Elşad Həsənov: "Çox güman ki, 2025-ci ildə İranın İraqdakı mövcudluğu ortadan qaldırılacaq"
Məlum olduğu kimi, İsrailin HƏMAS və HİZBULLAH-a endirdiyi zərbələr həm də İranın Yaxın Şərqdə zəifləməsinə gətirib çıxardı. Xüsusən Fələstində, Livanda və Suriyada iştirak edən İran silahlı qruplarına dəqiq zərbələr endirildi. Nəticədə İranın proksi qüvvələri sarsıldı. Bir sıra yüksək rütbəli İran zabitləri bir-bir öldürüldü. Onların bir çoxu məhz SEPAH-ı təmsil edirdi.
Bütün bunların fonunda, Suriyada Əsəd rejiminin devrilməsi İranın bu ölkədən də getməsi ilə nəticələndi. Artıq İranın Suriyada əvvəlki formada mövcudluğundan söhbət belə gedə bilməz. O da məlumdur ki, İranın İraqa təsir imkanları, orada təmsilçiliyi güclüdür. Trampın İrana münasibətinin necə radikal olduğu da bəllidir. Maraqlıdır, bütün bu baş verənlərin fonunda, İranın Suriyadan sonra İraqdan çıxarılmasının gündəmə gətirilməsi nə dərəcədə realdır?
"Körfəzdəki ərəb ölkələri də bunda maraqlıdır və bu, əsas regional dövlət olan Türkiyənin də maraqlarına cavab verir"
Sözügedən məsələni "Bakı-Xəbər"ə şərh edən siyasi ekspert Elşad Həsənov prinsipcə bunu istisna etmədi: "Əvvəla, bu il İran üçün çox ağır il oldu. Çünki ötən il oktyabrın 7-də HƏMAS-ın İsrailə hücumu nəticədə başlanan dağıdıcı müharibə İrana baha başa gəldi. Məsələ ondadır ki, İran proksi qüvvələri olan HƏMAS-a, HİZBULLAH-a böyük yardımlar etmişdi. Bu isə yüz milyonlarla dollar vəsait deməkdir. Ancaq bu qədər vəsait boşa getdi və bu proksi qüvvələr İsraillə müharibədə uduzdular. İsrail bu qrupların rəhbərliyini, elit qüvvələrini məhv etdi. Livanın cənubuna hücum edərək HİZBULLAH-ın dayaq məntəqələrini, infrastrukturunu darmadağın etdi. İranın çoxsaylı zabitləri, təlimatçıları öldürüldü. O cümlədən, İsrail ara-sıra İranın Suriyadakı hərbi məntəqələrinə hava zərbələri endirirdi. Bu da İran üçün ağır nəticələr verdi. Bütün bunların nəticəsində İran Əsəd rejiminə yardım edə bilmədi. Halbuki, 9 il əvvəl Əsədi son anda devrilməkdən xilas edənlərdən biri də İran idi. Bu dəfə artıq İranın belə bir yardım imkanı olmadığı üçün Əsəd rejimi 11 gün ərzində çökdü. Təbii ki, bütün bunlar molla rejiminin imicinə güclü zərbədir. Gör vəziyyət nə yerə çatıb ki, Benyamin Netanyahu İran xalqına müraciət edərək rejimi devirməyə çağırır. Göründüyü kimi, İranın Qəzzada, Livanda və Suriyada proksi qüvvələri məhv edilib. Suriyadan gələn yol da bağlanıb. Məsələ ondadır ki, İran İraq və Suriya üzərindən keçməklə Livanda HİZBULLAH-ı silahla təchiz edirdi. İndi bu yol bağlı olduğundan İranın əli bağlanır. İndi İsrail və ABŞ üçün əsas məqsəd İranın İraqdakı mövcudluğunu, təsirini ortadan qaldırmaqdır. Çünki molla rejimi şiə amilindən istifadə edərək İraqda möhkəmlənə bildi. 2003-cü ildə ABŞ tərəfindən Səddam rejiminin devrilməsi İranın xeyrinə işlədi. Çünki Səddam Tehran rejiminin qatı düşməni idi. Ona görə də, çox güman ki, 2025-ci ildə İranın İraqdakı mövcudluğu ortadan qaldırılacaq. Körfəzdəki ərəb ölkələri də bunda maraqlıdır. İranın İraqda zəifləməsi əsas regional dövlət olan Türkiyənin də maraqlarına cavab verir. İran İraqdan çıxarılandan sonra hədəf taxtasına qoyula bilər. O baxımdan, qarşıdakı illərdə İranı güclü sınaqlar gözləyir. Bütün bunlar üçün kifayət qədər real şərait yaranıb".
Vidadi ORDAHALLI
