Çərşənbə axşamı günü, 15 iyul 2025
     

Vətəndaş cəmiyyəti Azərbaycanda dinamik inkişaf yolundadır

Image

Müasir dövrdə vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı qloballaşmanın təsiri altında hər bir sosiumda baş verən sosial-iqtisadi və siyasi dəyişikliklərlə qırılmaz şəkildə bağlıdır.

Xüsusən də sosial-iqtisadi və texnoloji modernləşmə bütün cəmiyyətlərdə əhalinin sosial strukturuna əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərib. Bunlar vətəndaş cəmiyyətinə də öz təsirini göstərib.

  • Modern tələblərə əsaslanan vətəndaş cəmiyyətinin mövcudluğu xüsusi diqqət mərkəzindədir

İndi vətəndaş cəmiyyəti haqqında klassik ideyalar yeni çalarlarla zənginləşərək daha müasir hala gəlib. Məlumdur ki, klassik model vətəndaş cəmiyyətinin fərdlərinin güclü və zəif, yetkin və uşaq, elita və kütləyə bölünməsini nəzərdə tutmur. O, hər bir fərdin bərabər hüuqa mali olması və suverenliyindən irəli gəlir. Müasir şəraitdə bu müddəa vətəndaş cəmiyyətinin ideal modelini utopiyaya çevirir. Real sosial həyatda bəzi insanlar, xüsusən də zəif  olanlar həmişə özlərindən daha güclü olanlardan asılı vəziyyətdə olurlar. Ancaq burada bir insanın iqtisadi cəhətdən istismar edildiyi və ya ayrı-seçkiliyə məruz qaldığı asılılıq növlərindən söhbət getmir. Söhbət insanın yardım, qayğı və qəyyumluq obyektinə çevrildiyi asılılıq növündən gedir. Lakin bu zaman yardım, qayğı və qəyyumluq obyekti olan şəxsin hüquqlarının gözlənilməsi ön plana çıxır və bu halda vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasından danışmaq mümkün olur.

Düzdür, müasir vətəndaş cəmiyyəti konsepsiyaları bir sıra ənənəvi metodoloji postulatlara əsaslanır. Məsələn, indi də ümumilikdə qəbul edilir ki, vətəndaş cəmiyyətinin hər bir üzvü hüquq və azadlıqların subyektidir. Qanunun aliliyi vətəndaşlara maraqlarını müəyyən etməkdə müstəqilliyə təminat verir ki, bu da belə cəmiyyətin yalnız demokratik sistemdə mümkün olduğunu göstərir. İndi də açıqlıq, dünyəvi xarakter, fikir plüralizmi vətəndaş cəmiyyətinin ayrılmaz xüsusiyyətləridir. Müasir dövrdə vətəndaş cəmiyyətində şəxsiyyətlərarası, ailəvi, sosial-iqtisadi, mədəni, dini münasibətlər və strukturlar çərçivədən kənarda və dövlətin bilavasitə müdaxiləsi olmadan inkişaf edir, şəxsiyyətin və kollektivin istəklərini, maraqlarını həyata keçirməsinə şərait yaradır. Lakin bunalr fonunda hakimiyyət anlayışı, onun sosial-psixoloji fonu dəyişir: subyektlərin rifahı üçün onların müstəqilliyini təmin edən hakimiyyət hüquqi dövlətin mahiyyətinə çevrilir. Yuxarıdakı postulatlar əsasında müasir vətəndaş cəmiyyətinin aşağıdakı meyarları fərqləndirilir.

Birincisi, hesab olunur ki, vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyəti üç sahənin olmasını tələb edir:

- ictimai həyatın siyasi normalarla tənzimlənməyən və sosial təbəqələri, ictimai təşkilatları, hərəkatları, birlikləri və digərlərini əhatə edən sfera;

- şəxsi gündəlik fəaliyyət üçün fərqli həyat sahələri;

- xüsusi və kollektiv mülkiyyətdən ibarət iqtisadi həyat sferası, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması maraqları naminə dövlət tərəfindən tənzimlənən çoxstrukturlu iqtisadiyyat.

