Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Bankların yanlış kursunun daha bir ziyanı - əmanətçilərin pulları iqtisadiyyatdan uzaq salınır…

Image

Ölkənin maliyyə və bank sektorunda baş verənlər milli valyutaya inamın artan xətt üzrə inkişaf etdiyini göstərir. Bu hal banklara manatla qoyulan əmatlərin həcminin artımında da özünü qabarıq büruzə verir. Ötən ayın əvvəlinə olan məlumata görə, ölkə əhalisinin banklardakı əmanətlərinin həcmi 8 milyard  605,3 milyon manat təşkil edib. Əhalinin banklardakı əmanətləri son bir ayda 43,5 milyon  manat və ya 0,5% artıb. Cari ilin əvvəlinə nisbətən bu göstərici 229,9 milyon  manat və ya 2,7%, son bir ildə isə 406,2 milyon  manat və ya 4,9% artıb.

Bu rəqəmlərdən də görünür ki, banklarda əhali əmanətləri artmaqda davam edir və onların maliyyə vəsaitlərinin əsas hissəsi də məhz əmanətlərdən formalaşır. Hesablamalar da göstərir ki, əmanətlərin 56 faizi xarici, 44 faizi isə milli valyutada qoyulub. Milli valyutada olan əmanətlər ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 2,69 faiz artıb, xarici valyutada əmanətlər isə 5,1 faiz azalıb. Təhlillər göstərir ki, son 4 ildə xarici valyutada qoyulan əmanətlərin miqdarında əhəmiyyətli dərəcədə azalma var. Xatırladaq ki, 2015-ci ildəki məlum iki devalvasiya ilə vətəndaşlar əmanətlərin nisbətində ciddi dəyişikliklər etmişdi. Belə ki, 2014-cü ilin sonunda vətəndaşların əmanətlərinin 61 faizi manat, qalan 39 faizi isə digər valyutalarda, əsas etibarı ilə də dollarda saxlanırdı. Amma devalvasiyalardan sonra nisbət ABŞ dollarının xeyrinə dəyişməyə başladı. Hətta 2015-ci ilin sonunda depozitlərin 85 faizinin dollarda olduğu üzə çıxdı. Amma artıq son 4 ildə dollarda olan əmanətlərin miqdarı 29 faiz azalıb. Ekspertlər, banklar düzgün siyasət yürüdəcəyi təqdirdə, manat əmanətlərinin miqdarının daha sürətlə artacağını proqnozlaşdırır. Manat depozitlərinin dollarda analoqlarına nisbətdə sürətli artıımı bank sistemi üçün müsbət xarakter daşıyır, dedollarlaşma prosesi gedir. Manat əmanətlərinin fiziki şəxslər üçün cəlbediciliyi onunla izah olunur ki, 2019-cu il noyabrın 1-i üçün banklar tərəfindən milli valyutada verilən dividendlər illik 9,57% orta dərəcə ilə həyata keçirilir, xarici valyutada bu rəqəm cəmi 1,98%-dir. Son üç il ərzində dollarla manatın nisbəti dəyişmir və 1,7 manat səviyyəsindədir. Mütəxəssislər də uzun müddətdir ki, manatın öz möhkəmliyini qoruyub saxladığını qeyd edirlər. Buna artıq həm ölkə iqtisadiyyatı, həm də vətəndaşlar adaptasiya olunub. Məzənnənin uzun müddətdir sabit qalması milli valyutaya olan inamı daha da artırıb. Bu səbəbdən də əmanətlərin mili valyuta ilə qoyuluş həcmi də artır. