çərşənbə axşamı günü, 17 iyun 2025
     

Şagirdlərə imtahan sualları tutan bunker müəllimlərinə kəskin ittihamlar yağdırılır - reaksiya yoxdur...

Image

Kamran Əsədov: "Təhsildə məqsəd gənci məğlub etmək deyil, onu inkişaf etdirmək olmalıdır, bunun üçün..."

"Dünyada belə bir praktika var. Ancaq bunu nazirin özünə də demişəm ki, sosial şəbəkələrdə müəllimlərin, şagirdlərin imtahanda cavab verdiyi suallara baxıram, çox narahat oluram. Üzümü tuturam o sualları yazanlara: hesab edin ki, o sualı övladınıza verirsiniz. Hər bir sualda hökmən bir xüsusi yanaşma işlətməlisən ki, onu həll edəsən. Yadına düşməsə, edə bilməyəcəksən. Belə suallar vermək olmaz... Hər bir sual imtahan üçün öyrədici xarakter daşımalıdır. Bizim institutda da "bunker müəllimləri" var. Onlara dəfələrlə demişəm ki, məktəblərdə verdiyimiz biliyə uyğun suallar hazırlayın ki, uşaq da cavablandıra bilsin. Təəssüf ki, bunu etmirlər. Hər il minlərlə qabiliyyətli azərbaycanlı gənc bu test imtahanlarından qaçaraq xarici ölkələrə gedir. Ən qabiliyyətlilər. Niyə? Çünki belə imtahanlar var".

Bu fikirləri Azərbaycanın keçmiş təhsil naziri, Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru Misir Mərdanov yerli mediaya açıqlamasında deyib.

O qeyd edib ki, hər zaman Azərbaycanda keçirilən formada test imtahanının əleyhinə olub: "İlk növbədə imtahanlarda verilən suallar orta məktəb şagirdlərinin səviyyəsinə uyğun olmalıdır. Bəlkə də bu, repetitorluğun heç olmasa bir az azalmasına səbəb ola bilər".

"İmtahanların qeyri-obyektiv və tələbkarlıqdan uzaq forması gəncləri alternativ təhsil yolları axtarmağa sövq edir"

Keçmiş təhsil nazirinin fikirlərinə münasibət bildirən təhsil eksperti Kamran Əsədov "Bakı-Xəbər"ə açıqlamasında bunları dedi: "Keçmiş təhsil naziri Misir Mərdanovun imtahan suallarının məzmunu və strukturuna yönəltdiyi tənqidlər Azərbaycan təhsilində qiymətləndirmə sistemi ilə real tədris prosesi arasında uzun illərdir mövcud olan uyğunsuzluğun açıq şəkildə səsləndirilməsidir. Təəssüf ki, bu uyğunsuzluq sistematik problem xarakteri daşıyır və təkcə indiki dövrə yox, elə məhz Mərdanovun nazir olduğu illərə qədər uzanır. Onun qeyd etdiyi “bunker müəllimləri”, yəni şagirdlərə məktəb tədrisindən kənar və yalnız xüsusi yanaşmalarla izah olunan suallar öyrədən şəxslər, əslində qiymətləndirmənin məktəbdən tamamilə ayrıldığı mühitin məhsuludur. Bu problemin kökündə duran məsələ isə qiymətləndirmə mexanizmlərinin məzmun standartları ilə uzlaşmamasıdır. Mövcud qanunvericiliyə əsasən, “Təhsil haqqında” Qanunun 14.1.1-ci maddəsində qeyd olunur ki, “ümumi təhsil pilləsində qiymətləndirmə təhsilalanların təhsil proqramlarının mənimsənilməsi səviyyəsini müəyyənləşdirmək məqsədi daşıyır”. Ancaq faktiki vəziyyət tamamilə fərqlidir. DİM-in keçirdiyi buraxılış və qəbul imtahanları məktəb proqramlarını yoxlamaq funksiyasından uzaqlaşıb, daha çox seleksiya məqsədli, ciddi psixoloji basqı yaradan, əzbər və riyazi manipulyasiyaya əsaslanan suallarla doludur. Bu vəziyyət xüsusilə də regionlarda yaşayan və yalnız məktəb təhsili alan şagirdlər üçün böyük ədalətsizlik yaradır. 2023-cü ildə keçirilmiş buraxılış imtahanlarında orta nəticə 200 bal üzərindən cəmi 124,5 bal olub. Bu isə o deməkdir ki, şagirdlərin yarıdan çoxu orta bilik səviyyəsindən aşağı nəticə göstərmişdir. Halbuki, bu şagirdlər eyni zamanda dövlət məktəbində rəsmi kurikulum əsasında təhsil alırlar və dərsliklər üzrə müvafiq qiymətlərlə il ərzində təqdir olunurlar. Bu kontekstdə Misir Mərdanovun vurğuladığı “hər sualda xüsusi yanaşma” tələbi əslində qiymətləndirmənin öyrədici deyil, sınaq xarakterli olduğunu göstərir. Halbuki, müasir təhsil fəlsəfəsində – istər OECD-nin PISA qiymətləndirmə sistemi, istərsə də UNESCO-nun “Assessment for Learning” yanaşması – imtahanların əsas məqsədi uşağın düşünmə, tətbiqetmə və təhlil etmə bacarıqlarını ölçməkdir. Misal üçün, 2022-ci ildə PISA nəticələrində oxu savadlılığı üzrə yüksək nəticə göstərən Estoniya və Sinqapurda suallar real həyatdan götürülmüş, kontekstual və funksional bacarıqları yoxlayan formatda təqdim olunmuşdu. Azərbaycanda isə test suallarının böyük hissəsi ya qavrama (məlumatın xatırlanması), ya da formal məntiqə əsaslanan cavab texnikaları tələb edir ki, bu da tənqidi düşüncəni deyil, əzbər və texniki yanaşmanı təşviq edir.