Bundan əlavə, bütün hüquq və azadlıqlara malik müstəqil vətəndaşın mövcudluğunu təmin etmək üçün şərait lazımdır. Bura ilk növbədə qeyri-siyasi idarəçilik, özünüidarə, inkişaf etmiş iqtisadi, mədəni, hüquqi mühit, siyasi plüralizmin mövcudluğu, dövlət hakimiyyətinin müəyyən edilmiş hüquq normaları ilə məhdudlaşdırılması kimi məqamlar daxil edilir. Məhz bu halda vətəndaş cəmiyyətinin tərəqqisindən danışmaq mümkündür. Bu sadalanları Azərbaycan nümunəsində tətbiq etsək, ölkəmizdə, əslində, vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı istiqamətində mühüm nailiyyətlərin əldə olunduğunu demək olar. Əsas səbəb də odur ki, modern tələblərə əsaslnan vətəndaş cəmiyyətinin mövcudluğu dövlətin xüsusi diqqət mərkəzindədir.

  • İslahatlar vətəndaş cəmiyyətinin güclənməsinə xidmət edir

O da həqiqətdir ki, Azərbaycanın ictimai-siyasi sisteminin müasir inkişafı şəraitində şəxsi, ictimai və dövlət maraqlarının tarazlığının təmin edilməsi, uyğunlaşdırılması problemi, həlli dövlət və cəmiyyət arasında münasibətlərin inkişaf səviyyəsindən asılıdır. Bu mənada fəallıq səviyyəsi yüksək olan vətəndaş cəmiyyəti quruculuğu Azərbaycanda dövlət siyasətinin ən mühüm strateji vəzifələrindən biridir. Elə prezident İlham əliyev də bunu dəfələrlə bəyan edərək bildirib ki, demokratiya və vətəndaş cəmiyyətini inkişaf etdirmədən, vətəndaşların hüquq və azadlıqlarını təmin etmədən dövlətin qarşısında duran təxirəsalınmaz vəzifələrin heç birini həll etmək mümkün deyil.

Azərbaycanda davam edən idarəçilik islahatlarının əsas məqsədlərindən biri də məhz budur. Təkmilləşdikcə və inkişaf etdikcə ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti ictimai, şəxsi maraq və ehtiyacları birləşdirən sistemə çevrilir. İnsanların həyatının iqtisadi, siyasi, mənəvi və əxlaqi sahələrinə müəyyən təsir göstərən vətəndaş cəmiyyəti güclü ötürücü və əlaqələndirici mexanizm rolunu oynayır. Hakimiyyət burada siyasi fenomen kimi dövlət-vətəndaş cəmiyyəti münasibətlərinin vahid sisteminin düzgün, mütərəqqi, səmərəli şəkildə formalaşdırılmasını reallaşdırır.  Bu müstəvidə Azərbaycanda hüquqi dövlət quruculuğu da dinamik inkişaf edir. Hüquqi dövlətin əsas xüsusiyyəti budur ki, o, obrazlışəkildə deyilsə, yalnız “vətəndaş cəmiyyətinin torpağında böyüyür”. Başqa sözlə, vətəndaş cəmiyyətinin mövcudluğundan kənarda konstitusion dövlət ideyası utopiyadır. Bu iki hadisənin qarşılıqlı əlaqəsi göz qabağındadır. Bu kontekstdə vətəndaş cəmiyyəti ilə dövlət arasında münasibətlərin mahiyyətinin və məzmununun tədqiqi, konkret funksiyaların müəyyən edilməsi, onların həyata keçirilməsi ictimai institutlara dövlət-hakimiyyət sisteminə real təsir göstərməyə imkan verir. Bunun konkret nümunəsini müasir Azəraycan reallığında görmək mümkündür. Ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti subyektlərinin siyasi fəaliyyəti, onun həyata keçirilməsinin məzmunu və formaları indi olduqca genişdir. Dövlət qərarlarının qəbulu və icrası prosesində ictimaiyyətin iştirakının təmin edilməsi bunun təzahürlərindən biridir. Vətəndaş cəmiyyətinin bu qaydada inkişafı öz növbəsində Azərbaycanı daha güclü demokratik, hüquqi dövlətə çevirir.

Tahir TAĞIYEV
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

15.07.2025 / 14:02
Evdən 30 min dollar və 12 min manat oğurlayan qadın tutuldu...

15.07.2025 / 13:47
Laçından Ağcabədiyə 120 kq yararsız mal əti aparan şəxs yolda yaxalandı...

