Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda həyat yenidən qaynayır...
Dövlət Statistika Komitəsinin yaydığı məlumata əsasən, işğaldan azad edilən ərazilərdə artıq 43 min 144 nəfər məskunlaşıb. Gələn ilin sonun kimi bu rəqəm bir neçə dəfə artacaq.
Xatırladaq ki, prezident İlham Əliyev 2022-ci il noyabrında “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”nın təsdiq edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb. Həmin sənədə əsasən, azad olunmuş şəhərlərə və kəndlərə gələn ilin sonuna kimi 140 min insanın köçürülməsi planlaşdırılır.
Qayıdanların, eləcə də azad olunan ərazilərdə çalışanların sayı sürətlə artır
Hazırda azad olunan ərazilərdə görülən işlər Azərbaycanın bu məqsədinə çatacağını göstərir. Amma burada bir məqamı da xüsusi olaraq vurğulamaq lazımdır. Məsələ burasındadır ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda bu gün təkcə keçmiş məcburi köçkünlər məhdudlaşmır. Sözügedən ərazilərdə aparılan bərpa-quruculuq işlərində indi xeyli sayda insan iştirak edir. Nəticədə buraya iş üçün çoxlu insan üz tutur və bu da həmin yerlərdə həyatın qaynamasına səbəb olur.
Hazırda azad olunan ərazilərdə müxtəlif infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi davam edir. Buna da minlərlə işçi qüvvəsi cəlb olunub. Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsinin məlumatına görə, “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”na əsasən cari ilin 1 may tarixinə kimi işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpa olunmuş yaşayış məntəqələrinə 13 min 745 nəfərdən ibarət 3 min 464 ailənin qayıdışı təmin edilib. Beləliklə rəqəmlərin müqayisəsi azad olunan ərazilərdə çoxlu sayda işçi qüvvəsinin cəmləşdiyini göstərir. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin məlumatına görə, indi işğaldan azad edilmiş ərazilərdə bərpa-quruculuq işləri və digər peşə fəaliyyəti ilə bağlı müvəqqəti yaşayan şəxslərin və onların ailə üzvlərinin sayı isə 28 min 249 nəfər təşkil edib. Beləliklə də Xankəndi şəhərində yerləşən Qarabağ Universitetində təhsil alan 1150 nəfər tələbə də nəzərə alınmaqla işğaldan azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşmış əhalinin ümumi sayı 43 min 144 nəfər təşkil edib. Bu say getdikcə artır. Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, elə bu günlərdə prezident İlham Əliyev Ağdam rayonunun Kəngərli kəndinə köçən sakinlərlə görüşüb, onlara evlərin açarlarını təqdim edib. Burada sakinlərlə görüşündə prezident bildirib: “Kəngərliyə həyat qayıdır, Kəngərli sakinləri artıq qayıdır, böyük xoşbəxtlikdir, tarixi hadisədir. Uzun fasilədən sonra doğma dədə-baba torpağında yaşamaq, əlbəttə ki, böyük xoşbəxtlikdir. Bu münasibətlə sizi təbrik edirəm… Siz uzun illər ağır şəraitdə - ölkəmizin müxtəlif yerlərində yararsız evlərdə, yataqxanalarda, uşaq bağçalarında, müəyyən müddət isə çadır şəhərciklərində yaşamısınız. Bu gün isə gözəl kəndin timsalında yeniləşən Azərbaycanı görürük, bərpa olunan Qarabağı görürük. Göstəririk ki, bu torpaqların sahibi həmişə biz olmuşuq, bu gün də belədir…Kəngərli kəndi göz oxşayır. Kəndin bərpasının, yenidən qurulmasının birinci mərhələsidir, 292 ev hazırdır, sizin ixtiyarınıza verilir. İkinci mərhələdə daha çox evlər tikiləcək. Hər cür şərait var. Gözəl evlər, işıq, qaz, su, kanalizasiya sistemləri, məktəb, uşaq bağçası, market, tibb məntəqəsi, hətta bazar kompleksi - hər şey var. Əkin üçün yerlər ayrılacaq. İndi bəzi torpaqlarda artıq minatəmizləmə işləri başa çatıb. Mən göstəriş vermişəm, sakinlərə torpaq sahələri də veriləcək. Həyətyanı sahə də 12 sotdur. Orada da əkib-becərmək mümkündür. Yəni, həyat qayıdır, ədalət zəfər çalıb, ədalətin təntənəsidir. Biz bunun şahidiyik”.
Infrastrukturun müasir tələblər səviyyəsində yenidən qurulması azad ərazilərdə əlverişli yaşayış şəraiti formalaşdırır
Real vəziyyət göstərir ki, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə həyata keçirilən genişmiqyaslı işlər infrastruktur layihələri bu yerlərin mənzərəsini tamam dəyişir. Təbii ki, belə hal nəticə etibarı ilə qayıdış prosesinə də əlavə təkan verir. İlk növbədə o baxımdan ki, infrastrukturun müasir tələblər səviyyəsində yenidən qurulması həm azad olunmuş ərazilərin iqtisadi potensialından daha effektiv istifadə edilməsində, həm də oraya qayıdan insanların normal həyat şəraiti ilə təmin edilməsində mühüm rol oynayır.
O da məlum faktdır ki, erməni işğal altında olan dövrdə Qarabağda, Şərqi Zəngəzurda yaşayış məntəqələri, sosial-iqtisadi infrastruktur obyektləri məhv edilib. Bunlara paralel olaraq, təbii sərvətlər talan edilib, tarixi-mədəniyyət və dini abidələrə, ətraf mühitə ciddi ziyan vurulub. İndi bütün bunlar hamısı yenidən bərpa olunur. Elə president İlham əliyevin azad olunan ərazilərə son səfəri fonunda bunu görmək mümkündür. Həmin səfər zamanı dövlət başçısı Şuşa rayonunun Daşaltı kənd məscidinin, Şuşa Müalicə-Sağlamlıq Mərkəzinin, “Azərişıq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin “Xocalı” yarımstansiyasının və Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin, “Qoç Ət” Kəndli Fermer Təsərrüfatı MMC-nin Xocalı rayonunun Xanabad kəndi ərazisində yerləşən heyvandarlıq kompleksinin açılışlarında, Şuşada inşa ediləcək dördüncü yaşayış kompleksinin təməlqoyma mərasimində iştirak edib. Bundan əlavə, prezident İlham Əliyev Ağdam Dəmir Yolu və Avtovağzal Kompleksinin, Ağdam rayonunun Kəngərli kəndinin birinci mərhələsinin, körpələr evi-uşaq bağçasının açılışlarında iştirak edib, yerli icra strukturları üçün inşa edilmiş çoxfunksiyalı inzibati binada, klub-icma mərkəzində, yeni inşa edilmiş fərdi evlərdə yaradılan şəraitlə tanış olub. Bütün bunlar Böyük Qayıdış prosesinin sürətli icrasından xəbər verir. “Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərinə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramı”nın uğurlu icrasını nümayiş etdirir.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
