İrəvandan Kremlə növbəti xəyanət - Rusiya ödənişləri əngəllənir...
Ermənistan xarici siyasətinin təhlili bu ölkənin Rusiyanın təsir dairəsindən kənarlaşmaqda israrlı olduğunu göstərir. Elə bu səbəbdən iqtisadi müstəvidə də İrəvan Moskva ilə əlaqələrinə xələl gətirməkdən çəkinmir. Hər halda, baş verən müəyyən proseslər bunun faktiki təsdiqi hesab olunur.
Rusiyanın “Kommersant” qəzeti yazır ki, Qərbin sanksiyalarından qaçmaq üçün Ermənistan bankları buradan ixrac edilən elektronika: serverlər, mikrosxemlər, prosessorlar üçün Rusiyadan ödənişləri əngəlləyir. Bir çox məqamları açıqlamadan Ermənistan Mərkəzi Bankı yerli kommersiya banklarının köçürmələrlə bağlı siyasətini sərtləşdirdiyini inkar etmir. Xatırladaq ki, Rusiya ordusuna və hərbi sənayeyə dəstək verən şirkətlər sanksiyalar altındadır. “Kommersant”ın açıqlamadığı Rusiya elektronika bazarında çalışan mənbələr Qazaxıstan, Ermənistan və Honq-Konq banklarının son iki həftə ərzində tez-tez bu məhsulların ödənişlərini əngəllədiyini bildiriblər. Rusiya nəşrinin məlumatına görə, bu cür ixrac məhdudiyyətləri altı ay ərzində Rusiyada elektronika qıtlığına səbəb ola bilər. Ermənistan Mərkəzi Bankı “Azatutyun” radiosuna bildirib ki, banklar risqlərini özləri idarə edir və təsdiqləyiblər ki, Rusiyaya qarşı tətbiq edilən yeni sanksiyalarla əlaqədar sərtləşmə var. Ermənistan bankları Rusiyaya qarşı bu addımları atmaqla faktiki sanksiyalara qoşulduqlarını göstərirlər. Eyni zamanda, kommersiya bankları öz qiymətləndirmə meyarlarına görə əməliyyatları risqli hesab etdikdə, müəyyən xarakterli əməliyyatların həyata keçirilməsindən imtinaların sayı da arta bilər. Yəni Rusiyadan Ermənistana bu gedişlə pul köçürmələri daha da azalacaq. Son aylar Ermənistan tez-tez Rusiyaya qadağan olunmuş malların çatdırıldığı tranzit ölkə kimi təqdim edilir. Rəsmi statistika da göstərir ki, 2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı işğalından sonra Ermənistandan Rusiyaya elektronika ixracı xeyli artıb. Məsələn, 2021-ci ilin ilk altı ayında Ermənistandan Rusiyaya 745 telefon və modem ixrac edilibsə, 2022-ci ilin eyni dövründə onların sayı 53 minə çatıb. Bu günlərdə nüfuzlu “New York Times” qəzeti də rəsmi sənədə istinadən yazıb ki, Ermənistan keçən il ABŞ-dan çip və prosessor idxalını 515%, Avropa İttifaqından isə 212% artırıb. Amerika nəşrinin məlumatına görə, bu malların 97%-i daha sonra Rusiyaya ixrac edilib və hərbi sənayedə istifadə olunub. Həm ABŞ, həm də Aİ Ermənistana tez-tez xəbərdarlıq edir ki, bu məsələdə Rusiyaya kömək etməsin.
Rəsmi İrəvan isə həmişə iddia edir ki, Ermənistan Qərb sanksiyalarından yan keçmir. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan son mətbuat konfransında etiraf edib ki, Qərb tərəfdaşları ilə görüşlər zamanı bu məsələ erməni tərəfinin qarşısına qoyulur və onlar həmişə eyni cavabı verirlər: “Biz Ermənistanın Avrasiya Iqtisadi Birliyin üzvü olduğunu deyirik. Ermənistanın Rusiya ilə strateji tərəfdaşlıq münasibətləri, dərin iqtisadi və strateji əlaqələri var. Amma Ermənistan Respublikası bu və digər hallara görə Qərbin sanksiyaları altına düşə bilməz. Ona görə də biz Rusiya ilə münasibətlərdə o dərəcədə hərəkət edəcəyik ki, bu, Qərbin sanksiyaları altında qalmamağa imkan verəcək”. Bununla belə, baş nazir iki erməni şirkətinin artıq necə ABŞ sanksiyaları altına düşdüyünü açıqlamayıb. Ermənistanda qeydiyyatdan keçmiş bu şirkətlərdən biri elektronika satışı ilə məşğuldur, digəri kimya sahəsində işləyir. Hökumət nə Rusiyadan, nə də sanksiyalardan bəhs etmədən may ayının sonunda bir çox texnoloji qurğularla bağlı qərar qəbul edib. Bu qərara uyğun olaraq, həmin malların ixracına və tranzitinə daha ciddi nəzarət edilməlidir, indi onlar üçün müvafiq icazələr tələb olunur. Erməni hakimiyyəti bunu milli təhlükəsizlik məsələsi hesab edir. Üstəlik, layihəni təqdim edən İqtisadiyyat Nazirliyi öz əsaslandırmalarında qeyd edib ki, bu malların hərbi sənayedə istifadəsinin risklərini istisna etmək lazımdır. Onların arasında çiplər, transformatorlar, məlumat ötürmə avadanlıqları, videokameralar, antenalar, naviqasiya cihazları və bir çox başqa məhsullar var. Hökumət bunu qeyd etməsə də, bu cihazların əhəmiyyətli hissəsi Rusiyaya təkrar ixracs edilir. Məsələn, transformatorlar məhsul qrupunda 2022-ci ilin birinci yarısında 133 minə yaxın cihaz ixrac edilibsə, 2021-ci ilin eyni dövründə onların sayı 33 min ədəd təşkil edib. Qeyd edək ki, Ermənistanın Qərbi dəstəkləmək niyyəti Rusiyada kəskin qarşılanır. Bundan əvvəl Rusiya xarici işlər nazirinin müavini Mixail Qaluzin qeyd edilən xüsusda bildirib ki, Ermənistan və Mərkəzi Asiyanın bəzi ölkələri risqə getməyə hazır olmadıqlarını və Qərbin Rusiyaya qarşı sanksiyalarına qoşula biləcəklərini açıq şəkildə bildirirlər: “Birtərəfli iqtisadi məhdudiyyətlərin qəbuledilməzliyi və qeyri-legitimliyi ilə bağlı mövqelərin üst-üstə düşməsinə baxmayaraq, onlar müvafiq risqləri öz üzərinə götürmək istəmir. Qərbin məhdudlaşdırıcı tədbirlərinə əməl etməyə hazır olduqlarını açıq şəkildə söyləyirlər”. Onun sözlərinə görə, Rusiya heç kimə qarşılıqlı öhdəliklərə, o cümlədən KTMT, AİB və MDB üzrə öhdəliklərə zidd olmayanda hansı xarici və daxili siyasi kursun aparmalı olduğunu diqtə etmir: “Biz əminik ki, onlar bunu yaxşı görür və başa düşür - Rusiya ilə əlaqələrin süni şəkildə pozulması bədnam ikinci dərəcəli sanksiyalardan daha ciddi zərərlə nəticələnə bilər”.
Ramil QULİYEV
