Firdovsi Şahbazov: “İranın ticarət əlaqələrinə xüsusi önəm verməsi Tehranın məkrli siyasəti ilə bağlıdır”
İran hakimiyyətinin Ermənistanla münasibətlərə uzun illərdir necə xüsusi önəm verdiyi hamıya yaxşı məlumdur. Ermənistan müstəqillik əldə etdikdən sonra İran bu dövlətin var olması üçün nə mümkündürsə edib və edir.
90-cı illərdə Ermənistan Azərbaycan ərazilərini işğal edəndə İran bu ölkə üçün nəfəslik rolunu oynayırdı. Ermənistanın birinci prezidenti Levon Ter-Petrosyan dəfələrlə müsahibələrində qeyd edib ki, İran olmasaydı, Ermənistan o dövrdə daha pis duruma düşərdi.
Bu arada İranın Ermənistan “sevgisi” ilə bağlı növbəti göstərici məlum olub. Belə ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra İranla Ermənistan arasında iqtisadi və ticari əlaqələrin əhəmiyyətli dərəcədə dərinləşməsi müşahidə olunur. Məsələn, ötən il iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi 502.8 milyon dollar olub. Bu, 2020-ci il ilə müqayisədə 25.2 faiz artım deməkdir. Bu ilin təkcə 6 ayında isə İranla Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsi 307 milyon dollara çatıb. Bu isə ötən ilin uyğun dövrü ilə müqayisədə 73 faiz artım deməkdir. Ən qəribəsi odur ki, rəsmi Tehran iqtisadiyyatı, bazarı balaca olan Ermənistanla illik ticarət dövriyyəsini 1 milyard dollara çatdırmağı hədəfləyir.
- “Molla rejimi Ermənistanın Azərbaycan qarşısında zəif duruma düşməsini istəmir”
Məsələyə münasibət bildirən iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Firdovsi Şahbazovun fikrincə, İranın Ermənistanla bağlı bu cür fəallıq göstərməsi daha çox siyasi amillərdən qaynaqlanır: “Deməzdim ki, Ermənistan kimi zəif iqtisadiyyata malik ölkə iqtisadi baxımdan İran üçün xüsusi önəm kəsb edir. Ermənistan İrandan əsasən neft və neft məhsulları idxal edir. Bunun da səbəbi odur ki, Ermənistan neft ölkəsi olan Azərbaycanla düşmən münasibətlərə malikdir. Digər qonşu ölkələr olan Türkiyə və Gürcüstan nefti xaricdən idxal edir. Rusiyadan neft idxal etmək bir qədər baha başa gəlir. İran Ermənistanla sərhədə malik olduğu üçün oradan bu məhsulları idxal etmək daha sərfəlidir. Elə məhsullar var ki, onlar həm İranda, həm də Ermənistanda istehsal olunduğu üçün bunun mübadiləsi sərfəli deyil. Üstəlik, Ermənistan həm bazar olaraq balacadır, həm də əhalinin həyat səviyyəsi aşağıdır. Bütün bunlar alıcılıq qabiliyyətinə öz mənfi təsirini göstərir. Digər tərəfdən, Ermənistan-Türkiyə münasibətləri normallaşmadığı üçün yaranan boşluğu İran doldurur. Bu o deməkdir ki, haçansa münasibətlər yoluna düşsə, İranla Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsi nəinki artacaq, əksinə, daha da azalacaq. İranın Ermənistanla ticarət əlaqələrinə xüsusi önəm verməsi Tehranın məkrli siyasəti ilə bağlıdır. Səbəb odur ki, İran rejimi Ermənistanın Azərbaycan qarşısında zəif duruma düşməsini istəmir. Çünki güclü Azərbaycan hər zaman İran rejimi üçün qorxulu bir yuxudur”.
Ekspertin fikrincə, məhz bu səbəblərdən İran Ermənistanla əlaqələrin genişlənməsinə belə maraq göstərir.
Vidadi ORDAHALLI
