Ötən gündən (bu gün) yeni tədris ilinə start verildi. Xatırladaq ki, ötən tədris ilində bəzi məktəblərdə şagirdlər arasında qidalanma ilə əlaqəli xoşagəlməz hallar aşkarlandı. Elə bu səbəbdən Azərbaycan Respublikası Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi cari ilin aprel ayında qidalanmanın təşkili səviyyəsinin yoxlanılması məqsədilə qida bloku ilə təmin olunmuş 174 ümumi təhsil müəssisəsində yoxlama həyata keçirib.
Yoxlama zamanı 172 ümumi təhsil müəssisəsində müxtəlif nöqsanlar aşkar edilib ki, bunlardan 42-də inzibati məsuliyyət yaratmayan (qida təhlükəsizliyi qeydiyyatına alınmamaq), 130-da isə inzibati məsuliyyət yaradan nöqsanlar müəyyən edilib, nəticədə təhsil müəssisəsinin məsul şəxsləri inzibati məsuliyyətə cəlb olundular.
Artıq 2023-2024-cu tədris ilində məktəb bufetlərində xoşagəlməz halların yaşanmaması üçün bütün təhsil müəssisələrində xüsusi qida nəzarətinə başlanılacaq.
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin sədri Qoşqar Təhməzli jurnalistlərə açıqlamasında deyib ki, bu ildən etibarən Qida Təhlükəsizliyi İnstitutu naziriliyin tabeliyindəki bütün müəssisələrdə xüsusi proqram və təlimlər həyata keçirəcək: “Keyfiyyətə nəzarət məsələlərinə, həmçinin məhsulların daşınması, çatdırılması, satılmasına xüsusi nəzarət prinsipləri tətbiq olunacaq. Ümid edirəm ki, gələcəkdə neqativ hallar ortadan qaldırılacaq".
Maraqlıdır, məktəb bufetlərinə nəzarət hansı formada aparılacaq?
- Eyyub Hüseynov: “Məktəb bufetlərinə rəsmi qurumlardan əlavə valideynlər də ictimai nəzarət etməlidirlər”
Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, məktəb bufetlərində bəzi məhsulların satılmasına qadağa qoyulsa da, buna əməl edilmir. Məktəb bufetlərində hansı məhsulun satışının qadağan olunması ilə bağlı xüsusi normativlər var. Əksər hallarda bu standartlar pozulur.
Onun sözlərinə görə, bəzi hallarda bufetlərdə qidaların saxlanılma şəraitinə düzgün əməl olunmur. Ekspert hesab edir ki, məktəb bufetlərinə rəsmi qurumlardan əlavə valideynlər də ictimai nəzarət etməlidirlər.
- Aytəkin Kamranqızı: “Son illər təhsil ocaqlarının bufetlərində satılan qidalarla bağlı həyəcanlı məlumatlar alınır”
Sosioloq Aytəkin Kamranqızı “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, məktəb bufetlərində transgen məhsullarla yanaşı, tamamilə süni kimyəvi komponentlərdən hazırlanan qida məhsullar - şirniyyat və şirələr satılır: “Məktəblilər daha çox çips, suxarılar, şokalad, vafli və s. bu kimi süni şirniyyatlara, kola, limonad və digər süni şirələrə üstünlük verirlər. Bu isə, onların sağlamlığı üçün real təhükə yaradır. Son illər təhsil ocaqlarının bufetlərində satılan qidalarla bağlı həyəcanlı məlumatlar alınır. Bufetlərdə hansı qidaların satışa çıxarılmasını müəyyənləşdirən xüsusi menecerlər var. Məktəblilərə nəyin satıla biləcəyini onlar müəyyən edirlər. Bu çox təhlükəli tendensiyadır. Bunun qarşısı təcili alınmalıdır".
Ekspert təklif edir ki, Sovet dövründəki kimi məktəbdə süni qidaların satılmasına imkan verilməsin, daha çox meyvələr, təbii su və adi şirniyyatlar satılsın: "Ümumiyyətlə, bütün ağırlıq valideynlərin üzərinə düşür. Ağıllı valideyn uşağının süni qidalara meyl etməməsi üçün tədbirlər görməlidir. Məsələn, ona bunların zərərini başa salmaq, uşağın çantasına evdə hazırlanmış bir şey qoymaq olar”.
- Kamran Əsədov: “Məktəblərdə satılan istənilən qida məhsulu keyfiyyətli olmalıdır və buna nəzarəti məktəblərin özləri həyata keçirməlidir”
Təhsil eksperti Kamran Əsədov bildirdi ki, dövlət orta məktəblərində bufetlərin vəziyyəti qənaətbəxş deyil: “Bildiyiniz kimi, 2011-ci ildə Nazirlər Kabinetinin təhsil müəssisələrində gigiyenik qaydalarla bağlı imzaladığı və Standartlaşma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin təhsil müəssisələrində satışa icazə verilən qidalarla bağlı xüsusi göstərişləri var. Əlbəttə ki, bunlar, ilk növbədə, məktəbdə təhsil alan şagirdlərin sağlamlığının qorunmasına yönləndirilib. Təəssüf ki, ümumtəhsil müəssisələrindəki bufetlərdə bu normalar gözlənilmir. Yağda qızardılmış, iy verən, hətta tez xarab olan məhsullardan istifadə olunur. Hesab edirəm ki, bu sahədə yoxlamaları dayandırmaq yox, əksinə, ciddi şəkildə həyata keçirmək lazımdır. Çünki qidalanma birbaşa təhsilə təsir göstərən amillərdən biridir. Azərbaycandakı 4500-dən çox ümumtəhsil məktəbində şagirdlərə bu xidməti göstərən bufetlərdə, demək olar ki, sağlamlığa birbaşa zərər vuran məhsullar satılır. Oradakı məhsullar heç bir səhiyyə qurumı tərəfindən yoxlanılmır. Bu məsələ xüsusilə diqqətdə saxlanmalı və qadağan olunmuş qidaların, içkilərin bufetlərdə satılmasına icazə verilməməlidir”.
K.Əsədov onu da əlavə etdi ki, məktəblərdə satılan istənilən qida məhsulu keyfiyyətli olmalıdır və buna nəzarəti məktəblərin özləri həyata keçirməlidir: “Hazırda məktəb bufetlərinə nəzarət “Valideynlər və müəllimlər assosiasiyası” qeyri-hökumət təşkilatının əlindədir, amma bu təşkilatın məhsulların keyfiyyətinin üzə çıxarılması üçün öz laboratoriyası belə yoxdur. Uşaqlar bütün dünyada çips, qazlı su və s. qəbul edirlər. Onları məktəb yeməkxanalarında qadağan etsələr belə, uşaqlar eyni məhsulları yaxınlıqdakı mağazalardan alacaqlar. Amma bir məqamı da unutmaq olmaz - məktəb yalnız təhsil yox, həm də tərbiyə ocağıdır. Odur ki, uşaqların sağlamlığı üçün son dərəcə vacib olan qidalanma məsələsini onların onsuz da həmin qidaların cazibəsi qarşısında duruş gətirə bilməyəcəkləri ilə əsaslandıraraq özbaşına buraxılması yolverilməzdir. Təəssüflər olsun, real vəziyyət budur ki, bizdə məktəb bufetlərinin piştaxtasında olan məhsulları məktəblərin özləri müəyyənləşdirirlər. Məktəblilərin sağlamlığı ilə bağlı bütün məsələlər də hələ ki, məktəb rəhbərliyinin vicdanına qalıb”.
Günel CƏLİLOVA