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, mövcud sığorta sistemi də əmanətlərin həcminə müsbət təsir etdi. Amma buna baxmayaraq, faktiki olaraq bu gün əhalinin əlində dövriyyədən kənarda qalan vəsaitlərin həcmi də kifayət qədər çoxdur. Halbuki, banklar düzgün siyasət yeritsələr, həmin manat kütləsi də iqtisadiyyata cəlb edilə bilər. Amma araşdırmalar göstərir ki, hazırda kommersiya banklarının əmanət portfeli ilə kredit portfeli arasında faizlər baxımından yenə kəskin fərq var. Bu barədə danışmazdan öncə qeyd edək ki, bankların vətəndaşlardan cəlb etdiyi əmanətlər ümumi kredit qoyuluşlarının 65 faizini təşkil edir. Bu isə o anlama gəlir ki, bankların təklif etdiyi hər 100 manatdan 65 manatı vətəndaşdan cəlb edilən vəsaitlərdir. Amma buna rəğmən, kredit faizləri ilə depozit faizləri arasında kəskin fərq var. Orta hesabla banklar manatla depozitlərə 7 faiz, xarici valyutada olan depozitlərə hətta 1 faizdən az dividend təklif edirlər. Halbuki,  kreditlər üzrə faiz dərəcələri tamamilə fərqlidir. Milli valyutada kreditlər üzrə faiz dərəcələri 30 faizədək yüksəlir. Xarici valyutada kredit faizləri 15 faiz ətrafında dəyişir. Belə şəraitdə, ekspertlərin fikrincə, əmanət faizləri ilə kredit faizləri arasındakı nisbətin yol verilən həddə qorunub saxlanmasına ehtiyac var. Çünki yuxarıda qeyd olunduğu kimi, əmanətlər bankların cəlb etdiyi vəsaitlərin içərisində xüsusi paya malikdir. Hesab olunur ki, bu şəraitdə banklar kredit faizlərini azaldıb, əmanət faizlərini artırsalar, vətəndaşların əlində olan vəsait, ilk növbədə də manat vəsaiti banklara və beləliklə iqtisadiyyata cəlb oluna bilər. Amma indiki vəziyyət bankların yenə də daha çox gəlir əldə etməyə çalışmasıdır. Yəni qısa müddətə daha çox gəlir əldə etmək prinsipi banklar üçün prioritet olaraq qalır. Bu özünü kredit strukturunda da göstərir. Belə ki, bu gün bankların təklif etdiyi kreditlərin 43 faizi istehlak kreditləridir. Özü də bu rəqəm artmaqda davam edir. Belə vəziyyət potensial əmanətçiləri də bank sektorundan uzaqlaşdırır. Yatırılan əmanətlər isə çox vaxt qısamüddətli olur. 2019-cu il noyabrın 1-i üçün fiziki şəxslərin bütün depozitlərinin 75%-nin qısamüddətli olmasını, ekspertlərin fikrincə, yalnız bununla izah etmək olar. Halbuki, 2014-cü ildə bu rəqəm 60% idi. Düzdür, ümumilikdə qeyd etmək olar ki, bank sektorunda vəziyyət sabitləşir və əhali öz əmanətlərini kredit müəssisələrinə qaytarır, amma bunu ehtiyatla, pulları qısamüddətli depozitlərdə saxlayaraq edir. Belə vəziyyət isə iqtisadiyyata hansısa ciddi fayda vermir. Nəticə etibarı ilə də iqtisadiyyata dəstək azalır. Bu baxımdan banklarda əmanətlərin həcminin artması çox əhəmiyyətlidir. Amma bunun üçün bankların faiz siyasətinə də düzəlişlər olunmaldıır. Əks təqdirdə banklar ölkə iqtisadiyyatında hələ də əhəmiyyətli rol oynaya bilməyəcək. Halbuki, banklara hərtərəfli şərait yaradan dövlətin onlardan gözləntisi tamam fərqlidir.

