çərşənbə axşamı günü, 29 aprel 2025
     

Fransanın son əsgərləri də Afrikadan qovulur

Image

Çad Fransa ilə müdafiə müqaviləsini ləğv etdiyini açıqlayıb. Bu barədə "Agence France-Presse"  sözügedən Afrika ölkəsinin Xarici İşlər Nazirliyi rəhbərinin bəyanatına istinadən məlumat yayıb. 

Çadın xarici işlər, beynəlxalq əməkdaşlıq, Afrika İnteqrasiyası və xaricdəki çadlılar üzrə dövlət naziri Abderaman Kulamalla bu xüsusda bildirib: "Çad Respublikası Hökuməti Fransa Respublikası ilə müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişini ləğv etmək qərarı barədə ictimaiyyəti məlumatlandırır". O, bunun səbəbini açıqlamayıb. Qeyd edək ki, Çad Fransanın Saheldəki son dayağı olub və onun Afrikadakı hərbi mövcudluğu üçün əsas tərəfdaş olub. Fransa  qoşunlarının Mali , Burkina Faso və Nigerdən məcburi çıxarılmasından sonra Parisin Saheldəki son dayağı olan Fransanın Afrikadakı hərbi mövcudluğunun əsas qalası hesab edilən Çadın bu addımı Paris üçün əsl zərbə hesab olunur. Bundan öncə isə Nigeri tərk etməyə başlamış ilk fransalı hərbçilər qonşu Çada yerləşmişdilər. Amma indi oradan da qovulurlar. Seneqal da analoji addımlar atmağa hazırlaşır. Bu ölkə prezidenti Bassiru Diomay Fay məsələ ilə bağlı qeyd edib: "Ölkənin suverenliyi anlayışı Seneqal ərazisində Fransanın hərbi bazalarının mövcudluğu ilə bir araya sığmır. Seneqal müstəqil, suveren ölkədir. Suverenlik hərbi bazaların mövcudluğuna icazə vermir". O, Seneqalın ABŞ, Türkiyə, Çin və Səudiyyə Ərəbistanı ilə konstruktiv münasibətlərini nümunə gətirib. Qeyd edib ki, bu ölkələrin Seneqalda hərbi bazaları yoxdur. Bununla yanaşı, prezident bildirib ki, Seneqalın 80 il əvvəl Fransa ordusunun seneqallı hərbçilərə qarşı törətdiyi hərbi cinayətlərə görə rəsmi üzr tələb etmək hüququ var. Qeyd edək ki, Seneqal Fransanın keçmiş müstəmləkəsidir. Bu ölkəəy qarşı Fransa çoxsaylı hərbi cinayətlər törədib. Fransız tarixçisi Armel Mabonun dediyinə görə, 1944-cü ilin noyabrında Fransa uğrunda döyüşmüş və alman əsirinə çevrilmiş 1600-ə yaxın afrikalı əsgər Dakara geri göndərilib. Tiaroyadakı hərbi düşərgəyə çatdıqdan az sonra onlar maaşların gecikməsinə etiraz olaraq aksiya keçiriblər. Fransız əsgərləri etirazçılara atəş açıb, ən azı 35 nəfər həlak olub, amma  tarixçilər daha çox itki olduğunu deyirlər.  Seneqallı tarixçi Mamadu Diuf bildirib: "Fransa tarixi faktı gizlətmək, qətliam haqqında hər hansı bir qeydin qarşısını almaq, repatriasiya edilmiş əsgərlər, hərəkatın xarakteri, repressiyaların miqyası və vasitələri, ölənlərin sayı və öldürülənlərin şəxsiyyəti haqqında həqiqətləri gizlətmək üçün bütün səyləri göstərib". Diufun rəhbərlik etdiyi alimlərdən ibarət xüsusi işçi qrupu bu məsələ ilə bağlı 2025-ci ilin aprel ayına qədər hakimiyyət orqanlarına sosial və humanitar elmlər, eləcə də ədəbi və incəsənət əsərləri ilə bağlı araşdırmalar təqdim edəcək. Bununla belə, tarixçinin fikrincə, bu yolda maneələr var: "Bizim üzləşdiyimiz əsas problem, hələ də qətliamla bağlı arxivləri təqdim etməkdən imtina edən Fransa hakimiyyətinin barışmazlığıdır. Bizə elə gəlir ki, ölkə 80 il ərzində qəsdən qətliam haqqında qeydləri ictimai müstəvidən çıxarmağa çalışıb".

