çərşənbə günü, 14 may 2025
     

Fransanın son əsgərləri də Afrikadan qovulur

Image

Çad Fransa ilə müdafiə müqaviləsini ləğv etdiyini açıqlayıb. Bu barədə "Agence France-Presse"  sözügedən Afrika ölkəsinin Xarici İşlər Nazirliyi rəhbərinin bəyanatına istinadən məlumat yayıb. 

Çadın xarici işlər, beynəlxalq əməkdaşlıq, Afrika İnteqrasiyası və xaricdəki çadlılar üzrə dövlət naziri Abderaman Kulamalla bu xüsusda bildirib: "Çad Respublikası Hökuməti Fransa Respublikası ilə müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişini ləğv etmək qərarı barədə ictimaiyyəti məlumatlandırır". O, bunun səbəbini açıqlamayıb. Qeyd edək ki, Çad Fransanın Saheldəki son dayağı olub və onun Afrikadakı hərbi mövcudluğu üçün əsas tərəfdaş olub. Fransa  qoşunlarının Mali , Burkina Faso və Nigerdən məcburi çıxarılmasından sonra Parisin Saheldəki son dayağı olan Fransanın Afrikadakı hərbi mövcudluğunun əsas qalası hesab edilən Çadın bu addımı Paris üçün əsl zərbə hesab olunur. Bundan öncə isə Nigeri tərk etməyə başlamış ilk fransalı hərbçilər qonşu Çada yerləşmişdilər. Amma indi oradan da qovulurlar. Seneqal da analoji addımlar atmağa hazırlaşır. Bu ölkə prezidenti Bassiru Diomay Fay məsələ ilə bağlı qeyd edib: "Ölkənin suverenliyi anlayışı Seneqal ərazisində Fransanın hərbi bazalarının mövcudluğu ilə bir araya sığmır. Seneqal müstəqil, suveren ölkədir. Suverenlik hərbi bazaların mövcudluğuna icazə vermir". O, Seneqalın ABŞ, Türkiyə, Çin və Səudiyyə Ərəbistanı ilə konstruktiv münasibətlərini nümunə gətirib. Qeyd edib ki, bu ölkələrin Seneqalda hərbi bazaları yoxdur. Bununla yanaşı, prezident bildirib ki, Seneqalın 80 il əvvəl Fransa ordusunun seneqallı hərbçilərə qarşı törətdiyi hərbi cinayətlərə görə rəsmi üzr tələb etmək hüququ var. Qeyd edək ki, Seneqal Fransanın keçmiş müstəmləkəsidir. Bu ölkəəy qarşı Fransa çoxsaylı hərbi cinayətlər törədib. Fransız tarixçisi Armel Mabonun dediyinə görə, 1944-cü ilin noyabrında Fransa uğrunda döyüşmüş və alman əsirinə çevrilmiş 1600-ə yaxın afrikalı əsgər Dakara geri göndərilib. Tiaroyadakı hərbi düşərgəyə çatdıqdan az sonra onlar maaşların gecikməsinə etiraz olaraq aksiya keçiriblər. Fransız əsgərləri etirazçılara atəş açıb, ən azı 35 nəfər həlak olub, amma  tarixçilər daha çox itki olduğunu deyirlər.  Seneqallı tarixçi Mamadu Diuf bildirib: "Fransa tarixi faktı gizlətmək, qətliam haqqında hər hansı bir qeydin qarşısını almaq, repatriasiya edilmiş əsgərlər, hərəkatın xarakteri, repressiyaların miqyası və vasitələri, ölənlərin sayı və öldürülənlərin şəxsiyyəti haqqında həqiqətləri gizlətmək üçün bütün səyləri göstərib". Diufun rəhbərlik etdiyi alimlərdən ibarət xüsusi işçi qrupu bu məsələ ilə bağlı 2025-ci ilin aprel ayına qədər hakimiyyət orqanlarına sosial və humanitar elmlər, eləcə də ədəbi və incəsənət əsərləri ilə bağlı araşdırmalar təqdim edəcək. Bununla belə, tarixçinin fikrincə, bu yolda maneələr var: "Bizim üzləşdiyimiz əsas problem, hələ də qətliamla bağlı arxivləri təqdim etməkdən imtina edən Fransa hakimiyyətinin barışmazlığıdır. Bizə elə gəlir ki, ölkə 80 il ərzində qəsdən qətliam haqqında qeydləri ictimai müstəvidən çıxarmağa çalışıb".