15.07.2025 / 13:34
"Azərbaycan ilə Türkiyənin qanunvericilik aktlarını bir-birinə uyğunlaşdırmağa çalışırıq" - Əhliman Əmiraslanov

15.07.2025 / 13:19
"Xain çevrilişə cəhd zamanı can Azərbaycanın ölkəmizə güclü dəstəyini xatırlayırıq" - Türkiyə səfiri

15.07.2025 / 13:10
Дмитрий Киселев! Совет Прессы Азербайджана в отличии от вас, никогда не врёт - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

15.07.2025 / 12:53
Azərbaycandan qardaş Türkiyəyə 15 iyul mesajı - "dərin ehtiram və minnətdarlıqla anırıq”

15.07.2025 / 12:38
Baku Network Parisdə ilk dəfə olaraq erməni təcavüzü nəticəsində həlak olmuş azərbaycanlı jurnalistlərlə bağlı məsələ qaldırıb

15.07.2025 / 12:32
III MDB Oyunlarına 8 ölkədən 1846 idmançı qatılacaq

15.07.2025 / 12:20
"Bu gün Azərbaycanla Türkiyə gələcəyə doğru çiyin-çiyinə irəliləyir" - İlham Əliyev

15.07.2025 / 12:13
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq

15.07.2025 / 12:10
"Bu layihələrin dünyada analoqu yoxdur" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 12:05
"Barselona" bu futbolçu üçün "pivəçilər"ə elçi düşdü...

15.07.2025 / 12:00
Hollivud ulduzunun bu fotosu 21 min dollara satıldı...

15.07.2025 / 11:51
2025-ci ilin ilk 6 ayı ərzində 44 milyondan çox tibbi xidmət göstərilib

15.07.2025 / 11:44
Xameneinin müşaviri yenə Azərbaycan əleyhinə danışdı - bu dəfə pakistanlı nazirlə görüşündə...

15.07.2025 / 11:40
Harmancı yenə xəbərdarlıq edir - COVID-19 davam edir

15.07.2025 / 11:35
6 min 300 ədəd çətənə kolu məhv edilib - polis

15.07.2025 / 11:11
Bu gündən tələbələrin köçürülməsi prosesinə başlanılıb

15.07.2025 / 09:15
Samuxda zəlzələ olub - TƏCİLİ

15.07.2025 / 08:36
Azərbaycanda turistlər hotellərdən imtina edir - kirayə kənd evlərinə kütləvi axın başlayıb...

14.07.2025 / 23:48
Tramp Putini sərt tənqid etdi - Onu qatil adlandırmaq istəmirəm, amma o…

14.07.2025 / 23:40
Tramp Putinə 50 gün vaxt verdi - Ukrayna ilə bağlı razılaşma olmasa...

14.07.2025 / 21:32
Ermənilərin azərbaycanlıları əsir götürərkən işgəncə vermələrini əks etdirən videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirildi - FOTO

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

14.07.2025 / 17:35
40 nəfər bağça direktoru niyə “vuruldu”?..

14.07.2025 / 17:22
Suraxanıda oğurluq edənlər saxlandı...

14.07.2025 / 17:14
Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

14.07.2025 / 17:02
Mətbuat Şurası “Sputnik Azərbaycan”la bağlı durumu müzakirə etdi - Kartavıxın və Belousovun həbslərinin jurnalist fəaliyyətləri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur...

14.07.2025 / 16:46
Zelenski təsdiqlədi - Ukraynanın yeni baş naziri o olacaq...

14.07.2025 / 16:31
İstilik təchizatı haqqında Qanun təsdiqləndi

14.07.2025 / 16:29
Azərbaycanda Axar-Baxar və İlisu milli parkları yaradılır - SƏRƏNCAM

14.07.2025 / 16:28
Trend-in informasiya dəstəyi ilə UNESCO-da İçərişəhərin Dünya İrs Siyahısına daxil edilməsinin 25 illiyi qeyd edilib – Sahil Kərimli

14.07.2025 / 16:23
Putinin müdafiə naziri ilə bağlı şok xəbər - sevgilisini 100 milyonluq nəhəng hərbi təyyarə ilə gözəllik salonuna apardı…

14.07.2025 / 16:10
Vətən sevgisinin ən uca zirvəsi...

