Azərbaycanda Konstitusiya dəyişikliyi üçün referendum olacaq?
Son günlər ölkənin siyasi gündəmində xüsusi müzakirə predmetinə çevrilən məsələlərdən biri də ölkədə növbəti referendumun keçiriləcəyi ilə bağlı məlumatlardır. Belə ki, Azərbaycanda hökumətin Konstitusiyada dəyişiklik edilməsi üçün referenduma hazırlaşması ilə bağlı iddialar sürətlə artır.
Vaxtilə müxtəlif seçkilərdə iştirak etmiş bəzi məntəqə-seçki komissiyalarının keçmiş üzvləri də referenduma hazırlıqla bağlı məlumatı BBC radiosuna təsdiqləyiblər. Bakı, Gəncə, Şamaxı və Mingəçevir şəhərlərində olan həmin mənbələrin bildirdiyinə görə, yerli icra orqanları onları yenidən çağıraraq, referendum seçkilərində məntəqə sədri və ya sədr köməkçiləri olmaq üçün adlarına bank kartı açdırmağı tapşırıb. Buna əsas səbəb isə seçki öncəsi üç aylıq hazırlıq mərhələsində onlara rəsmi qaydada aylıq məvacibin ödənilməsidir. Hətta BBC-nin əməkdaşları adına bank hesabı açılan bəzi üzvlərin yeni bank kartlarını görüb. Əvvəlki seçkilərdə bir neçə dəfə məntəqə sədrinin köməkçisi olan və hazırda proseslərə cəlb edildiyini deyən Bakı sakininin bildirdiyinə görə, hətta bəzi məntəqələr üzrə seçici siyahıları belə hazırlanaraq, artıq yerli icra orqanlarına təhvil verilib. Mərkəzi Seçki Komissiyasından səslənən iddialarla bağlı hələlik hansısa mövqe bildirilmir.
Bununla belə iddialar var ki, Konstitusiyaya dəyişiklik layihəsi hökumətin yuxarı təbəqəsinin ilkin müzakirələrindən keçib. Hətta qeyd edilir ki, parlamentdə təmsil olunan millət vəkillərinin sayı 125 nəfər majoritar qaydada saxlanılmaqla, proporsional seçki ilə əlavə 50 nəfər artırılacaq. Beləliklə, deputatların sayının 175 nəfərə çatdırılması nəzərdə tutulub. O da vurğulanır ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi, eləcə də seçki və siyasi partiyalarla bağlı bəzi boşluqların olması hökuməti Konstitusiyada dəyişiklik aparmağa məcbur edir. Bu fonda qeyd olunur ki, erməni əsilli əhalini Azərbaycan vətəndaşlığına almaq, Xankəndi və ətraf ərazilərdə Azərbaycanın suveren haqlarını bərpa eləmək Azərbaycan üçün mühüm məsələdir. Lakin belə məqamlar da səsləndirilir ki, referendumun keçirilməsinə yalnız Ermənistanla yekun sülh sazişinin imzalanmasından sonra ehtiyac yarana bilər. Məsələ burasındadır ki, Qarabağ münaqişəsinə görə bir sıra məsələlərdə Konstitusiyada insan hüquq və azadlıqları ilə bağlı müddəalarda bəzi məhdudlaşdırmalara gedilirdi. Hərbi vəziyyət vaxtı insan azadlıqlarının xeyli məhdudlaşdırılması nəzərdə tutulurdu. Sülh müqaviləsi bağlanandan və müharibə risqi azalandan sonra bu kimi müddəalarda müəyyən yumşalmalara gedilə və ya azsaylı xalqlarla bağlı müddəalar genişləndirilə bilər. REAL partiyasının sədri İlqar Məmmədov isə adıçəkilən radioya bildirib ki, referendum seçkiləri ilə bağlı məlumatsızdır: “Hazırda biz parlamentdə boş qalan 7 yer üçün seçkilərin keçirilməsini istəyirik və bu yerlər uğrunda imza kampaniyası aparırıq. Lakin qeyd etdiyiniz məqamlar barədə heç bir ciddi məlumatım olmadığı üçün fikir bildirmək istəmirəm”. Hakim partiyanın parlamentdə təmsil olunan üzvləri Səməd Seyidov və Aydın Mirzəzadə də referendum seçkisi ilə bağlı məlumatsız olduqlarını deyiblər.
Milli Məclisin müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin üzvü Aydın Mirzəzadənin fikrincə, hazırki sistem Azərbaycanın tələblərini ödədiyi üçün hər hansı referenduma da ehtiyac qalmır: “Onsuz da Azərbaycanda 30 minə yaxın erməni yaşayırdı və onlar Konstitusiyada verilən bütün hüquq və azadlıqlardan istifadə edirdilər. Hazırda Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarəti altında olan ərazilərdə yaşayan ermənilər həmin ərazilərdə yaşamaq istəyəcəklərsə, bütün Azərbaycan vətəndaşlarının malik olduğu hüquqlara onlar da malik olacaqlar”. Yeni Müsavat Media Qrupunun təsisçisi Rauf Arifoğlu isə qeyd edir ki, Azərbaycan hökuməti müasir çağırışlara və dünya standartlarına cavab verən demokratik sistem qurmağa, həmin sistem içərisinə aldığı yad toplumu da qorumağa məcburdur: “Bura həmin toplumun seçib-seçilmək və digər hüquqları daxildir. İndiki şəraitdə bu imkanlar yoxdur və hətta bəzi məhdudlaşdırıcı elementlər var. Ona görə də, bununla bağlı istər seçki haqqında qanunun, istərsə də konstitusiyanın təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var. Lakin dəyişikliklər erməni əhali üçün nəzərdə tutulmayıb, ümumilikdə ölkədə qanunvericilik və seçki sisteminin yüksəldilməsinə hesablanıb”.
Xatırladaq ki, sonuncu dəfə Azərbaycanda 26 sentyabr 2016-cı ildə Konstitusiyaya dəyişiklik etmək məqsədilə referendum seçkisi keçirilib. Konstitusiyaya edilən dəyişiklik nəticəsində Azərbaycanda prezidentin səlahiyyət müddəti 5 ildən 7 ilə qədər uzadılıb, həmçinin prezidentə növbədənkənar dövlət başçısı seçkisini elan etmək səlahiyyəti verilib və prezidentlik vəzifəsi üçün tələb olunan minimal (35 yaş) yaş həddi aradan qaldırılıb. Bundan əlavə, dəyişiklik nəticəsində Azərbaycanda vitse-prezidentlik postu yaradılıb.
Ramil QULİYEV