Fransanın keçmiş prezidenti Fransua Olland 2014-cü ildə bütün sənədlərin surətlərini Seneqala qaytaracağına söz vermişdi, lakin bu vəd yalnız qismən yerinə yetirildi. Diuf bildirib: "O, yalnız bəzi qeydləri təhvil verdi. Buna görə də faktları müəyyən etmək çətindir.  Qalan arxivlər əlçatmaz olaraq qalır və ya məhv edilib, tarixçilər bununla bağlı mübahisə edirlər. Ədaləti bərpa etmək üçün Fransa Afrika ölkələrinə bütün arxivlərə girişi təmin etməli, qətliamı etiraf etməli, işə baxış keçirməli, təzminat ödəməli və kütləvi məzarları müəyyən etməlidir. Məqsəd hesablaşmaq deyil, gizlədilən hadisəni, saxtalaşdırılmış tarixi soruşmaqdır. Biz həm mənəvi, həm də maddi ziyana görə kompensasiya ala bilməliyik. Bu, olduqca normaldır". Beləliklə Fransa Afrikadan tamamilə qovulmaq üzrədir. Qeyd edək ki, ilk dəfə qitədə Fransa müstəmləkəsi 1524-cü ildə yaradılıb. Qitənin ərazisinin 35 faizi 300 il onun nəzarəti altında olub. Seneqal, Kot-d-İvuar və Benin qul ticarəti mərkəzinə çevrilmişdi. Fransa Afrikanın yeraltı, yerüstü sərvətlərini talayır, insanlarını isə qul kimi satırdı. Qitənin istənilən bölgəsində onların ağalığına qarşı üsyanın qarşısı sərt şəkildə alınırdı. Afrika xalqları bu mübarizədə iki milyondan çox qurban veriblər. Dünya dəyişsə də, Fransanın Afrika xalqlarına və dövlətlərinə münasibəti dəyişməyib. Son illər Emmanuel Makronun "yumşaq güc" siyasəti də iflasa uğrayır. Emmanuel Makron və başçılıq etdiyi komanda Afrikadakı iflası Cənubi Qafqaza soxulmaqla əvəzləməyə çalışır. Ancaq ənənəvi qərəzli yanaşması onun bölgədən çıxması ilə nəticələnəcəyini, yaxud yer tuta bilməyəcəyini deməyə əsas verir. Buna rəğmən, hələ də uzun illər erməni diasporunun, lobbisinin əlində marionetə çevrilmiş Fransa öz istəklərini, arzularını da elə Ermənistanın əli ilə bölgədə həyata keçirməyə çalışır. Amma bu siyasət iflasa məhkumdur.

Samirə SƏFƏROVA



VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

İran Prezidenti Bakıda Azərbaycanca şeir oxudu - VİDEO

Lavrovu Özbəkistanda dediyinə peşiman etdilər... - VİDEO

Saxta erməni “soyqırımı”nın 110 illiyində 2 İran alimi Tehranda əsl həyasızlıq etdi...

Rusiyaya daxil olan azərbaycanlılar üçün yeni çətinlik yaradılır - QR kod əngəli...

Ukraynaya atəşkəs tövsiyəsi verənlər Əliyevin 1994-cü il təcrübəsini xatırlatmağı "unutdular"...

SON XƏBƏRLƏR

14.05.2025 / 21:30
Putin Rusiyadan getmiş Qərb şirkətləri barədə inanılmaz hadisə danışdı...

14.05.2025 / 21:14
Rayonlarda Ağsaqqallar Şurasının konfransında ciddi qüsurlar üzə çıxır...

14.05.2025 / 20:59
Tramp erməni lobbisindən qəti üz döndərdi - ABŞ erməniləri yanıb-yaxılır...

14.05.2025 / 20:46
Fransaya qarşı müstəqillik mübarizəsi aparan xalq Azərbaycandan yardım istədi...

14.05.2025 / 20:33
Tramp Səudiyyəyə 142 milyard dollarlıq silah satacaq - İranı, İsraili nə gözləyir....

14.05.2025 / 20:19
Suriyada Azərbaycan üçün yeni perspektivlər açılır...

14.05.2025 / 20:06
İranın Ermənistanla 2016-dan başlatdığı layihə iflasa uğradı - son görüş 2022-ci ildə olub...

14.05.2025 / 19:52
Pul yığan məktəb direktoru seçkinin də nəticələrinə qatı kölgə saldı... Çünki...

14.05.2025 / 19:39
İYİ partiya PKK-nın buraxılma sənədini Türkiyə dövlətinə qarşı qiyam adlandırdı...

14.05.2025 / 19:26
İctimai və dövlət maraqlarının müdafiəsində fəal vətəndaş iştirakçılığı...

14.05.2025 / 19:22
Netanyahu -Makron münasibətləri get-gedə gərginləşir

14.05.2025 / 19:12
Tiflisdən ABŞ-ın “Meqobari Aktı”na sərt təpki – görünür, bunu Gürcüstana bağışlaya bilmirlər...