Fransanın keçmiş prezidenti Fransua Olland 2014-cü ildə bütün sənədlərin surətlərini Seneqala qaytaracağına söz vermişdi, lakin bu vəd yalnız qismən yerinə yetirildi. Diuf bildirib: "O, yalnız bəzi qeydləri təhvil verdi. Buna görə də faktları müəyyən etmək çətindir.  Qalan arxivlər əlçatmaz olaraq qalır və ya məhv edilib, tarixçilər bununla bağlı mübahisə edirlər. Ədaləti bərpa etmək üçün Fransa Afrika ölkələrinə bütün arxivlərə girişi təmin etməli, qətliamı etiraf etməli, işə baxış keçirməli, təzminat ödəməli və kütləvi məzarları müəyyən etməlidir. Məqsəd hesablaşmaq deyil, gizlədilən hadisəni, saxtalaşdırılmış tarixi soruşmaqdır. Biz həm mənəvi, həm də maddi ziyana görə kompensasiya ala bilməliyik. Bu, olduqca normaldır". Beləliklə Fransa Afrikadan tamamilə qovulmaq üzrədir. Qeyd edək ki, ilk dəfə qitədə Fransa müstəmləkəsi 1524-cü ildə yaradılıb. Qitənin ərazisinin 35 faizi 300 il onun nəzarəti altında olub. Seneqal, Kot-d-İvuar və Benin qul ticarəti mərkəzinə çevrilmişdi. Fransa Afrikanın yeraltı, yerüstü sərvətlərini talayır, insanlarını isə qul kimi satırdı. Qitənin istənilən bölgəsində onların ağalığına qarşı üsyanın qarşısı sərt şəkildə alınırdı. Afrika xalqları bu mübarizədə iki milyondan çox qurban veriblər. Dünya dəyişsə də, Fransanın Afrika xalqlarına və dövlətlərinə münasibəti dəyişməyib. Son illər Emmanuel Makronun "yumşaq güc" siyasəti də iflasa uğrayır. Emmanuel Makron və başçılıq etdiyi komanda Afrikadakı iflası Cənubi Qafqaza soxulmaqla əvəzləməyə çalışır. Ancaq ənənəvi qərəzli yanaşması onun bölgədən çıxması ilə nəticələnəcəyini, yaxud yer tuta bilməyəcəyini deməyə əsas verir. Buna rəğmən, hələ də uzun illər erməni diasporunun, lobbisinin əlində marionetə çevrilmiş Fransa öz istəklərini, arzularını da elə Ermənistanın əli ilə bölgədə həyata keçirməyə çalışır. Amma bu siyasət iflasa məhkumdur.

Samirə SƏFƏROVA




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

İran Prezidenti Bakıda Azərbaycanca şeir oxudu - VİDEO

Lavrovu Özbəkistanda dediyinə peşiman etdilər... - VİDEO

Şərurlu İsfəndiyarın deputatlar və alimlərlə döyüşü... - VİDEO

Bakı Qlobal Cənubun haqq mübarizəsinə yeni struktur bəxş... etdi...

Çinlə “Kəmər, yol” layihəsi üzərində Azərbaycanın maraqlı biznes planları var...

Azərbaycan və İran prezidentləri mətbuata bəyanatlarla çıxış ediblər - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

29.04.2025 / 14:40
DİN-dən daha bir yenilik... Vətəndaşlar polis rəislərinə birbaşa müraciət edəcəklər - VİDEO

29.04.2025 / 14:31
"Azərbaycan kimi ölkələrin bizə yardımı Qərbin maraqlarına ziddir" - Nigerli Forum iştirakçısı

29.04.2025 / 14:25
İran prezidentinin Bakı səfəri, səsləndirdiyi bəyanatlar erməniləri dəli etdi

29.04.2025 / 14:21
İmamoğlu həbsdə qalsa, Mənsur Yavaş namizəd, İmamoğlu isə baş nazir olacaq

29.04.2025 / 14:10
“İçərişəhər” ərazisində avtomobili sürətlə sürən şəxsin əraziyə girişi qadağan edildi

29.04.2025 / 13:52
"Qərbi Azərbaycan İcmasında indiki Ermənistan ərazisindən qovulmuş 300 minə yaxın əhali birləşir" - Əziz Ələkbərli

29.04.2025 / 13:36
"Azərbaycanın Qlobal Cənub QHT Platformasına sədrliyi mühüm prosesin başlanğıcını göstərir" - QHT Koalisiyasının rəhbəri

29.04.2025 / 13:21
"Bölgələrdə həkim çatışmazlığı var, tibb işçiləri əsasən Bakıda toplaşıblar" – Nazirlik rəsmisi

29.04.2025 / 13:10
Путин проиграл, но признать не может - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

29.04.2025 / 12:53
"Azərbaycan ədalətli inkişaf məsələlərini prioritet hesab edir" - Ərəb Platformasının prezidenti

29.04.2025 / 12:36
Deputatdan 65 yaşına çatan tibb işçiləri ilə bağlı təklif...