Tahir TAĞIYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 10:30
"İsrail müharibəyə başlaya bilər, lakin onu bitirmək gücündə deyil" - Əhməd əş-Şaraa

17.07.2025 / 10:22
Şamaxıda keçirilən konfrans yekunlaşıb

17.07.2025 / 10:16
"İsrail Suriyanın ərazi bütövlüyünə təcavüz edir" - Türkiyə parlamenti

17.07.2025 / 10:10
Bu ərəb ölkəsi ABŞ iqtisadiyyatına 17 milyard dollar sərmayə qoyacaq

17.07.2025 / 10:04
Sabunçunun bu ərazilərində işıq olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.07.2025 / 10:00
"Sabah" bu gün Avroliqada cavab matçına çıxacaq

17.07.2025 / 09:54
Dolların məzənnəsi dəyişmədi, avro bahalaşdı - Mərkəzi Bankdan AÇIQLAMA

17.07.2025 / 09:28
"Yol-nəqliyyat hadisələrinin təsnifatı: səbəb və nəticələrin təhlili” adlı ictimai müzakirə keçirilib

17.07.2025 / 09:27
Ağıllı kəndlərlə bərabər sağlam şəhərlər də yaratmalıyıq - ÜST-dən Bakıya mesaj...

17.07.2025 / 09:26
Bakıda “Mercedes” yolu keçən qadını vurub öldürdü

17.07.2025 / 09:18
"Mən bunu edəcəm” - Makronun qorxulu rəqibi seçkilərə qatılacaq

17.07.2025 / 09:14
Tənha yaşayan almanların sayı 17 milyona çatıb...

17.07.2025 / 09:10
“Qarabağ” Çempionlar Liqasında bu rəqiblə qarşılaşacaq

17.07.2025 / 09:04
Daha 43 ailə Kəngərliyə köçürüldü

17.07.2025 / 08:34
Məleykə Abbaszadə qızlara nə demək istədi - hər gün sağılmaq nədir?

17.07.2025 / 08:22
Bakının bu yollarında güclü tıxac var

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

16.07.2025 / 20:22
Ermənistan təlaşda: Qərbi Zəngəzur mübahisəli ərazilər kimi dünyada tanınmağa başlayır...

16.07.2025 / 20:20
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTO

16.07.2025 / 20:03
Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

16.07.2025 / 19:48
Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin normallaşması İran mediasında böyük vəlvələ yaratdı...

16.07.2025 / 19:34
26 illik geosiyasi tələ qırılır, kəmər işə düşür - Azərbaycanın planı işlədi...

16.07.2025 / 19:20
Zirədə zibil dizə çıxır...

16.07.2025 / 19:07
Cənubi Qafqazın geosiyasəti yenidən şəkillənir - Azərbaycan işin başındadır...

16.07.2025 / 18:52
Dəhliz ABŞ-a verilsə Rusiya bu addımları atacaq...

16.07.2025 / 18:37
Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

16.07.2025 / 18:23
Keçmiş nazir Zəngəzura qarşı ABŞ-da hansı dairələrdən sifariş alıb?..

16.07.2025 / 18:15
Paşinyan Zəngəzur dəhlizilə bağlı ABŞ-dan təklifin daxil olduğunu təsdiqlədi

16.07.2025 / 18:10
Pakistanlı nazir Azərbaycan haqda niyə bu sözləri eşitməli idi? - Dini liderin ətrafında çirkin intriqa...

16.07.2025 / 17:56
70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...

16.07.2025 / 17:43
Vardanyan Bakıda məhkəmədə istədiyi vəsatəti qəbul etdirə bilir...

16.07.2025 / 17:30
Azərbaycanın ixracı ilin sonunadək azalmaqda davam edə bilər - pis proqnoz...

16.07.2025 / 17:23
Sahibə Qafarova Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşdü...

16.07.2025 / 17:18
Bakıda kişi arvadını güllələdi

16.07.2025 / 17:05
Kukla Teatrı “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını “Teatrın dostu” mükafatı ilə təltif etdi...

