İctimai və dövlət maraqlarının vəhdət şəklində qorunması Azərbaycanda uğurla həyata keçirilir
Tarixi təcrübə göstərir ki, ictimai və dövlət maraqlarının qorunması idarəetmənin, ictimai sabitliyin təməl daşıdır. Bu maraqlar ictimai təhlükəsizliyin təmin edilməsindən və milli suverenliyin qorunmasından tutmuş iqtisadi inkişafın təşviqinə, insan hüquqlarının qorunmasına qədər geniş spektrli prioritetləri əhatə edir.
Bütün bunların tarazlaşdırılması ədalət, bərabərlik prinsiplərini dəstəkləmək üçün hökumətlərin, qurumların və vətəndaşların birgə səylərini tələb edir. Bu məqalədə ictimai və dövlət maraqlarının qorunmasının əhəmiyyəti, qarşıya çıxan problemlər və bu məqsədlərə nail olmaq üçün strategiyalar indi də dünyada öz aktuallığını qoruyur.
İctimai və dövlət maraqlarının qorunması ədalətli, inklüziv cəmiyyətin formalaşmasına böyük töhfə verir
İctimai maraqlar vətəndaşların kollektiv rifahı və hüquqlarına aiddir. Bunlara səhiyyə, təhsil, təhlükəsizlik və təmiz ətraf mühitə çıxış daxildir. Dövlət maraqları isə milli suverenliyin, ərazi bütövlüyünün və siyasi sabitliyin qorunmasını nəzərdə tutur. Bu maraqlar çox vaxt üst-üstə düşsə də, dövlətin ehtiyacları fərdlərin və ya qrupların hüquqları ilə ziddiyyət təşkil etdikdə müəyyən problemlər yarana bilər.
Məsələn, fövqəladə hallar zamanı hökumətlər müşahidə proqramlarının həyata keçirilməsi və ya komendant saatının tətbiqi kimi müəyyən azadlıqları məhdudlaşdıran dövlət təhlükəsizlik tədbirlərinə üstünlük verə bilərlər. İctimai maraqların müdafiəsi ilə dövlət hakimiyyətinin saxlanması arasında düzgün balansın yaradılması incə və davamlı prosesdir.
İctimai və dövlət maraqlarının qorunması bir neçə səbəbə görə vacibdir: İlk növbədə bu, sosial sabitliyin təşviqində zəruri rol oynayır. Əsas xidmətlərə çıxışın təmin edilməsi və bərabərsizliklərin aradan qaldırılması vətəndaşlar və hökumət arasında etimadı artırır. Sabit cəmiyyət iğtişaşlara və münaqişələrə daha az meyllidir. İkincisi milli təhlükəsizliyin qorunması kimi mühümcəhəti özündə ehtiva edir. Faktdır ki, sərhədlərin qorunması, terrorizmin qarşısının alınması və siyasi sabitliyin gözlənilməsi bir millətin suverenliyini və müstəqilliyini qorumaq üçün vacibdir. Üçüncü cəhət ədalət və bərabərliyin təmin edilməsidir. Bütün qrupların hüquqlarının qorunması, vətəndaşlar üçün bərabər imkanların təmin edilməsi ədalətli və inklüziv cəmiyyətə töhfə verir. Dördüncü məqam isə iqtisadi inkişafın təşviqi ilə bağlıdır. Güclü dövlət institutları və effektiv idarəetmə investisiya, innovasiya, davamlı inkişaf üçün əlverişli mühit yaradır. O da qeyd olunmalıdır ki, ictimai və dövlət maraqlarının qorunması vəzifəsi çətinliklərlə doludur. Məsələn, bu prosesdə fərdi hüquqlar və kollektiv ehtiyacların tarazlaşdırılması olduqca mühümdür. Korrupsiya və yanlış idarəetmə daha bir misal kimi göstərilə bilər. Qeyri-səmərəli idarəçilik və korrupsiya ictimai etimadı sarsıdır və xidmətlərin effektiv təqdim edilməsinə mane olur. Qloballaşma və xarici təhdidlər məsələsi də xüsusi diqqətə alınamlıdır. Bir-biri ilə əlaqəli dünyada kiberhücumlar, iqlim dəyişikliyi və iqtisadi asılılıqlar kimi məsələlər