında müasir dövrdə Azərbaycançılığın əsas dayaqlarından, güc aldığı mənbələrdən biri kimi özünü təsdiqləyir. Oktyabrın 7-də Qəbələdə Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Dövlət Başçıları Şurasının 12-ci Zirvə Görüşündə Prezident İlham Əliyevin ali qonaqları “Azərbaycanın qədim şəhəri olan Qəbələyə xoş gəlmisiniz. Qəbələ geniş coğrafiyanı əhatə edən, eramızdan əvvəl IV əsrdə əsası qoyulmuş və eramızın VIII əsrinə qədər mövcud olmuş Qafqaz Albaniyasının paytaxtı idi” deyə salamlaması dərin mahiyyət daşıyırdı. Dövlətçiliyimizin qədim ünvanlarından olan Qəbələnin də bir Azərbaycançılıq əsəri olduğu bir daha vurğulandı.
Bu mənada milli-mənəvi dəyərlərimizin, dilimizin, tariximizin, dövlətçilik ənənələrimizin təbliğində azərbaycançılıq ideologiyasının müstəsna rolu bir daha görsəndi. Əlbəttə, qardaş dövlətlərin rəhbərlərinin, təmsilçilərinin qədim Azərbaycan diyarında dostluğu, qardaşlığı, səmimiyyəti ifadə edən görüşü də azərbaycançılığa bir töhfədir.
Bu ideologiya həm dünya azərbaycanlılarını, həm də türk dünyasını bir araya gətirə bilir. Qəbələ Zirvəsində keçirilən görüşlər, səsləndirilən bəyanatlar, qəbul olunan qərarlar, hər bir liderin qardaşlıq örnəyi nümayiş etdirməsi də bizim birliyimizin əyani sübutudur.
Azad Qarabağın bərpasında qardaş dövlətlər yaxından iştirak edir, məktəblər, mədəniyyət evləri, məscidlər inşa edib xaqlımıza hədiyyə edirlər. Qəbələ Zirvəsi çərçivəsində Füzilidə Türkmənistanın hədiyyəsi olan məscidin təməlinin qoyulması və sair buna nümunədir.
AMEA-nın Fəlsəfə və Sosiologiya İnstitutunun şöbə müdiri, fəlsəfə doktoru, siyasi ekspert Faiq Ələkbərli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bizim üçün Azərbaycançılıq və türkçülük bir-biri ilə eynidir. F.Ələkbərli qeyd etdi ki, bütün əsrlərdə bu belə olub. “Azərbaycançılıqla türkcülük nəinki mahiyyət baxımından, həmçinin hərfiyən də bir-birini tamamlayır. Yəni Azərbaycan türklük, türklük də Azərbaycan deməkdir. Təsadüfi deyil ki, 1918-ci ildə bir türk dövlətinə Azərbaycan adının verilməsində də bu mənada ciddi bir problem olmayıb. İndiki dövrdə TDT-nin güclənməsi, yeni bir mərhələyə keçməsi bu anlamda da Azərbaycançılığın və türkçülüyün qoşa qanad kimi bütövləşməsi ilə bağlıdır.
Azərbaycançılığın mahiyyəti türkçülüklə bağlı olduğu kimi, türkçülüyün də mahiyyəti Azərbaycançılıqla əlaqədardır. Biz bunu eyni şəkildə Türkiyə, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Türkmənistan, Özbəkistan və digər türk dövlətləri ilə də bağlaya bilərik. Əslində Qazaxıstançılıq belə türkçülüklə, yaxud Özbəkistançılıq türkçülüklə bağlıdırsa müəyyən mənada Azərbaycan Qazaxıstanı, Qazaxıstan Türkiyəni, Türkiyə Özbəkistanı və digər dövlətləri tamamlayır. Mahiyyət etibarı ilə, xüsusilə də türk-müsəlman dövlətləri üçün demək olar ki, böyük ölçüdə bu eyniyyətdir, burda bir-birini tamamlama var.
Deyə bilərik ki, məsələyə baxışda xristian türkləri ilə müsəlman türkləri arasında fərqli yanaşmalar var, ancaq bu da ciddi problem deyil. Yəni bütövlükdə yanaşdıqda görürük ki, Azərbaycançılığın türk dünyası ilə bağlılığı mövcuddur. Bunu türklüklə bir-birini tamamlamaq fəlsəfəsi üzərində qurmaq lazımdır. TDT-nin Zirvə Görüşünün keçirilməsi mahiyyət etibarı ilə Azərbaycançılığın güc qaynaqlarından biri kimi özünü göstərir. Biz eyni dərəcədə Azərbaycanı, Azərbaycançılığı digər qardaş ölkələrdə də hiss edirik. Keçmişimiz birdir və görürük ki, türk xalqları bu coğrafiyaların hamısında olublar. Bu gün müstəqil və yarım müstəqil türk dövlətləri, respublikaları var, onlar müxtəlif coğrafiyaları əhatə edirlər”.
F.Ələkbərli hesab edir ki, TDT-nın Qəbələ Zirvəsi, eləcə də ondan əvvəl Azərbaycanda keçirilən digər aidiyyəti tədbirlər türk dünyasının birliyinin daha da güclənməsinə xidmət edir. Ekspert qeyd etdi ki, bu mənada Azərbaycançılıq ideologiyasının rolu danılmazdır və onun bu birliyin güclənməsinə verdiyi töhfələr vurğulanmalıdır.
İradə SARIYEVA Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