Təhlil ediləsi başqa bir məqam da budur ki, bu test sualları faktiki olaraq məktəb təhsili ilə rəqabət aparır. Müəllim və valideynlər də etiraf edir ki, məktəb tədrisi ilə bu testləri həll etmək mümkün deyil. 2023-cü ildə DİM-in apardığı monitorinqlər zamanı məlum olmuşdu ki, test imtahanlarında istifadə olunan bəzi suallar rəsmi kurikulum və dərsliklərdə ya ümumiyyətlə yoxdur, ya da çox səthi və nəzəri şəkildə təqdim olunub. Bu isə dövlətin rəsmi təhsil siyasəti ilə dövlətin qiymətləndirmə siyasəti arasında ziddiyyət yaradır. Bu ziddiyyətlər nəticəsində məktəblər öz funksional mahiyyətini itirir, repetitor mərkəzləri isə qeyri-rəsmi təhsilin əsas daşıyıcısına çevrilir. Bu, bir ölkənin milli təhsil modelində dərin institusional parçalanmanın əlamətidir.

Mərdanovun dediyi “ən qabiliyyətli uşaqlar testdən qaçıb xaricə gedir” fikri isə yalnız hissəvi doğrudur. Əlbəttə, imtahanların qeyri-obyektiv və tələbkarlıqdan uzaq forması gəncləri alternativ təhsil yolları axtarmağa sövq edir. Lakin bu prosesin əsas səbəbi imtahanın çətinliyi yox, onun məntiqsizliyi və öyrədicilik dəyərinin olmamasıdır. 2022-ci ildə Azərbaycandan xaricə təhsil almağa gedən gənclərin sayı 10.500 nəfər olub. Onların 65%-i Türkiyə, 15%-i Rusiya və Ukrayna, 20%-ə yaxını isə Avropa və Şimali Amerika ölkələrinə üz tutub. Bu ölkələrin əksəriyyətində qəbul imtahanları ya yoxdur, ya da yalnız motivasiya məktubu, tövsiyə və orta məktəb qiymətləri ilə aparılır. Yəni qiymətləndirmə sistemi daha insani, daha şəffaf və daha çevikdir".

