Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..
“Fransa ilə bir layihə var ki, onun üzərində işləyirik və ümid edirəm ki, tezliklə hər şeyi razılaşdıracağıq”. Bunu Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan deyib. O, bunun strateji tərəfdaşlığa dair sənəd olduğunu və sənədin imzalanacağına əmin olduğunu bildirib.
Lakin Ermənistanda heç də hamı eyni mövqeni bölüşmür. Məsələn, Respublikaçılar Partiyasının İcra orqanının nümayəndəsi, Ermənistan parlamentinin keçmiş vitse-spikeri Eduard Şarmazanov bildirib: “Makronun Nikola dəstəyi Ermənistan və erməni xalqı üçün çox baha başa gəlir”. O xatırladıb ki, Qarabağ məsələsində də Farnsa rəhbərliyi Ermənistana böyük dəstək vəd etmişdi, amma nətcə məlumdur: “İndi isə Makron deyir: “Ermənistan və Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanması yeni səhifə aça bilər. Hansı yeni səhifə?.. Yeni səhifə açılır, amma bu, Ermənistanı vilayətə çevirmək səhifəsidir”.
Enerji təhlükəsizliyi üzrə ekspert Vahe Davtyan isə bəyan edib ki, Ermənistanın bu gün Avropa İttifaqının Cənubi Qafqazda forpostuna çevrilməsi prosesi gedir: “Ölkənin Avropa Qlobal Gateway” təşəbbüsündə iştirakı təkcə potensial fayda deyil, həm də ciddi risqlər daşıyır. İlk baxışda bu təşəbbüs perspektivli görünsə də, əslində, Ermənistanın milli təhlükəsizliyinə bir çox təhdidləri ehtiva edir. 2021-ci ildə Avropa Komissiyası tərəfindən təsdiq edilmiş 300 milyard avroluq proqram iki əsas geosiyasi məqsəd qoyur: 1. Qlobal səviyyədə – Çinin “Bir kəmər və yol” təşəbbüsünə qarşı mübarizə; 2. Mezosəviyyədə - Rusiya və İrandan yan keçərək Avropa-Qafqaz-Asiya marşrutunun formalaşdırılması”. Orta Dəhlizə xüsusi diqqət yetirilir və ekspertin fikrincə, Zəngəzur dəhlizinin irəliləməsi autsorsinq prinsipi əsasında sürətlənir ki, bu da Türkiyə və Azərbaycanın logistik maraqlarına töhfə verə, eyni zamanda, Rusiya əleyhinə Ankara-İrəvan-Bakı oxunu formalaşdıra bilər: “Bunun fonunda Aİ-nin Cənubi Qafqaz forpostuna ehtiyacı var və onlar hazırda Ermənistan formasında forpost yaratmağa çalışırlar”. O, Ermənistanı belə bir “forpost”a çevirmək üçün Rusiya kapitalının tədricən əsas infrastrukturlardan, o cümlədən dəmir yollarından, qaz nəqli şəbəkəsindən və ola bilsin ki, nüvə enerjisindən sıxışdırılacağını proqnozlaşdırır. Ekspertin fikrincə, bunun müqabilində Ermənistan çox güman ki, borc yükünün kəskin artması ilə üzləşəcək — söhbət 2,5 milyard avroya qədər olan kreditlərdən gedir: “Aİ-nin kredit proqramları necə işləyir və onların hansı hissəsinin faktiki olaraq benefisiar ölkənin inkişafına yönəldiyi Avropa institutlarının mexanizmləri ilə bir az da olsa tanış olan hər kəsə yaxşı məlumdur”. Ermənistanın “Past” nəşri də yazır ki, əslində Aİ Ermənistanı vassala çevirməyə, ölkədən Rusiyaya qarşı istifadə etməyə can atır: “Ermənistanın baş naziri vəzifəsini icra edən Nikol Paşinyanın Brüsselə, sonra isə Parisə etdiyi səfərlər rəsmi məlumatlarda təqdim olunanların tam əksi idi. Paşinyan Yelisey sarayında Fransa prezidenti Emmanuel Makronla görüşüb, ona firavanlıq və rifah arzulayıb. Rəsmi məlumata görə, Ermənistan-Fransa münasibətləri ilə bağlı bir sıra məsələlər müzakirə olunub. Paşinyan Makronu Ermənistana dəvət edib. Qeyd edək ki, bu, artıq Paşinyanın Makrona etdiyi 6-cı dəvətdir, lakin Makron Ermənistana yalnız bir dəfə, 2018-ci ildə rəsmi səfər edib. Paşinyanın tələsik Brüssel və Paris səfərlərinin bir məqsədi var idi: Avropa tərəfdaşlarını Əbu-Dabidə keçirilmiş danışıqların nəticələrinin və bölgədə ABŞ-ın artan iştirakının Avropa ölkələrinə qarşı yönəlmədiyinə əmin etmək. Məsələ ondadır ki, Trampın prezidentliyi dövründə Aİ ciddi zərbə alıb və indi ABŞ-siz öz oyununu qurmağa çalışır. Buna görə də Avropa tərəfi Paşinyandan anlamağa çalışıb ki, nə üçün Avropa təkliflərinə yox, ABŞ-ın təkliflərinə üstünlük verilir? Əldə etdiyimiz məlumata görə, Paşinyan and içərək, Aİ-nin və Avropanın ayrı-ayrı ölkələrinin maraqlarına qarşı heç bir addım atmadığını, əksinə, təhlükəsizliyi təmin etmək üçün həmin maraqları uzlaşdırmağa çalışdığını bildirib”.