14.05.2025 / 19:03
PKK-nı bəsləmiş 2 mühüm ölkə tərksilah məsələsində Türkiyəyə necə yardım edəcək?..

14.05.2025 / 18:49
Bakıda 128 yaşlı binanı sökdülər, "tarixi bina deyildi" dedilər - bəs həqiqət?...

14.05.2025 / 18:40
“Böyük Azərbaycan naminə Əziz Əliyev” kitabı haqqında...

14.05.2025 / 18:33
PKK-nın 46 illik siyasi və hərbi arxivi haradadır?..

14.05.2025 / 18:20
Azərbaycan sənayesində qəribə təzahür... Niyə belə olur?..

14.05.2025 / 18:08
Ankara müasir memarlıq irsi ilə UNESCO Siyahısına daxil edildi

14.05.2025 / 18:06
ABŞ PKK-nın Suriya qollarını açıq bəyanatla müdafiə etdi - onlar bizə kömək edir...

14.05.2025 / 17:53
Ermənistan Britaniya ilə “hərbi alyans” qurur... Təfərrüatlar...

14.05.2025 / 17:41
Hindistanda Azərbaycana qarşı açıq qisas kampaniyası başladı...

14.05.2025 / 17:38
Tramp Putinlə İstanbulda görüşə biləcəyini açıqladı - yaxşı xəbərlər ola bilər...

14.05.2025 / 17:28
“Türkiyə olmasa, ABŞ sursat istehsal edə bilməyəcək”- NATO rəhbərindən açıqlama!

14.05.2025 / 17:26
Avropa Komissiyasının COVID-19 peyvənd müqavilələrinin şəffaf olmadığı rəsmən təsdiqləndi...

14.05.2025 / 17:23
Ukrayna Rusiyanın REB Crab sisteminə çıxış əldə etdi

14.05.2025 / 17:22
Hindistan Pakistanla döyüşdən sonra sosial medianı bloklayır

14.05.2025 / 17:21
ABŞ prezidenti Tramp Suriya prezidenti Şaraa ilə görüşdü

14.05.2025 / 17:19
Qarabağın azad edilməsi regionların inkişafına yeni təkan verib

14.05.2025 / 17:14
Türkiyənin neft hasilatında Azərbaycanın iştirakı hələ "unudulmuş" mövzudur...

14.05.2025 / 17:03
"Azərbaycan Orta Dəhlizi enerji və ticarət sahəsində inteqrasiyanın açarı kimi görür" – Mikayıl Cabbarov

14.05.2025 / 16:52
"Assambleyada Azərbaycanın qeyd-şərtsiz iştirakının bərpası tezliklə həll edilməlidir" - Nazir müavini

14.05.2025 / 16:38
Ruslan Məmmədov İmişlinin icra başçısının müavini vəzifəsindən getdi

14.05.2025 / 16:15
“Bilim Maarif” atelyesinin açılış mərasimi keçirildi

14.05.2025 / 15:47
Şirvanda "avtoşluq" edən sürücü həbs edildi

14.05.2025 / 15:26
Media nümayəndələri üçün kibertəhlükəsizlik mövzusunda təlim keçirildi - FOTO

14.05.2025 / 15:04
"Azərbaycanın ədalətli yanaşması və antikolonial mövqeyi Afrikanın maraqlarına uyğundur" - XİN rəsmisi

14.05.2025 / 14:54
Bakı demoqrafik partlayışla üz-üzədir...

14.05.2025 / 14:44
Kreml danışıqlarda iştirak edəcək heyəti açıqlamaq üçün Putindən göstəriş gözləyir...

14.05.2025 / 14:38
Narkokuryerliyə cəlb olunan qadın və kişi tutuldu

14.05.2025 / 14:12
Gənc Qazilər Birliyinin sədri barəsində həbs qətimkan tədbir dəyişdirilmədi...

14.05.2025 / 13:48
Azad ərazilərə fərdi avtomobillərlə getmək istəyənlərin nəzərinə - artıq bu rayonlara da səfər mümkündür

14.05.2025 / 13:35
Abşeronda əməliyyat keçirildi - 48 kq narkotik aşkarlandı - VİDEO

14.05.2025 / 13:21
Prezident Tural Piriyevi yenidən icraçı direktor təyin etdi

14.05.2025 / 13:10
Почему Армения не является государством? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

14.05.2025 / 12:57
Azərbaycan 2026-cı ildə iki Zirvə Görüşünə ev sahibliyi edəcək

14.05.2025 / 12:35
Bəqai: "İranın Azərbaycana səfirinin seçilməsi son mərhələdədir"

14.05.2025 / 12:17
Ermənistanın xarici işlər nazirini döymüş şəxsə 3 il iş verildi

14.05.2025 / 12:05
Tramp Israili saymadı, Suriyaya qarşı sanksiyaları ləğv edəcəyini bildirdi

14.05.2025 / 11:47
Tramp Suriya lideri ilə görüşdü - TƏCİLİ

14.05.2025 / 11:44
Məzələnmək -3- Yunus Oğuz yazır

14.05.2025 / 11:30
Pakistan Hindistanlı diplomata 24 saat vaxt verdi - "ölkəni tərk et!"