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycanın təhsil sistemində imtahan yalnız nəticə yox, həm də məqsədə çevrilib. Bütün təhsil prosesi testə hazırlıq üzərində qurulub. Hətta ibtidai siniflərdə belə valideynlər və müəllimlər şagirdə testə uyğun düşüncə modeli aşılayırlar: "Bu isə uşağın fərdi inkişafını, sosial bacarıqlarını, yaradıcı potensialını bloklayır. Misir Mərdanovun dediyi kimi, test öyrədirici yox, yükləyici xarakter daşıyırsa, bu qiymətləndirmə sistemi artıq təhsilə deyil, onun qarşısına qoyulan maneəyə çevrilir. Əgər bu sistem dəyişməzsə, məktəb təhsili daha da dəyərdən düşəcək, repetitorlar təhsilin əsas təminatçısı olacaq, sosial təbəqələşmə dərinləşəcək, vətəndaşlar dövlət təhsilinə etimadını itirəcək. Dəyişsə, qiymətləndirmə prosesi məktəb təhsili ilə sinxronlaşdırılsa, kurikulum əsaslı, bacarıq yönümlü, şagirdin psixoloji və sosial durumunu nəzərə alan ölçmə mexanizmləri tətbiq olunsa, təhsilə ümumi inam arta bilər. Bu isə təkcə bir nazirin və ya bir institutun yox, bütöv sistemin dəyişməsi ilə mümkündür. Təhsildə məqsəd gənci məğlub etmək deyil, onu inkişaf etdirmək olmalıdır. Bunun üçün testlər yox, düşüncə və fərdi potensial əsaslı qiymətləndirmə sisteminə keçid labüddür".

Günel CƏLİLOVA



VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

İsrail səfiri Holokostu təhqir edən ermənilərlə dostluq qurur... - VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

Tramp bu mövzuda Azərbaycana tələb qoymayıb və qoya da bilməz - erməni təbliğat şousu ifşa edilir...

Azərbaycanda bu ailələrin hər birinə ayda 2200 manat az pul deyil...

TÜRKPA tanıdı, Qərbi azərbaycanlıların haqqını başqa dünya qurumları nə vaxt tanıyacaq?..

SON XƏBƏRLƏR

17.06.2025 / 11:05
Daha bir İran generalı öldürüldü

17.06.2025 / 11:01
QƏRAR - bu şəxslər məhkəməyə məcburi gətiriləcək

17.06.2025 / 10:33
"Qalatasaray"a bəd xəbər - "İnter" Hakan Çalhanoğlunu satmır

17.06.2025 / 10:28
Belarus XİN-dən Azərbaycana minnətdarlıq mesajı

17.06.2025 / 10:21
Ağcabədidə qanunsuz tikili sökülüb - FHN-dən açıqlama

17.06.2025 / 10:12
İsmayıllıda atasını bıçaqlayan şəxs saxlanıldı - polis

17.06.2025 / 10:04
ABŞ-dan QƏRAR: İsraildəki diplomatik missiyalar fəaliyyətini dayandırdı

17.06.2025 / 10:00
Rusiya Kiyevi qana boyadı - ölənlərin sayı 14-ü keçib

17.06.2025 / 09:40
Bu gün Səbailin əksər hissələrində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

17.06.2025 / 09:34
Ərəblər bu futbolçuya illik 50 milyon avro maaş təklif edirlər!

17.06.2025 / 09:25
İtaliya qərarını verdi! - şagirdlərin mobil telefonlardan istifadəsi qadağan edildi

17.06.2025 / 09:21
Ölkələr öz vətəndaşlarını İsraildən çıxarmağa başladı - “Bu son şansınız ola bilər”...

17.06.2025 / 09:20
Hacıqabulda keçmiş məhkum narkotikaya görə saxlanılıb

17.06.2025 / 09:13
"Təcili İsraili tərk edin!" - Çin vətəndaşlarına müraciət etdi

17.06.2025 / 09:12
Tramp G7 zirvəsini yarımçıq tərk edib ABŞ-a qayıdır TƏCİLİ

17.06.2025 / 09:06
Tramp Türkiyəni yox, İsraili seçdi....İran rejiminin taleyi həll edildi...

17.06.2025 / 03:08
İran-İsrail müharibəsi qızışdı, Tramp açıq xəbərdarlıq etdi - dərhal Tehranı tərk edin!...

16.06.2025 / 23:56
İsrail İranın F-14 qırıcısını, İran isə İsrailin F-35-ni vurdu...

16.06.2025 / 23:41
Netanyahudan dünyanı şoka salan bəyanat – “Müharibənin bitməsi üçün Xamneyi ölməlidir”

16.06.2025 / 23:23
İmamoğlunu 7 il həbs gözləyir – xalq isə İmamoğlu deyir

16.06.2025 / 23:21
Erməni “politoloq” Azərbaycana şər atdı

16.06.2025 / 21:56
ABŞ İran-İsrail müharibəsinə qoşulacaqmı? - Tramp danışmaq istəmədi...