Almaniyalı politoloq Vladimir Serqiyenko bütün bunları təsadüf hesab etmir. Onun sözlərinə görə, Paşinyan Avropada daxili arenada ona lazım olan dəstəyi əldə etməyə çalışır: “O, Avropaya sədaqətini, Avropanın da Ermənistana dəstəyini göstərməyə çalışır. Ancaq daha dərindən baxsaq, cəmiyyətə məlum olmayan çox şeylər var. Bu haqda danışmaq lazımdır ki, erməni xalqı onları hara apardıqlarını anlasın. Burada məsələ hansısa qeyri-şərtsiz siyasiləşmədə deyil, məsələ ondadır ki, Paşinyan Avropa təhlükəsizliyi ilə bağlı uçurumun kənarında gəzir. Bu gün Avropanın təhlükəsizliyi sadəcə uydurulmuş bir mifdir, burada elitaların, istehsalın və düşüncənin hərbiləşdirilməsi baş verir. Bütün bunlar isə Rusiyaya qarşı düşmənçilik üzərində qurulub”. Almaniyalı politoloq bildirib ki, Paşinyan Avropa İttifaqına inteqrasiya yolu ilə hərəkət edərək, Rusiyaya qarşı hərbi proseslərə qoşulmağa məcbur olacaq. Serqiyenko xüsusilə Avropa tərəfindən medianın maliyyələşdirilməsini ön plana çəkib: “Əsas vəsaitlər medianın yönləndirilməsinə ayrılacaq. Yəni bu, Avropa siyasi kursunu müdafiə edəcək təbliğat maşınına çevriləcək. Bu isə o deməkdir ki, erməni mediası yaxın gələcəkdə Rusiyaya düşmən münasibətə uyğunlaşdırılacaq. Mən heç vaxt rast gəlməmişəm ki, Avropanın ayırdığı media pulları milli düşüncə və suverenliyə xidmət etsin. Bu baxımdan, Aİ-dən maliyyə almaq Avropa nəzarətində olan media yaratmağa razılıq verməkdir, müstəqil media deyil. Avropa yavaş təsir edən mina yerləşdirir, nəticədə Ermənistanı Rusiyaya qarşı düşmən struktur halına salmaq və hərbi baza adı altında ərazi vermək niyyətindədir”. Ekspertin qənaətinə görə, kritik məqamlarda Ermənistan Aİ-dən real dəstək gözləməməlidir: “Bu gün Avropa Rusiyaya qarşı enerji rəqibi kimi Azərbaycanı strateji tərəfdaş olaraq görür. Ona görə də heç bir halda Avropa ideoloji baxımdan Azərbaycana qarşı çıxmayacaq. Burada ikili standart siyasəti olacaq. Enerji müstəqilliyi daha önəmlidir. Buna görə Avropa Azərbaycanı dinləyəcək, istəsəniz də, istəməsəniz də, Avropa Azərbaycanı və onun mövqeyini nəzərə alacaq. Ermənistan isə böhran anlarında Aİ-dən dəstək görməyəcək”.
Ramil QULİYEV