milli və ictimai maraqları təhdid edir. Eləcədə siyasi və ideoloji bölünmələr ümumi maraqları qorumaq üçün kollektiv iradəni zəiflədə bilər. Bu problemlərin həlli şəffaflığı, inklüzivliyi və əməkdaşlığı vurğulayan çoxşaxəli yanaşma tələb edir. Əsas strategiyalara aşağıdakılar daxildir: institutların gücləndirilməsi: güclü qanunvericilik bazaları və müstəqil institutlar ədalətin qorunması, korrupsiyanın qarşısının alınması və hesabatlılığın təmin edilməsi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir. Vətəndaşların proseslərə cəlb edilməsi: Siyasətlərin hazırlanmasında ictimai iştirak vətəndaşlar arasında sahiblik və məsuliyyət hissini artırır. Hökumətlər ictimai məsləhətləşmələr, maarifləndirmə kampaniyaları və şəffaf kommunikasiya vasitəsilə əlaqəni təşviq edə bilərlər. Sosial infrastruktura investisiya: Səhiyyə, təhsil və sosial rifah proqramları üçün adekvat maliyyə əsas ehtiyacların ödənilməsini təmin edir və bərabərsizliyi azaldır. Texnologiyadan istifadə: rəqəmsal alətlər xidmətlərin göstərilməsini təkmilləşdirmək, kommunikasiyanı asanlaşdırmaq və saxtakarlıq və səmərəsizliklə mübarizə aparmaqla idarəetməni gücləndirir. Beynəlxalq əməkdaşlıq: İqlim dəyişikliyi və kibertəhlükəsizlik təhdidləri kimi transmilli problemlərin həlli digər dövlətlər və qlobal təşkilatlarla əməkdaşlıq tələb edir.
Vətəndaş cəmiyyəti maraqların müdafiəsində mühüm rol oynayır
Vətəndaş cəmiyyəti ictimai və dövlət maraqlarının qorunmasında həlledici rol oynayır. Qeyri-hökumət təşkilatları, təbliğat qrupları aktual problemlər haqqında məlumatlılığı artıraraq nəzarətçi kimi çıxış edirlər. Kütləvi dəstəyi səfərbər etməklə və dialoqu inkişaf etdirməklə vətəndaş cəmiyyəti vətəndaşlarla dövlət arasındakı uçurumu aradan qaldıra bilər.
Beləliklə, ictimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi hökumətlərin, qurumların və vətəndaşların kollektiv səylərini tələb edən dinamik və mürəkkəb bir işdir. Şəffaflıq, inklüzivlik və əməkdaşlığa üstünlük verməklə cəmiyyətlər ədaləti, bərabərliyi və sabitliyi qoruyaraq müasir dünyanın çağırışlarını adekvat cavab verə bilərlər. Nəticə etibarı ilə, bu maraqların effektiv müdafiəsi möhkəm, firavan və harmonik cəmiyyətlərin qurulması üçün vacibdir. Milli maraq Azərbaycan xalqının fundamental dəyər və məqsədlərini, həmçinin insan, cəmiyyət və dövlətin tərəqqisini təmin edən siyasi, iqtisadi, sosial və digər tələbatların məcmusudur. Nəzərə alsaq ki, müasir Azərbaycan sosiumu intellektual əsaslarda formalaşmış modern bir cəmiyyət kimi xarakterizə olunur, o zaman əminliklə söyləyə bilərik ki, Azərbaycan cəmiyyəti ictimai maraq və dövlət marağı məfhumlarının mahiyyətini dərk edən, bu mövqeyi ictimai, siyasi münasibətlərdə və dövlətlə əlaqələrində nümayiş etdirməyi bacaran, formalaşmış bir yetkin cəmiyyətdir. Azərbaycanda ictimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi işinə mühüm töhfələr verən strateji amillərdən biri demokratik inkişaf istiqamətində mühüm nailiyyətlərin əldə edilməsi, o cümlədən bütün azadlıqların təmin olunmasıdır. Bu da ölkənin nailiyyətlərini artırır.
Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.