16.07.2025 / 17:02
Dövlət Komitəsinin 2025-ci ilin ilk yarımilində fəaliyyəti müzakirə edilib

16.07.2025 / 16:52
DİN-dən əməliyyat - narkoşəbəkənin daha iki üzvü 67 kq narkotiklə yaxalandı

16.07.2025 / 16:39
"Əkinçi" qəzeti - maarifçilik, inkişaf, milli özünüdərk məktəbi

16.07.2025 / 16:27
Sovet dövründə tikilən evlərin sənədləşdirilməsi qaydaları dəyişdi

16.07.2025 / 16:23
Ədliyyə orqanlarının xüsusi xəzinə hesabı yaradılır

16.07.2025 / 16:20
Azad edilmiş ərazilərdə güzəştli ipoteka krediti ilə bağlı şərtlərdə dəyişiklik edildi

16.07.2025 / 16:16
Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin qızı Heydər Əliyev Mərkəzində olub - FOTO

16.07.2025 / 15:49
"Ermənistan və Azərbaycan arasında müharibə yox, sülh olacaq" - Paşinyan

16.07.2025 / 15:41
Cəlilabadda doğuldu, Füzulidə şəhadətə qovuşdu – şəhid Elvin Bayramov...

16.07.2025 / 15:24
Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqına mümkün üzvlüyü barədə danışdı

16.07.2025 / 15:09
“Vaqif Poeziya Günləri” Gəncədə davam etdi

16.07.2025 / 15:01
BMU məzunu tam təqaüdlə Şanxay Universitetinə qəbul olub

16.07.2025 / 14:38
Makron Fransanı borc bataqlığında batırır - hər saniyədə 5 min avro borc... hökumət devrilə bilər...

16.07.2025 / 14:05
Paşinyan Zəngəzura “HƏ” dedi, - Rusiya tətikdədir...

16.07.2025 / 13:45
Magistraturaya qəbul imtahanında esseyə minimal tələb qoyula bilər...

16.07.2025 / 13:21
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı Oquldjaxan Atabayeva ilə görüşüb - FOTO

16.07.2025 / 13:06
Россия обязана возместить ущерб, нанесённый Азербайджану за 200 лет оккупации - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

16.07.2025 / 12:57
“Su şəbəkələrinə qoşulma” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib*

16.07.2025 / 12:21
"Azərbaycan və Türkmən xalqlarını dərin qardaşlıq ənənələri birləşdirir və müstəqillik dövründə bu əlaqələr daha da gücləndi" - Prezident

16.07.2025 / 12:09
Prezident İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü olub - FOTO

16.07.2025 / 12:05
Avropa İttifaqından Ukrayna SÜRPRİZİ - 88 milyard avroluq yardım...

16.07.2025 / 11:29
Bir gündə ölkə ərazisində 46 cinayətin üstü açılıb- polis

16.07.2025 / 11:13
Paşinyan bu erməni naziri işdən qovdurdu

16.07.2025 / 11:06
I Qarabağ müharibəsinin daha bir şəhidi Xaçmazda dəfn olunacaq

16.07.2025 / 11:03
Paşinyanı devirmək üçün Rusiyanın yeni planı ortaya çıxdı - CANLI

16.07.2025 / 11:00
Altı ayda motosiklet sürücülərinin təqsiri üzündən 17 yol qəzası olub, 4 nəfər ölüb

16.07.2025 / 10:41
“Mentor Klinika” layihəsi çərçivəsində tibb müəssisələrinə baxış davam etdirilir

16.07.2025 / 10:34
Azərbaycanın ədliyyə naziri İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb

16.07.2025 / 10:32
Karapetyana qarşı "çirkli pulların yuyulması" ittihamı irəli sürülüb

16.07.2025 / 10:28
Tramp bu dəfə tələbələrin etirazı ilə qarşılaşdı

16.07.2025 / 10:21
Azərbaycanda bu kredit təşkilatı bağlandı

16.07.2025 / 10:17
Sabirabadda arvad ərini bıçaqlayıb

16.07.2025 / 10:12
MMA döyüşçüsü Mahaçqalada güllələndi

16.07.2025 / 10:05
Goranboyda kütləvi dava olub

16.07.2025 / 10:00
İran 2 milyon litr neft daşıyan xarici tankeri ələ keçirib

16.07.2025 / 09:51
Qazaxıstanın iki sığorta brokeri Azərbaycan bazarına daxil olub - Mərkəzi Bank

16.07.2025 / 09:46
Evdən çürümüş kişi meyiti tapıldı...

Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910