29.04.2025 / 12:06
Pezişkian Azərbaycan səfərini əməkdaşlıq üçün yeni üfüqlərin açılmasında müqəddimə adlandırıb

29.04.2025 / 12:01
Azərbaycanda unun topdansatış qiymətləri açıqlanıb - Şabranda ucuz, Gəncədə baha...

29.04.2025 / 11:37
Əli Əsədov vəkillərlə bağlı qərar imzalayıb

29.04.2025 / 11:24
Zelenski Putinin atəşkəs təklifini rədd etdi

29.04.2025 / 11:17
"Əfqanıstanın beynəlxalq münasibətlər sistemində öz yerini tutması vacibdir"

29.04.2025 / 11:10
Diaspor gəncləri Xankəndiyə toplaşacaq

29.04.2025 / 11:04
Bank kartlarından daha 12 min manatdan çox pul oğurlandı

29.04.2025 / 11:03
Azərbaycanın işğalı... Tarix öyrətmir, cəzalandırır! - CANLI

29.04.2025 / 11:00
Trampın impiçmenti Konqresə təqdim edildi

29.04.2025 / 10:34
“Neftçi”dən 1600-cü qol!

29.04.2025 / 10:25
Siyasi partiyaların işğaldan azad olunmuş ərazilərə növbəti birgə səfəri həyata keçirilir

29.04.2025 / 10:25
Rubio Lavrovu müharibəni dərhal bitirməyə çağırdı

29.04.2025 / 10:18
"Güzəştə gedib barmağınızı uzatsanız, bütün qolunuzu ələ keçirəcək" - ÇİN-dən ABŞ açıqlaması

29.04.2025 / 10:12
64 yaşlı kişi pilləkəndən yıxılıb öldü

29.04.2025 / 10:06
İcazəsiz Həccə gedənləri 5 min dollar cərimə və 10 illik deportasiya gözləyir!

29.04.2025 / 10:00
Maskdan Çin xəbərdarlığı - "bu böhranla üzləşəcək"

29.04.2025 / 09:34
Sumqayıtda qadın ərini bıçaqlayıb

29.04.2025 / 09:25
Çempionlar Liqasında ilk yarımfinal oyunu - PSJ "Arsenal"a qarşı

29.04.2025 / 09:22
Qızıl dükanları milyardlarla manat vergidən qaçır... Necə?

29.04.2025 / 09:16
Sarıcalı və Ballıcaya növbəti köç karvanları yola salınıb

29.04.2025 / 09:10
İngilislərdən ŞOK QADAĞA - Çin maşınlarında iş barədə danışmayın...

29.04.2025 / 09:04
Fransa mediasından yanğında ölən 3 türk körpəyə qarşı İYRƏNC HƏRƏKƏT!

29.04.2025 / 09:00
Britaniyaya miqrant axını güclənir - kiçik qayıqlarla keçənlərin sayı rekord həddə çatıb...

29.04.2025 / 08:48
Nigeriyada bomba dolu 2 avtomobil partlayıb, 26 nəfər ölüb

29.04.2025 / 08:35
MTK-ların daha bir dələduzluğu açılır - evi ucuz sökür, baha satırlar...

29.04.2025 / 08:28
“Rusiya həqiqətən sülh istəyirsə, atəşi dərhal dayandırmalıdır" - Ukraynadan AÇIQLAMA

29.04.2025 / 00:06
İran Prezidenti Bakıda Azərbaycanca şeir oxudu - VİDEO

28.04.2025 / 22:34
Pezeşkian İlham Əliyevlə görüşdə hələ çox dartışılacaq bir fikir dedi- "Azərbaycanın sahib çıxmalı olduğu digər ərazilər....."

28.04.2025 / 22:10
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında İran Prezidentinin Azərbaycana səfərindən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

28.04.2025 / 21:37
Azərbaycanda 1300 illik məscid təhlükəyə düşüb...

28.04.2025 / 21:22
ABŞ Panama və Süveyş kanallarında, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizində bunu edə bilər...

28.04.2025 / 21:17
Məhkəmədə Şuşanın Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğalı barədə videomateriallar nümayiş etdirildi - FOTO

28.04.2025 / 21:12
İran Prezidenti Pezeşkian Bibiheybət məscidində... - FOTO

28.04.2025 / 21:09
Türkiyə parlamentinin assuriyalı deputatı ermənilərdən də pis danışdı - nə 3 milyon?...

28.04.2025 / 20:55
Kallasın bu sözlərinin Bakı-İrəvan sülhünə müsbət təsiri şübhə doğurur...

28.04.2025 / 20:41
Bakı Qlobal Cənubun haqq mübarizəsinə yeni struktur bəxş... etdi...

28.04.2025 / 20:27
Dünya QHT-nin üçdə ikisi Azərbaycanın ideyasını dəstəklədi...

