Gənclərin birindən polisə, digərindən şəhid ailələrinə qarşı təhqir videoları - necə durduraq?

İnternet insan fəaliyyətinin bütün sferalarını “işğal edib”. Həyatımızı bu resurs olmadan təsəvvür etməyimiz çox çətindir. Xəbərləri internetdən alırıq, bank və kommunal xərclərimizi internet vasitəsilə ödəyirik, təyyarə biletlərimizi bu şəbəkənin köməkliyi ilə əldə edirik və... Və internetdə ünsiyyət qururuq. Günümüzün böyük hissəsi burada keçir.

Qeyd etdiyimiz kimi, internet hamımızı təsiri altında saxlayır. Ancaq yeniyetmələr üzərində olan ağırlığı daha böyükdür. Gənclərin hələ tam bərqərar olmamış psixikası kənardan yad müdaxilələrə qarşı çox ürkəkdir. Qeyd edək ki, son zamanlar sosial şəbəkələrdə yeniyetmə və gənclərin yol verdikləri söyüş və təhqirlərin çoxsaylı ağır cinayətlərə səbəb olması ilə bağlı məlumatlar yayılır. O da məlumdur ki, son zamanlar gənclər daha çox TikTok platformasına maraq göstərir. Bu platformada qeydiyyatdan keçən bəzi istifadəçilər Azərbaycanın milli-mənəvi dəyərlərini açıq şəkildə təhqir edirlər. Ötən həftə TikTok istifadəçisi olan gənc oğlan adıçəkilən platformadan polisin ünvanına təhqirlər səsləndirdi. Daha sonra gənc bir xanım şəhidlərimizlə bağlı nalayiq ifadələr işlətdi. Onu da bildirək ki, adıçəkilən sosial şəbəkədə, demək olar ki, hər gün xoşagəlməz, cəmiyyəti qıcıqlandıran, milli mənəvi dəyərlərə zidd məlumatlar yayılır.

Maraqlıdır, gənclərin bu cür addım atmasının səbəbi nədir? Kimdir günahkar? Cəmiyyət, məktəb, ya sosial şəbəkələr?

• “Yazılan şərhlər, canlı videolar zamanı istifadə edilən fikirlər, söyüşlər, şiddətə meylli kadrlar yeniyetmə və gənclərin həm fiziki, həm də psixoloji durumuna təsirini göstərir”

Psixoloq Könül İsmayılova qeyd etdi ki, “TikTok” sosial şəbəkəsindən dünyanın bir çox ölkələrində səmərəli kontentin formalaşdırılması üçün istifadə olunur. Lakin Azərbaycan seqmentində bu barədə danışa bilmək üçün ciddi əsaslar yoxdur: “Bu sosial şəbəkədə hazırlanan kontentlər gələcək nəslin məhvinə yönəlməkdədir. "TikTok"da qısametrajlı videoların çəkilib yayımlanması və bunun sürətlə yayılması şəbəkənin ən mənfi tərəfidir. Belə texnologiyaların inkişafı gələcəkdə psixoloji problemləri artıracaq. Texnologiya inkişaf etdikcə, hər kəs bu vasitələrdən istifadə etməklə, bir-birini çəkib paylaşır və həmçinin bu yolla  şantaja əl atır. Bu da şantaj olunan tərəfin hətta intiharına qədər gətirib çıxarır".

Psixoloqun sözlərinə görə, videonu çəkən tərəflərə sosial şəbəkədə əylənmək, gülmək üçün material lazımdır. Onlar həmin görüntüləri insanların düşdüyü qəribə vəziyyət, hər hansısa sözü düzgün deməməsi, nəyisə səhv başa düşməsi kimi hallarda çəkirlər və bu da həmin şəxsi ələ salmaq üçün materiala çevrilir. Beləliklə, video yayımlanır və  başqaları tərəfindən tez-tez paylaşılır. Bu "yumoristik" yanaşmanın təhlükələri çoxdur. Çünki burada ələ salınan insanın yaxınları da bu videoya baxır, vəziyyətdən utanır, hətta depressiyaya düşürlər. Bu baxımdan bir insanı ələ salanda mütləq nəticəsini,  həmin şəxsə hansı travma yaşadacağını düşünmək lazımdır.

Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, sosial şəbəkələr idarəolunmaz vəziyyətə gəlib: "Ən azından valideyn və müəllimlər uşaqları nəzarətdə saxlayarsa, belə hadisələrin qarşısını müəyyən dərəcədə almaq olar".

Ekspertin fikrincə, son illərdə TikTokun Azərbaycan seqmentində vəziyyət daha da pisləşib. Özünütəsdiq, qısa zamanda tanınma istəyi həmin şəxsləri aciz və acınacaqlı vəziyyətə gətirib çıxarır. İstər yazılan şərhlər, istərsə də canlı videolar zamanı istifadə edilən fikirlər, söyüşlər, şiddətə meylli kadrlar yeniyetmə və gənclərin həm fiziki, həm də psixoloji durumuna təsirini göstərir. Bəzən tanıdığımız bir insanın bir müddət sonra daha aqressiv, gərgin, soyuqqanlı olduğunu görə bilirik. Onunla danışdıqda mütəmadi sosial şəbəkələrdən istifadə etdiyini və bunun fəsadlarını yaşadığını görürük: “Əlbəttə ki, demokratik bir ölkədə yaşadığımız üçün heç kimin sosial şəbəkə istifadəsinə qadağa qoya bilmərik, amma bununla bağlı müəyyən tədbirlərin görülməsi də artıq labüddür. Son günlərdə sosial şəbəkə istifadəçisinin polisi ən ağır səviyyədə təhqir etməsi, daha sonra isə yayılan fotolar cəmiyyətdə və sosial şəbəkələrdə geniş maraqla və fərqli fikirlərlə qarşılandı. Təbii ki, belə bir halla qarşılaşmaq arzuolunmazdır”.

Günel CƏLİLOVA