Münhen Təhlükəsizlik Konfransından "tarixə düşəcək" beş nəticə
Dünya mediası və analitikləri həftəsonu Münhendə keçirilən illik qlobal təhlükəsizlik konfransının əhəmiyyətini və mümkün nəticələrini proqnozlaşdırır. Konfransda iştirak edən BBC-nin xarici əlaqələr üzrə baş müxbiri Liz Doucet-in verdiyi məlumata görə, ekspertlər artıq yekdilliklə başa çatan konfransı “tarixi” adlandırırlar və bunun beynəlxalq əməkdaşlığın yeni dövrünün başlanğıcı fikri ilə razılaşırlar. Artıq "Köhnə" transatlantik tərəfdaşlığın – yəni ABŞ və Avropa ölkələri arasındakı güclü müttəfiqliyin - işləmədiyinə dair qəti fikir formalaşıb"."Belə ki,son bir neçə gün ərzində Avropa liderlərinə Prezident Trump-ın komandası tərəfindən açıq mətnlə deyilib ki, Ukraynada müharibəni dayandırmaq üçün danışıqlar masası arxasında sizin üçün yer olacağını gözləməyin. Üstəlik, gələn həftəyə planlaşdırılan Rusiya-Amerika danışıqlarına Ukraynanın özü belə dəvət edilməyəcək. Estoniyanın xarici işlər naziri Marqus Tsahkna Avropa diplomatiyasının rəhbəri Kaja Kallas tərəfindən çağırılan iclası tərk edərkən deyib ki,biz bundan sonra nə edəcəyimizə, qərarı özümüz verməliyik.
Artıq bazar ertəsi Parisdə bir neçə Avropa liderinin fövqəladə görüşü planlaşdırılıb.
Liz Doucet-in sözlərinə görə, Münhen konfransının bir çox nümayəndələri ona etiraf ediblər ki, bu il Ukraynada müharibəyə son qoyulması ilə bağlı prezident Trampın komandasından gələn mühüm çağırışlar, o cümlədən bir-birini tamamilə istisna edən ideyalar onları kədərləndirib.Bu anın Avropa üçün həlledici olacağını proqnozlaşdıran Doucet hesab edir ki, "Vaşinqtonla münasibətləri mümkün qədər tez və yenidən qurmaq lazımdır".
BBC-nin təhlükəsizlik üzrə müxbiri Frank Qardner isə yazır ki, builki Münhen konfransından ibrət götürüləsi beş əsas dərs var.
1. Əvvəlki formada beynəlxalq münasibətlər erası bitdi. Avropada İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaranan təhlükəsizlik arxitekturası artıq yoxdur. Doğrudur Amerika hələ də NATO-nun üzvüdür, lakin Avropa artıq ona hücum olarsa ABŞ-ın yardımına ümid edə bilməz.
2. Dünya ictimaiyyətinin əksəriyyətinin Ukrayna ilə bağlı siyasəti kökündən yenidən işlənib. ABŞ və Rusiya Ukraynanın və bütövlükdə Avropanın bu məsələdə hər hansı rəyindən asılı olmayaraq, müharibəyə son qoymaq üçün razılaşma əldə etməyi planlaşdırır.
3. İndi daha çox xərcləməlisən. Əgər Avropa ölkələri Rusiyanın artan hücumlarını cilovlamağa davam edərsə o zaman müdafiə xərclərini mümkün qədər tez və daha çox artırmalı olacaq.
4. ABŞ-ın vitse-prezidenti J.D.Vensın Avropa siyasətinə hücumları bir çox konfrans iştirakçıları tərəfindən təhqiramiz hesab edildi. Əksinə Atlantik okeanının hər iki tərəfindəki bir çox insan Vensiin çıxışından məmnun qaldı, prezident Donald Tramp isə hətta bu çıxışı “parlaq” çıxış adlandırdı.
5. Ümumi parçalanma və artan fikir ayrılıqları səbəbindən bu gün bir sıra məsələlərdə Vaşinqtonla Avropanın mövqeləri arasında aşkar fərqlər var. Bununla belə, Trampın komandasının üzvləri arasında da ziddiyyətlərin olması nəzərdən qaçmır
Surxay Əliyev
