Son bir neçə ildə Azərbaycanla İran arasında siyasi münasibətlər gərgin olaraq qalmaqdadır. Gərginliyin əsas səbəblərindən biri Azərbaycanın gerçəkləşdirməyə çalışdığı "Zəngəzur dəhlizi" layihəsinə İranın isti yanaşmamasıdır. İran iddia edir ki, guya bu dəhliz reallaşsa, bu ölkənin Ermənistanla əlaqəsi kəsiləcək. Halbuki, Tehranın bu yanaşması tamamilə məntiqsizdir.
İranın Azərbaycanla bağlı mənfur siyasətinin daha bir göstəricisi iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin aşağı səviyyədə olmasında özünü göstərir. Məsələ ondadır ki, ötən il Azərbaycan və Türkiyə arasında ticarət dövriyyəsi 5.8 milyard dollar, Rusiya ilə ticarət dövriyyəsinin həcmi 3.7 milyard dollar, Gürcüstanla 772 milyon dollar olub. Ancaq 2022-ci ildə İran və Azərbaycan arasında qeydə alınan ticarət dövriyyəsinin həcmi isə cəmi 506 milyon dollardır. Lakin əhalisi Azərbaycandan 3 dəfədən də az olan Ermənistanla İran arasında ticarət dövriyəsinin həcmi 2022-ci ildə 700 milyon dollar olub. Bu da əvvəlki illərlə müqayisədə daha çoxdur.
“Məqsəd Ermənistanın iqtisadi baxımdan güclənməsinə və bundan Azərbaycana qarşı istifadəyə nail olmaqdır”
Məsələyə münasibət bildirən millət vəkili Vüqar Bayramovun fikrincə, Ermənistan regionda İranın əsas tərəfdaşıdır: “İran hər vasitə ilə Ermənistana dəstək olmağa çalışır. Vətən müharibəsindən sonra Azərbaycana qarşı təxribatçı fəaliyyətini genişləndirən Tehran digər tərəfdən Ermənistana dəstəyini də artırmaqdadır. Hətta Azərbaycan əraziləri işğal altında olan zaman İranın Ermənistana dəstəyi müşahidə olunurdu. Çünki torpaqlarımız işğal altında olanda İran Ermənistanın işğal etdiyi əraziləri tərk etməsi ilə bağlı hər hansı müraciət etməyib. Bu da ondan xəbər verir ki, İran birmənalı surətdə Ermənistanı dəstəkləyir. Bunun tərkib hissəsi olaraq İran hər vasitə ilə Ermənistanla iqtisadi əlaqələri genişləndirməyə çalışır. Məqsəd Ermənistanın iqtisadi baxımdan güclənməsinə və bundan Azərbaycana qarşı istifadəyə nail olmaqdır. Ötən il İranla Ermənistan arasında ticarət dövriyəsinin kəskin artması bu siyasətin davamıdır. Ötən il İranla Ermənistan arasındakı ticarət dövriyyəsi 40 faiz artaraq 500 milyon dollardan 700 milyon dollaradək yüksəlib. Bu, 2020-ci illə müqayisədə təxminən 2 dəfə artım deməkdir. İran artıq Ermənistanın üçüncü ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. İran Ermənstana gündəlik bir milyon kubmetrdən çox mavi qaz ixrac edir. Ermənistan İran vasitəsi ilə enerji idxalını şaxələndirməyə çalışır. Hətta Tehranın yaxın illər üçün Ermənistanla ticarət dövriyyəsini əvvəlcə 1 milyard, daha sonra 3 milyard dollara qədər çatdırması hədəfləri də ondan xəbər verir ki, İran bu ölkə ilə daha böyük ticarət qurmaqda qərarlıdır. Tehran rejimi bir tərəfdən Azərbaycanın güclənməsindən məmnun olmadığını gizlədə bilməməklə yanaşı, digər tərəfdən Ermənistana dəstəyini genişləndirməkdədir. Bütün bunlar İranın bölgədəki siyasətini bir daha göstərir. Yəni İran işğalçı dövlətə dəstəyini davam etdirir. Ancaq Azərbaycanın xarici ticarət dövriyəsinə fikir versək görərik ki, ölkəmiz həm Avropa İttifaqı ilə, həm də qardaş Türkiyə ilə ticarət dövriyyələrinin genişlənməsinə xüsusi önəm verir. Azərbaycan çoxşaxəli və qarşılıqlı əməkdaşlığa ünvanlanan iqtisadi münasibətlər qurur. Ancaq təəssüf ki, İranın işğalçı dövləti dəstəkləməsi heç də qonşuluq siyasətinə uyğun deyil. Praktiki olaraq iqtisadi rəqəmlər də İranın regiona yanaşmasını və işğalçıya dəstəyini bir daha təsdiq edir”.
Vidadi ORDAHALLI