14.05.2025 / 11:20
Avropa İttifaqından Rusiyaya "sürpriz" - yeni sanksiya paketi təsdiqləndi!

14.05.2025 / 11:14
Prezident İlham Əliyev Paraqvay Prezidentini təbrik etdi

14.05.2025 / 11:12
Sərhədlərimizi pozan Yəmən və Mərakeş vətəndaşları saxlanılıb

14.05.2025 / 11:05
"Azərbaycan mediası bədniyyətli qrupların diqqət mərkəzindədir" - PA rəsmisi

14.05.2025 / 11:03
Xorenin diqqətinə!!! Pakistan Hindistanın nəfəsini kəsdi! - CANLI

14.05.2025 / 11:00
Bu il bu şəxslərə 1000 mənzil veriləcək

14.05.2025 / 10:45
“Trabzonspor” və “Qalatasaray” bu axşam Kubokun finalında qarşılaşacaq

14.05.2025 / 10:43
Kiberdələduzluq bitmir - bank kartlarından 15 min manat oğurlanıb...

14.05.2025 / 10:20
Qazaxıstandə çətənə yetişdirilməsi leqallaşdırılır?

14.05.2025 / 10:14
ŞOK - bir ailənin üzvləri dəm qazından zəhərləndi

14.05.2025 / 10:10
Husilər İsrailə raket zərbəsi endirib

14.05.2025 / 10:05
Nazirdən yeni əmr - pianoçu xanım direktor təyin edildi

14.05.2025 / 10:00
Bu gün Bakıxanov qəsəbəsində işıq olmayacaq - qurumdan XƏBƏRDARLIQ

14.05.2025 / 09:30
"Bu, tamamilə yeni dünya açacaq" - Tramp təyyarədə Çin barədə danışıb

14.05.2025 / 09:25
Rusiya vətəndaşı Bakıda maşınla adam öldürdü

14.05.2025 / 09:25
Bütün banklar SMS-ləri dəfələrlə bahalaşdırdı - Azərbaycanda bank monopoliyası əndazəni aşdı…

14.05.2025 / 09:20
Təmsilçilərimiz "Avroviziya-2025" -in finalına adlaya bilmədi

14.05.2025 / 09:13
Bir vaxtlar İtaliya çempionu idilər, indi 3-cü Liqaya düşdülər...

14.05.2025 / 09:06
“Mən Putinlə görüşməyə hazıram" - Zelenksidən yeni açıqlama

14.05.2025 / 09:02
Ermənilər dinc durmur - mövqelərimiz yenə atəşə tutulub

14.05.2025 / 08:37
Kollec məzunlarının müəllim işləməsinə son qoyuldu...

14.05.2025 / 00:15
Tramp İstanbulda Rusiya-Ukrayna danışıqlarına qatılmayacağını açıqladı...

13.05.2025 / 22:34
İsrailin qulağı səsdədir: Husilər Təl-Əvivə hücumlarını davam etdirirlər

13.05.2025 / 21:18
Saxta erməni “soyqırımı”nın 110 illiyində 2 İran alimi Tehranda əsl həyasızlıq etdi...

13.05.2025 / 21:03
PKK-nın silahı buraxmasına Öcalan özü şəxsən nəzarət edəcək... Necə?

13.05.2025 / 21:02
“Tramp sabah Ər-Riyadda Suriya lideri ilə görüşəcək”

13.05.2025 / 21:00
ABŞ Suriyaya qarşı sanksiyaları aradan qaldırdı

13.05.2025 / 20:50
ABŞ konqresmenləri “Qarabağda deportasiya, genosid girovluğundan” qurtula bilmir...

13.05.2025 / 20:42
Adəm Kadırovun təltif mərasimində qalmaqal yaşandı

13.05.2025 / 20:36
Azərbaycandan Ukrayna və Rusiyaya növbəti atəşkəs çağırışı edildi...

İctimai və dövlət maraqlarının müdafiəsində fəal vətəndaş iştirakçılığı...

XƏBƏR ARXİVİ