70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...
Xaqani Cəfərli: “Belə bir vəziyyətdə ŞKTC-nin beynəlxalq birlik tərəfindən müstəqil dövlət kimi...”
Kiprlə bağlı danışıqlar prosesinə keçmək üçün Kipr türklərinin birbaşa uçuşlar, bilavasitə təmaslar və ticarət hüquqlarını tanımaq lazımdır. Bu, Lefkoşanın müzakirə mövzusu olmayan məcburi şərtiləridir.
Bu sözləri Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin (ŞKTC) Prezidenti Ersin Tatar BMT-nin təşəbbüsü ilə Kiprlə bağlı qeyri-rəsmi görüşün təşkil ediləcəyi Nyu-Yorka uçmazdan əvvəl keçirdiyi mətbuat konfransında deyib.
E.Tatarın sözlərinə görə, Kiprin yunan icmasının səyləri adada gərginliyi artırmağa yönəlib ki, bu da dünya ictimaiyyətindən xüsusi diqqət tələb edir. “Biz iki müstəqil dövlət formatında əməkdaşlığa hazırıq. Kiprin heç bir federal quruluşundan söhbət gedə bilməz”, -deyə o vurğulayıb.
Siyasətçi “Annan planı”nın şərtlərini xatırladaraq, o qəbul olunacağı təqdirdə Kipr türklərinə təcrid rejiminin aradan qaldırılacağı sözü verildiyini bildirib. O deyib: “Təəssüf ki, bu vədlər yerinə yetirilmədi. Biz dünya ictimaiyyətinin öz mövqeyini yenidən nəzərdən keçirəcəyini gözləyirik”.
ŞKTC lideri Lefkoşanı “Şərqi Aralıq dənizində sülh və əminamanlığın açarı və qarantı” adlandırıb.
Qeyd edək ki, Kiprlə bağlı ikigünlük müzakirələr Nyu-Yorkda BMT-nin Baş katibi Antonio Quterreşin himayəsi altında “5+1” (ŞKTC, Yunan Kipr, Yunanıstan, Türkiyə, Böyük Britaniya, BMT) formatında keçiriləcək.
Ersin Tatar iki müstəqil dövlət prinsipinə iddia edir. O deyib ki heç bir federativ dövlətdən söhbət gedə bilməz. Kiprdə iki dövlət modelinin beynəlxalq perspektivləri nə qədərdir?
“...Beynəlxalq perspektivlər yoxdur”
Politoloq Xaqani Cəfərli “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin Prezidenti Ersin Tatarın Kiprdə federasiyanı birmənalı rədd edərək, yalnız iki müstəqil dövlət modelini müdafiə etməsi başadüşülən olsa da, reallığa uyğun deyil: “Şimali Kipr Türk Respublikasının müstəqil dövlət kimi tanınması üçün uyğun beynəlxalq perspektivlər yoxdur.
Türkiyənin təxminən 51 il öncə, 20 iyul 1974-cü ildə Kiprdə başlatdığı hərbi əməliyyatları mümkün edən geosiyasi vəziyyət yoxdur. O zaman Yunanıstanda “qara polkovniklər” - xunta hakimiyyətdə idi və Sovet İttifaqı ilə yaxınlaşma siyasətu həyata keçirirdi. Buna görə də Qərb dövlətləri Türkiyənin Kiprə qoşun göndərməsinə qarşı çıxmadılar. Hətta gizli şəkildə dəstəklədikləri haqqında məlumat da var. İndi isə Yunanıstanı və yunanları təmsil edən Kipr Respublikasının beynəlxalq münasibətlərdə mövqeyi güclüdür. Hər iki dövlətin dünyanın üç böyük iqtisadi, siyasi və hərbi gücündən biri olan Avropa İttifaqında mövqeləri indi çox güclüdür. Mərkəzi Asiya dövlətlərinin Kipr Respublikasını bütün adanın yeganə təmsilçisi kimi tanınması da bunun sübutudur.
Digər tərəfdən, Yunanıstan və Kiprin yeni dünya düzənində önəmi artacaq. Türkiyənin Qərb, Çin və Rusiya arasında var-gəl etməsi Ankaraya etimadın azalmasına səbəb olub. Belə bir vəziyyətdə ŞKTC-nin beynəlxalq birlik tərəfindən müstəqil dövlət kimi tanınması mümkün deyil”.
İradə SARIYEVA