28.04.2025 / 20:15
"İran və Azərbaycan Şərqi Qərbə, Şimalı Cənuba birləşdirən dördyol ola bilər" - Pezeşkian

28.04.2025 / 20:14
Çinlə “Kəmər, yol” layihəsi üzərində Azərbaycanın maraqlı biznes planları var...

28.04.2025 / 20:01
Dünya mediası Kallasın Bakıdan İrəvana getməməsinə xüsusi vurğu etdi...

28.04.2025 / 19:47
Çindən Azərbaycana ildə azı 1,5 milyon turist gələ bilər...

28.04.2025 / 19:46
"Araz dəhlizi layihəsi həm bölgəmizdə, həm dünyada böyük diqqət cəlb edir" - Prezident

28.04.2025 / 19:41
Nəslimizin tarixi – Səməd bəy və Əhəd bəyin hekayəsi

28.04.2025 / 19:34
Rus səfir saxta genosidi Rusiya və Ermənistanın "ümumi tarix məsələsi" adlandırdı...

28.04.2025 / 19:33
İran şirkətləri Azərbaycanda həyata keçirilən infrastruktur layihələrində iştiraka dəvət edildi

28.04.2025 / 19:25
Bako Sahakyan Şuşanın işğalı əməliyyatında iştirak etdiyini təsdiqlədi

28.04.2025 / 19:20
Putin 3 günlük, Tramp isə daimi atəşkəs istəyir

28.04.2025 / 19:15
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan və İran önəmli beynəlxalq layihələrdə iştirak edir"

28.04.2025 / 19:12
Suverenliyin iqtisadi əsaslarında sahibkar töhfəsi...

28.04.2025 / 19:07
"Səfər zamanı əldə edilmiş razılaşmalar İran-Azərbaycan dostluğunu, qardaşlığını bir daha təsdiqləyir" - Prezident İlham Əliyev

28.04.2025 / 19:00
Azərbaycanlı tələbələr Çində ən çox nələri öyrənə bilər?...

28.04.2025 / 18:46
Kağız jurnallardan imtina etmiş məktəblər necə işləyir?..

28.04.2025 / 18:40
Bakıda sinaqoqa terror hücumu hazırlayan İŞİD-çinin məhkəməsi başladı

28.04.2025 / 18:39
Prezident İlham Əliyev və Məsud Pezeşkian Bakıda Azərbaycan-İran biznes forumunda iştirak ediblər - FOTO/YENİLƏNDİ

28.04.2025 / 18:37
"Azərbaycan ilə İran arasında əməkdaşlığın dərinləşməsi üçün çox gözəl imkanlar var" - Prezident İlham Əliyev

28.04.2025 / 18:32
"Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir və buna hörmətlə yanaşırıq" - Pezeşkian

28.04.2025 / 18:32
ABŞ və Avropa Birliyi eyni anda saxta erməni genosidinə qarşı çıxdılar...

28.04.2025 / 18:17
Ermənilər Vatikan kardinallarını Azərbaycandan rüşvət almaqda ittiham edir...

28.04.2025 / 18:04
Bəndər Abbas bağlandı - Azərbaycan nə qədər qazanc itirə bilər...

28.04.2025 / 17:50
Haaqa Məhkəməsi Bakıda mühakimə olunan ermənilər barədə şikayəti rədd etdi

28.04.2025 / 17:43
Türkiyə Pakistana 6 təyyarə dolusu silah göndərib? - Türkiyə PA açıqlama yaydı...

28.04.2025 / 17:36
Büdcə pulları şəxsi banklara yönəldiləcək - Maliyyə Nazirliyinin islahatı risqli görünür...

28.04.2025 / 17:23
Biri Azərbaycanın dostu, biri düşmənimizin dostu - 2 nüvə dövləti üz-üzə dayanıb...

28.04.2025 / 17:10
Qlobal Cənub QHT Platformasına rəhbərlik Azərbaycana verildi

28.04.2025 / 17:03
Şəbəkə marketlərinin qadın və gənclərin məşğulluğunda rolu danılmazdır

28.04.2025 / 16:55
Sumqayıtda su sayğaclarını oğurlayan bir kişi və iki bacı yaxalandı - FOTO

28.04.2025 / 16:48
Əmisi oğlu Əsədin Suriyada yeni qanlı planını ifşa etdi - 150 ​​minlik ordu ilə hərəkətə keçəcəklər...

28.04.2025 / 16:43
AYB-də tanınmış şairə Zeynəb Bəhmənlinin “Seçmələr” (Yuxuma güllə dəyib) kitabının təqdimatı olub - FOTO

28.04.2025 / 16:33
Senator Con Kennedi Putini təhdid etdi: "Onu və ölkəsini balıq yeminə çevirərik"

28.04.2025 / 16:15
Bəndər Abbasdakı partlayışı İsrail törədib?

Suverenliyin iqtisadi əsaslarında sahibkar töhfəsi...

XƏBƏR ARXİVİ