14.07.2025 / 15:57
Görkəmli filosof Ziyəddin Göyüşov haqqında düşünçələrim...

14.07.2025 / 15:56
BMU-da “Yay məktəbi”ndə tədris aparan koreyalı müəllimlərlə görüş olub

14.07.2025 / 15:56
Trampdan Rusiyaya qarşı sərt qərar - Ukraynaya Moskvanı vura biləcək raketlər göndərilir…

14.07.2025 / 15:25
"Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin ən tez zamanda imzalanacağına ümid edirik" - Ursula fon der Lyayen

14.07.2025 / 14:48
Müstəqil və qüdrətli Azərbaycan dövlətinin təməlinin qoyulduğu tarix

14.07.2025 / 14:44
2024-də ali məktəblərə qəbulda ən aşağı və ən yüksək nəticə göstərən rayonlar - Şahbuz, İsmayıllı və Naftalan...

14.07.2025 / 14:30
Xocalının Təzəbinə kəndinə ilk köç - 28 ailə...

14.07.2025 / 14:23
Bakıda evlərdən 11 min manata yaxın pul oğurlandı - saxlananlar var...

14.07.2025 / 14:17
"Gitara ifaçısı olduğumu biləndən sonra dırnaqlarımı çıxardılar, barmaqlarımı sındırdılar" - Xocalı soyqırımı zamanı həyat yoldaşı öldürülmüş, özü girov götürülmüş zərərçəkən

14.07.2025 / 13:52
DİM sədri 5 il ərzində bəzi ixtisasların ləğv olunacağını açıqladı...

14.07.2025 / 13:47
Külli miqdarda narkotiki ölkə ərazisinə keçirməyə cəhd edən şəxs sərhəddə saxlandı...

14.07.2025 / 13:33
Ali məktəblər subbakalavrların qəbulundan imtina edir - səbəbini Məleykə Abbaszadə açıqladı

14.07.2025 / 13:19
"Ali təhsil müəssisələri attestatla qəbul imkanına etiraz ediblər" - DİM rəhbəri

14.07.2025 / 13:16
Putinin Ermənistan planı - Paşinyanın qarşısına Karapetyanı çıxarır

14.07.2025 / 13:07
Кто победит в этой схватке - Азербайджан или Россия? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

14.07.2025 / 12:57
"Proseslərə özümün belə müdaxilə etməyim qeyri-mümkündür" - Məleykə Abbaszadə

14.07.2025 / 12:46
“Media haqqında” Qanuna təklif edilən dəyişikliklər təsdiqləndi

14.07.2025 / 12:37
Şəxsiyyət vəsiqələrində dəyişiklik - yaşayış yeri və vətəndaşlıq məlumatları olacaq...

14.07.2025 / 12:22
“Xüsusi icra məmurları haqqında” yeni qanun qüvvəyə mindi

14.07.2025 / 12:17
Azərbaycanın daha bir uğuru: Nizami Tibb Mərkəzi də HIMSS beynəlxalq akkreditasiya sertifikatı əldə etdi

14.07.2025 / 12:08
Gəncədə keçirilən art-terapiya kursu uşaqların sosial inkişafına dəstək olur

14.07.2025 / 12:02
Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin olduğu yer üzrə qeydiyyata alınması xidməti “mygov”da təmin olunub

14.07.2025 / 11:50
Vüqar Rəhimzadə: Ümummilli Liderin 1969-cu ildə birinci dəfə hakimiyyətə gəlişi Azərbaycanın qurtuluş tarixinin başlanğıcıdır

14.07.2025 / 11:46
Rusiyadan miqrantlara "sürpriz" - rüsumlar artırılır...

14.07.2025 / 11:12
Milli Məclis iclas keçirir - mühüm məsələlər müzakirəyə çıxarılıb

14.07.2025 / 11:05
Yoahim Löv Özbəkistan yolçusudur...

14.07.2025 / 11:03
Azərbaycan düşmənləri mat vəziyyətinə saldı! - FOTO

14.07.2025 / 11:00
Bu iki rayonda qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

14.07.2025 / 10:35
Tramp xüsusi elçisini Ukraynaya yollayıb

14.07.2025 / 10:29
Bu il 6 mindən artıq istifadəçi hakerlərin qurbanına çevrilib

Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910