Kamran Məmmədli: “Banklar biznes kreditinə deyil, istehlak kreditlərinin verilməsinə üstünlük verir”
Mərkəzi Bank Azərbaycan bank sektorunun ötən ilə aid göstəricilərini açıqlayıb. Həmin göstəricilərdən belə aydın olur ki, 2022-ci ildə bankların istehlak kreditləri portfeli 1 milyard 236 milyon manat, biznes kreditləri portfeli isə 1 milyard 115 milyon manat artıb. Beləliklə, istehlak kreditləri biznes kreditlərindən 121 milyon manat daha çox artıb.
Məlumat üçün bildirək ki, ötən il biznes kreditləri portfeli 1 milyard 115 milyon manat artaraq 10 milyard 855 milyon manata, istehlak kreditləri portfeli 1 milyard 236 milyon manat artaraq 5 milyard 754 milyon manata, ipoteka kreditləri portfeli isə 585 milyon manat artaraq 2 milyard 985 milyon manata çatıb. Açıqlanan rəqəmlərdən də bəlli olur ki, istehlak kreditlərinin həcmi ötən illərlə olduğu kimi yenə artıb. Baxmayaraq, ölkə başçısı İlham Əliyev dəfələrlə çıxışlarında bildirib ki, banklar real sektora daha çox kredit ayırmalıdır. Ancaq banklar öz mənfəətlərini düşündükləri üçün biznes kreditlərinə maraq göstərmir.
- “İstehlak kreditlərinin həcminin artmasına təsir imkanı olan digər bir amil də ölkədə kredit kartlarından istifadənin genişlənməsidir”
Iqtisadçı Kamran Məmmədli bildirdi ki, banklar biznes kreditinə deyil, istehlak kreditlərinin verilməsinə üstünlük verir: “Təəssüf ki, bəzi insanlar hələ də mənasız yerə borclanmaq, ehtiyac olmadığı halda bankdan vəsait almaq kimi xasiyyətlərindən əl çəkməyib. Krediti almaq asandır, amma ödəmək zaman tələb edir. Bankları şəxsin həmin krediti hansı şərtlər əsasında ödəyəcəyi maraqlandırmır. Bankları ancaq verdiyi borcu geri almaq və üstəlik faiz qazanmaq maraqlandırır.
Bankların biznes kreditinə maraq göstərməməsinin əsas səbəbi sahibkarın götürdüyü borcu geri qaytara bilməməsidir. Banklar risq olduğunu nəzərə alıb, biznes kreditlərinin verilişini azaldıb”.
Ekspert onu da əlavə etdi ki, istehlakçılardan pulu qaytarmaq banklar üçün daha rahatdır, nəinki sahibkarlardan. Bu da ölkədəki hüquq, ümumiyyətlə hüquq sistemi ilə bağlıdır. Yəni oradakı mühit qeyri-sağlamdır. Həm də bank bilir ki, sabah sahibkarın krediti qaytara bilməməsi və yaxud da qaytarmaq istəməməsi kimi problemlər var. Yəni bank korrupsiya mexanizmlərindən istifadə edərək krediti qaytarmaya bilər və yaxud da prosesi illərlə uzada bilər. İstehlakçı isə bunu edə bilmir: “İstehlak kreditlərinin həcminin artmasına təsir imkanı olan digər bir amil də ölkədə kredit kartlarından istifadənin genişlənməsidir. Nağdsız ödənişlərin stimullaşdırılması, bankların partnyorlarının sayının artması, müştəriyə əlavə faiz ödəmədən bir neçə ayadək taksitlə (bərabər hissələrlə) ödəniş etmək imkanının verilməsi, istifadə edilən məbləğ üçün faizin hesablanmadığı güzəşt müddətinin tətbiq edilməsi kimi xüsusiyyətlər kredit kartlarından istifadəni artırır”.
Günel CƏLİLOVA
