Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan üçbucağında yeni regional güc mərkəzi formalaşır...
Azərbaycan istər ikitərəfli münasibətlər, istərsə də beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində səmərəli əməkdaşlıq əlaqələrini uğurla davam etdirir. Azərbaycan ilə Türkiyə və Pakistan arasında mövcud olan əlaqələr qeyd edilənlərin əyani nümunələrdən biridir.
Ölkələrimiz arasında münasibətlər uzun illərə söykənən dostluq və qardaşlıq prinsiplərinə əsaslanır. Hər üç dövlət bir-birinə dəstək nümayiş etdirərək beynəlxalq aləmdə ortaq maraqlara əsaslanan siyasət yürütməkdədir. Bunun növbəti təzahürü Laçında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin, Türkiyə dövlət başçısı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın və Pakistanın baş naziri Məhəmməd Şahbaz Şərifin Zirvə görüşü oldu.
Görüş Azərbaycan dövlət başçısı tərəfindən yüksək qiymətləndirlib: “Ölkələrimiz və xalqlarımız birgə tarix, mədəniyyət və dəyərlər əsasında bir-birinə bağlıdır. Bir-birimizin uğurlarına sevinmişik, çətin günlərdə bir-birimizin yanında olmuşuq. Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan hər zaman suverenlik, ərazi bütövlüyü və ədalət tərəfində olub. 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsinin ilk günlərindən etibarən Türkiyənin və Pakistanın ölkəmizə göstərdiyi siyasi və mənəvi dəstəyə görə bir daha minnətdarlığımızı bildiririk. Azərbaycan da öz növbəsində daim Türkiyənin və Pakistanın yanında olub. Bu gün biz bir daha xalqlarımızın birliyini təsdiqləyirik”. Rəcəb Tayyib Ərdoğan da görüşü, ölkələrimzin arasında münasibətləri yüksək qiymətləndirib: “Qarşılıqlı sevgi, hörmət və etimada əsaslanan, eyni mədəniyyət mühitindən bəhrələnən ortaq idealları bölüşən üç qardaş ölkəyik. Təxminən 350 milyon əhaliyə və 1,5 trilyon dollar iqtisadi gücə sahib ölkələrimizin arasındakı bağları daha da gücləndiririk. Birliyimizi strateji tərəfdaşlığa çevirməyə yönəlmiş hər bir addımın arxasında olduğumuzu xüsusilə vurğulamaq istəyirəm.
Bölgəmizdə baş verən hadisələr ölkələrimiz arasındakı həmrəyliyin nə qədər vacib olduğunu gündən-günə daha aydın şəkildə göstərir”. Məhəmməd Şahbaz Şərif isə qeyd edib ki, Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan əsrlər boyu təşəkkül tapmış birgə dəyərlərə və qarşılıqlı dəstəyə əsaslanan dərin tarixi, mədəni və mənəvi tellərlə bağlıdır: “Bugünkü dünyamızda ciddi çağırışlar, silahlı münaqişələr, iqlim dəyişikliyi, xəstəliklər və iqtisadi böhranlar mövcuddur. Bu səbəbdən ölkələrimiz bir araya gələrək münaqişəni rədd edir və mərhəməti seçir. Biz əminik ki, səbir və müdriklik nəticə etibarilə qalib gələcəkdir və firavanlığı təmin edəcəkdir”. Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan üçbucağının özəlliyi ilk növbədə onunla bağlıdır ki, bu ittifaq səmimi dostluq münasibətləri əsasında qurulur. Bu ittifaq rəsmi və institusional şəkildə rəsmiləşdirilməsə də, artıq real və mühüm regional siyasi amilə çevrilib. Onu da qeyd edək ki, bu gün Azərbaycan geostrateji anlamda böyük çəkiyə malik ölkədir. Üstəlik, Azərbaycanın müttəfiq olduğu ölkələr dünyada söz sahibi olan dövlətlər sırasındadır. Xüsusilə Azərbaycan, Türkiyə və Pakistan üçtərəfli əlaqələrinin son illərdə özünün yüksək inkişaf zirvəsinə çatması bunu əyani sübut edir. Hər üç dövlət regionun təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində birgə çıxış edirlər. Hər üç ölkənin dostluq və qardaşlıq əlaqələri region üçün lazımdır və gələcəkdə iri beynəlxalq layihələrin reallaşmasında da mühüm əhəmiyyətə malikdir. bu fonda pakistanlı politoloq Basim Reza bildirir ki, Laçında keçirilən üçtərəfli sammit ölkələrin regional sabitliyə və qarşılıqlı rifaha ümumi sadiqliyini vurğuladı. Politoloqun fikrincə, Şahbaz Şərifin sammitdə iştirak etmək üçün Azərbaycana səfəri İslamabadın sərhəd təhlükəsizliyi, müdafiə və regional əməkdaşlıq məsələlərinin müzakirəsinə marağını əks etdirir: “Səfərlərin ardıcıllığı münasibətlərə strateji yanaşmanı əks etdirir və bu yanaşma əməkdaşlığın qarşılıqlı şəkildə gücləndirilməsinə əsaslanır: əvvəlcə müdafiə və ticarət sahəsində münasibətlərin gücləndirilməsi məqsədilə Türkiyədə danışıqlar, İranla sərhəd təhlükəsizliyi və regional sabitlik məsələlərində əməkdaşlıq, müdafiə və enerji sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsi məqsədilə Azərbaycanda tərəfdaşlıq münasibətlərinin təsdiqlənməsi və Mərkəzi Asiya kontekstində əlaqələrin gücləndirilməsi məqsədilə səfərə Tacikistanda yekun vurulması”.
