Azərbaycan hərbi aviasiyasında tam yeni təyyarələr...
Ordusunun döyüş qabiliyyətini artırmaq üçün Azərbaycan indiyə qədər müxtəlif ölkələrlə, o cümlədən Rusiya, Türkiyə, İsrail, Ukrayna, Belarus və digərləri ilə hərbi sahədə sıx əməkdaşlıq edib. Belə görünür ki, ölkəmizin hərbi müstəvidə əməkdaşlıq etdiyi dövlətlər sırasında yaxın tezlikdə Pakistan da mühüm yerlərdən birini tutacaq.
Son dövrlərdə Azərbaycanla Pakistan arasında hərbi təmasların intensivləşməsi də qeyd edilənlərin təsdiqi sayıla bilər.
Onu da bildirək ki, Pakistan hərbi sənaye məhsullarının, xüsusən də uzaqvuran raketlərin istehsalında mühüm nailiyyətlərə imza ata bilib. Bu məhsullar hazırda Pakistanda keçirilən İDEAS-2016 beynəlxalq müdafiə sərgisində də nümayiş etdirilir.
Yeri gəlmişkən qeyd edək ki, Azərbaycan hökumətini təmsil edən yüksək səviyyəli nümayəndə heyəti Pakistanın Kəraçi şəhərində işə başlayan İDEAS-2016 beynəlxalq müdafiə sərgisinə qatılıb. Azərbaycanı sərgidə baş nazirin birinci müavini Yaqub Eyyubov və müdafiə sənayesi naziri Yavər Camalovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyətləri təmsil edir. Sərgiyə ziyarətçi qismində Müdafiə Nazirliyinin də nümayəndələri qatılıb. Səfər çərçivəsində Azərbaycanla Pakistan arasında hərbi əməkdaşlığın daha da dərinləşdirilməsi istiqamətində müzakirələr aparılması gözləniləndir. Azərbaycan hazırda Pakistanın raket və qırıcı təyyarələrinə daha çox maraq göstərir. Xatırladaq ki, bundan əvvəl Bakıda keçirilmiş ADEX-2016 sərgisinə ilk dəfə qatılan "Pakistan Aeronautical Complex" (PAC) təşkilatı sərgidə "JF-17 Thunder" döyüş, "Mushshak" və "Super Mushshak" təlim təyyarələrini tanıdıb. Sərgidə iştirak edən PAC təşkilatının sədri, Hava Qüvvələri marşalı Ərşad Malik "Azeri Defence" jurnalına müsahibəsində ölkəmizlə əməkdaşlıqda maraqlı olduqlarını bildirib. O, "JF-17 Thunder" döyüş təyyarələrinin hətta Azərbaycan şəraitində testlərini də mümkün sayır: "JF-17 Thunder" yüksək "hava-hava" və "hava-yer" döyüş imkanları və bir çox xüsusiyyətləri ilə öz sinfindən olan digər təyyarələri üstələyir. Xüsusilə də keçmiş Sovet, hazırkı Rusiya istehsalı olan təyyarələrlə müqayisədə üstünlüklərə malikdir. Avionikası, optimal alt sistemləri, avtomatlaşdırılmış uçuş nəzarət və son model silahlar eyni sinifdən olan rəqiblər üzərində JF-17 təyyarəsinə həlledici üstünlük verir. Çeviklik və döyüş qabiliyyəti bu təyyarəni güclü platforma kimi ortaya çıxarır. Təyyarənin silahlanmasına 70-100 km mənzilə malik idarə olunan raketlər, infraqırmızı başlıqlı qısa mənzilli raketlər, "hava-səth" tipli raketlər, radiolokasiya sistemlərinə qarşı raketlər, lazerlə idarə olunan raketlər, proqramlaşdırılmış kasetli bombalar, nüfuzedici bombalar, ümumi məqsədli bombalar, təlim bombaları daxil edilə bilir. Ümumilikdə JF-17-nin maksimum silah yükü 3.7 tona yaxındır. İstifadəçinin istəyindən asılı olaraq təyyarədə NATO, sovet, yaxud Çin istehsalı olan silah sistemlərini tətbiq etmək mümkündür. Təyyarə müasir radioelektron mübarizə sisteminə malikdir. Artıq təyyarənin bir ölkəyə ixracatını həyata keçiririk. Daha 4 potensial alıcımız mövcuddur. Azərbaycanın da bu təyyarəyə marağı var. Dövlət başçıları arasında bu təyyarənin əldə edilməsinə dair söhbət olub". Bundan əlavə, Pakistan Azərbaycana MFİ-395 "Super Mushshak" təyyarəsi də satmaqda maraqlı olduğunu gizlətmir. Ərşad Malik bu xüsusda bildirir: "Super Mushshak" təyyarəsi bu gün dünyada öz sinfində həm təhlükəsizliyinə və imkanlarına, həm də qiymətinə görə ən münasib təyyarələrdəndir. Hazırda "Mushshak" və "Super Mushshak" təyyarələri, Pakistanla yanaşı, İran, Səudiyyə Ərəbistanı, Oman, Suriya, İraq və Cənubi Afrikanın istifadəsində yer alır. Eyni zamanda Nigeriya və Qətərlə də təyyarənin alqı-satqısına dair müqavilələrimiz var. Türkiyə də artıq seçimini edib. Müqavilə əsasında biz onlara başlanğıcda 52 təyyarənin çatdırılmasını həyata keçirəcəyik. Sonradan bu rəqəm arta bilər. Təyyarələrin Türkiyəyə çatdırılmasına 2017-ci ildən başlanacaq. "Super Mushshak" yüngül təyyarədir. Hazırda təlim təyyarəsi olaraq istifadə edilir. Bu təyyarə hərbi aerodomlar olmayan, əvvəlcədən uçuş üçün hazırlanmayan hər cür əraziyə eniş edə bilir və təhlükəsizlik standartlarına tam cavab verir. Havada 4-5 saat qala bilir ki, bu kriteriyalarına görə təyyarənin patrul missiyalarında istifadəsi mümkündür. Təyyarəyə istənilən silahı və kameraları inteqrasiya etmək imkanı mövcuddur. Biz "Super Mushshak" barədə Azərbaycan tərəfini də məlumatlandırmış, təqdimatlar keçirmişik. Düşünürük ki, Azərbaycanın daha müasir və təhlükəsiz təlim təyyarələrinə ehtiyacı var. Ona görə də biz Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinə "Super Mushshak" kimi təyyarələrə keçməyi təklif edirik. Azərbaycan qardaş ölkəmizdir. Biz Azərbaycanın hərbi sahədə ehtiyaclarını qarşılamaq, ehtiyac duyulan təyyarələri təmin etmək istəyirik. Pakistan müharibələr keçmiş ölkədir və müharibə təcrübəmiz var. Biz qardaş ölkə olaraq öz təcrübəmizi Azərbaycanla bölüşməyə hər zaman hazırıq".
Bu arada onu da xatırladaq ki, bir neçə gün əvvəl Pakistanın Ticarət və Müdafiə Sənayesi nazirlikləri Azərbaycana yarım milyard dollarlıq müdafiə təyinatlı məhsulların ixracının tezləşdirilməsinə dair birgə fəaliyyət planını təsdiq edib. Gözlənir ki, bu fonda Pakistan Azərbaycana döyüş təyyarələri, eləcə də bir neçə yüz kilometri vura bilən "Şahin-1" , "Xətf-9", "Şahin-2" kimi raketlər alsın. Bu, Azərbaycana Ermənistan üzərində daha çox hərbi üstünlük əldə etməyə imkan verəcək.
Tahir TAĞIYEV
