ABŞ Ermənistanı “xilas etməyəcək” və ermənilərə kömək etməyəcək, Vaşinqtonun Azərbaycandakı maraqları ön plandadır. Bunu Stenford Universitetinin siyasi elmlər doktoru Artur Xaçikyan deyib.
Xaçikyanın sözlərinə görə, Dövlət Departamentinin mövqeyi ABŞ-ın nöqteyi-nəzərindən Qarabağın öz müqəddəratını təyin etmək hüququna malik olmadığını göstərir. O qeyd edib ki, ABŞ-ın maraqları Azərbaycanda cəmləşib: “Müvafiq olaraq, Vaşinqtonun müttəfiqləri Bakı, Ankara və Təl-Əvivdir. Və bu gün bizə 3-cü və ya 4-cü kateqoriyalı dövlətin vətəndaşı kimi münasibət göstərilir, biz məhz buna layiqiq”. Ekspert əlavə edib ki, erməni diplomatiyası iflasa uğrayıb: “Bizim diplomatiyamız həm Rusiyada, həm də Qərbdə iflasa uğrayıb, indi biz heç kimə lazım deyilik”. O qeyd edir ki, İrəvanın addımları Ermənistan-Rusiya münasibətlərini sürətlə pisləşdirir: “İndi dövriyyəyə belə tezis buraxılıb: “Biz tamamilə məhv olacağıq, bunu önləmək üçün yaxşı olar ki, ruslar getsin”. Bu təbliğat çox yaxşı maliyyələşdirilir, eşitdim ki, yalnız bir təşkilat bu anti-Rusiya təbliğatını daim aparmaq üçün ildə 6-7 milyon dollar xərcləyir. Qərbin Ermənistan üçün heç nə etməməsi heç kimə maraqlı deyil, amma hamı deyir ki, ruslar nəsə edib, amma bunu pis ediblər. Bəli, mən Rusiyadan narazıyam. 2020-ci ildə Rusiya Ermənistanda ondan gözlənilənlərin cəmi 40%-ni yerinə yetirə bildi, amma fakt faktlığında qalır: müharibəni yalnız üçüncü cəhddə dayandıran Rusiya oldu, çünki Paşinyan əvvəlki təklifləri rədd etdi”. Artur Xaçikyan vurğulayıb ki, məhz Rusiya Federasiyasının sülhməramlı missiyası sayəsində Qarabağda müəyyən sayda erməni yaşamağa davam edir: “Ruslar sayəsində Zəngəzur hələ də bizimdir, orada rus qoşunları var. İctimai Televiziyanın efirində səkkiz dəqiqədən sonra Amerika ordusunun, Fransa donanmasının burada olacağını deyən bəzi insanlar, qoy yatmazdan əvvəl bu nağılları övladlarına danışsınlar”. Xaçikyanın sözlərinə görə, Qərbdən maliyyələşən təbliğatçılar insanları necə manipulyasiya etməyi çox yaxşı bilirlər: “Onlar həqiqətin yalnız özlərinə lazım olan hissəsini götürür və bu barədə danışmağa başlayırlar, lakin ümumi kontekstdən danışmırlar. Yəni Qərbə heç bir sualımız yoxdur. Sivil Avropanın bununla bağlı heç bir problemi yoxdur. Heç kim bu barədə danışmır, hamı Rusiyanı günahlandırır. Niyə yalnız bir tərəfi günahlandırırsınız? Görünən odur ki, bu hakimiyyət 5 ildir Qərbə ümid bəsləyirdi və nəticə tamamilə uğursuz oldu: Qərb bizə xəyanət etdi”. Beləliklə, bu fikirlər göstərir ki, indi Ermənistanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi ilə yanaşı, anti-Qərb fikirləri də artır. Burada yaxşı başa düşürlər ki, Qərb Ermənistandan yalnız öz maraqları naminə istifadə edir.
Bu şəraitdə Ermənistanın yenidən Rusiyanın orbitinə daxil olmaq cəhdi də istənilən nəticəni verməyəcək. Çünki Rusiya Ermənistanın xəyanətkar tərəfdaş olduğunu son iki il ərzində daha dəqiq müşahidə edib, başa düşüb. Rus ekspert Nikolay Silayev qeyd edir ki, Rusiya Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin nizamlanması prosesində sülh müqaviləsinin imzalanmasını dəstəkləsə də, İrəvan bu prosesin mümkün qədər tez yekunlaşmasına imkan verməyib. Halbuki, Azərbaycanın bu yanaşmanı irəli sürüb, Ermənistanın bununla dərhal razılaşmaması oyuna Qərb güclərinin daxil olmasına imkan yaradıb: “Yəni İrəvan burada Moskvanın maraqları əleyhinə oynayıb. ABŞ və Avropanın yanaşması ondan ibarətdir ki, tezliklə sülh sazişi imzalansın, bununla da Rusiyanın nizamlanmaya təsirini xeyli azaltsın və ən yaxşı halda Rusiyanı bu prosesdən tamamilə kənarlaşdırmaq planını həyata keçirsin. Beləliklə, onlar Rusiya Federasiyasının nüfuzuna böyük zərbə şəklində qısamüddətli xarici siyasət effektinə nail olurlar. Buna şərait yaradan Ermənistandır və bunu Kremldə də görürlər. İrəvanın növbəti addımları ölkənin KTMT-dən çıxması, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan və Rusiya hərbi bazasının Ermənistandan çıxarılmasına hesablanıb. Bu, Rusiyanın nüfuzuna güclü zərbə olacaq, lakin Rusiyanın təhlükəsizliyinə zərbə deyil. Bu səbəbdən Kreml-İrəvan münasibətlərində gərginlik artır. Bu halda Rusiyanın Ermənistanın təhlükəsizliyinə tam məsuliyyətlə yanaşacağını gözləmək olmaz, çünki o, belə bir məsuliyyəti öz üzərinə götürsə, o zaman bizim münasibətlərimiz müttəfiqlikdən çıxacaq, əksinə, qoruyucu xarakter daşıyacaq. Bildiyimə görə, Ermənistanda heç kim Ermənistan üzərində Rusiyanın protektoratını axtarmır. Buna görədir ki, KTMT-nin Ermənistana yardım göstərilməsi təklifinin hələ də qüvvədə olmasına baxmayaraq, buna müsbət cavab yoxdur”. Beynəlxalq məsələlər üzrə ekspert İlya Kusa isə qeyd edir ki, bu şəraitdə Rusiya Azərbaycanla yaxınlaşmaq üçün əlavə imkanlar qazanır: “Ukrayna ilə müharibə nəticəsində Rusiya öz mövqelərini və regional proseslərə təsir imkanlarının bir hissəsini itirdi. Bu halda Rusiya Azərbaycanla situasiya tərəfdaşlığına girməyə məcbur oldu. Əgər əvvəllər regionda logistika məsələsi onu o qədər də narahat etmirdisə, indi Rusiya sanksiyalardan və paralel idxaldan yan keçmək üçün Cənubi Qafqazdan keçən yola ehtiyacı olduğundan, məsələn, Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı təkliflərini açıq şəkildə dəstəkləməyə başladı. Biz artıq görürük ki, Rusiya sülhməramlıları ilə Azərbaycan hərbçiləri müxtəlif epizodlarda ən azı qarşılıqlı anlaşmaya malik olublar, ən çoxu isə bir-birilə yanaşı oynayırlar”.
Nahid SALAYEV