Ekspert əlavə edib ki, ölkələr həmçinin İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və regional infrastruktur təşəbbüsləri sahəsində əməkdaşlığa hazırdır. Bakı və İslamabad arasında ikitərəfli əməkdaşlığa toxunan politoloq əlavə edib ki, münasibətlər müdafiə, enerji və regional diplomatiya sahəsində fəal qarşılıqlı əlaqə ilə xarakterizə olunan strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə çatıb: “Birgə hərbi təlimlər və müdafiə sahəsində sazişlər, məsələn, Azərbaycanla “JF-17” təyyarələrinin tədarükü haqqında saziş regional təhlükəsizliyə sadiqliyimizi nümayiş etdirir. Ölkələrimiz öz strateji mövqeləri və resurslarından istifadə edərək daha inteqrasiya olunmuş və təhlükəsiz regional struktur yaratmağa çalışır”. Azərbaycan, Pakistan və Türkiyə arasında bütün tərəflərin qarşılıqlı maraqlarına xidmət edən və regional güc birliyini şərtləndirən əməkdaşlıq mexanizmir ölkələrimiz arasında əlaqələrin bütün sahələri əhatə etdiyini göstərir. Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan İttifaqının yüksəlməsi regiondakı geosiyasi durumu dəyişmək gücündədir. Yəni Bakı-Ankara-İslamabad üçbucağı təkcə bir bölgənin - Cənubi Qafqazın deyil, ümumilikdə Avrasiya geosiyasətində əsas rolları qeyd edən bir platformaya çevrilir. Üstəlik, hər üç ölkənin yeni qlobal nizam yaradan mərkəzə çevrilən Çinlə yüksələn əlaqələri görünməmiş dərəcədə sürətli, dərin dəyişikliklər fonunda çeviklik və preventiv tədbirləri gücləndirən mexanizm yaradır. Bunlar Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan əməkdaşlığının təkcə üç ölkə arasında deyil, daha geniş regional və beynəlxalq inteqrasiya üçün zəmin ola biləcəyini göstərir. ABŞ–Çin rəqabəti, Rusiya–Qərb qarşıdurması və digər ölkələrin regional fəallığı fonunda Azərbaycan–Türkiyə–Pakistan üçlüyünün sıx əməkdaşlığı yeni geosiyasi arxitekturanın tərkib hissəsinə çevrilir. Milli Məclisin deputatı Rəşad Mahmudov da qeyd edir ki, Laçında keçirilən üçtərəfli zirvə təkcə simvolik hadisə deyil, həm də strateji baxımdan gələcəyə yönəlmiş diplomatik və geosiyasi addımdır: “Azərbaycan üçün bu, beynəlxalq legitimliyin və regional liderliyinin gücləndirilməsi deməkdir. Türkiyə və Pakistan üçün isə bu platforma Cənubi Qafqazda yeni əməkdaşlıq imkanlarının açılması və öz strateji mövqelərinin gücləndirilməsi anlamına gəlir. Bu istiqamətdə birgə hərbi təlimlərin, enerji layihələrinin və beynəlxalq forumlarda koordinasiyalı mövqelərin şahidi olacağımız ehtimalı yüksəkdir. Laçın görüşü bir başlanğıc kimi regionda yeni güc mərkəzinin formalaşmasında həlledici addımlardan biri hesab edilə bilər”. Beləliklə, görünən odur ki, Azərbaycan -Türkiyə - Pakistan yeni güc mərkəzidir və istənilən tərəf bu mərkəzlə hesablaşmalıdır.
Samirə SƏFƏROVA