16.06.2025 / 21:12
İran raketini hədəf alan İsrailin “Dəmir günbəz”i atdığı raketlərlə özünü vurdu...

16.06.2025 / 20:43
Mendeleyev cədvəlindəki bu element insanı təkrar gəncləşdirir - SİRLƏR AÇILDI

16.06.2025 / 20:38
İsrail İran dövlət televiziyasını vurdu

16.06.2025 / 20:29
BDU Qlobal Dayanıqlı İnkişaf Konqresində öz stendi ilə təmsil olunur

16.06.2025 / 20:02
Netanyahu iranlılara, İran isə israillilərə çağırış etdi – “Tehranı boşaldın”, “Təl-Əvivi tərk edin”...

16.06.2025 / 19:47
Bir qrup Belarus vətəndaşı Azərbaycan vasitəsilə İrandan çıxarıldı...

16.06.2025 / 19:30
Bütöv Azərbaycan Ocaqlarının İsrailin İrana hərbi əməliyyatları ilə bağlı BƏYANATI

16.06.2025 / 18:58
Natanz nüvə obyektinin yeraltı hissəsinə hücuma dair heç bir əlamət yoxdur - MAQATE İsraili təkzib etdi

16.06.2025 / 18:35
İsrail ordusu Tehranda hava üstünlüyünü ələ keçirdiyini iddia etdi...

16.06.2025 / 17:53
İsrail İranın qisas hücumuna qarşı hərəkətə keçdi - xaricdəki səfirlik və nümayəndəliklər bağlanır...

16.06.2025 / 17:28
“Qurtuluşumuzun Suverenlik Yolu” eqidası altında tədbir, yazı müsabiqəsi, kitab sərgisi keçirilib

16.06.2025 / 17:11
İran Təl-Əvivə hücumda hipersonik raketlərdən istifadə etdi

16.06.2025 / 17:06
Şuşada “Yeni dünya nizamı: geosiyasi aspektlər və qlobal çağırışlar” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçirilib

16.06.2025 / 16:56
“İsrail İranın yenidən qruplaşmaq qabiliyyətini düzgün qiymətləndirmədi”

16.06.2025 / 16:35
Rusiya daha 1245 hərbçinin meyitini Ukraynaya təhvil verdi...

16.06.2025 / 15:30
İsmayıllıda həyətində çətənə kolu yetişdirən şəxs tutuldu

16.06.2025 / 14:46
Ceyhun Bayramov özbəkistanlı həmkarı ilə bölgədə yaranmış vəziyyəti müzakirə etdi

16.06.2025 / 13:18
Bakıda qəza törədib hadisə yerindən qaçan şəxs saxlandı

16.06.2025 / 13:03
Qırğızıstan XİN vətəndaşlarının İrandan təxliyəsinə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycana təşəkkür etdi...

16.06.2025 / 12:44
41 Azərbaycan vətəndaşı İrandan təxliyə olundu...

16.06.2025 / 11:24
YUBİLYAR İLHAMƏ MƏHƏMMƏDQIZININ YENİ KİTABI TƏQDİM EDİLDİ

16.06.2025 / 09:38
İranda MOSSAD agentlərinin ovu başladı - Tehranın mərkəzində MOSSAD-ın üç mərtəbəli dron emalatxanası aşkarlandı

16.06.2025 / 08:51
Tramp Netanyahunun İranın ali dini lideri Xamneyini öldürmək planına qarşı çıxdı

16.06.2025 / 01:15
ABŞ səfirliyi vətəndaşlarını İranı Azərbaycan vasitəsilə dərhal tərk etməyə çağırdı

16.06.2025 / 00:56
İran İslam ölkələrinə çağırış etdi - İsrailə qarşı hərəkətə keçin...

16.06.2025 / 00:51
Heydər Əliyev Mərkəzinin parkında Milli Qurtuluş Günü münasibətilə konsert olub

16.06.2025 / 00:42
İsrail İran XİN-in binasını, İran isə İsrailin silah zavodunu vurdu... - VİDEO

15.06.2025 / 22:44
İsraildən İrana daha bir zərbə - SEPAH-ın kəşfiyyat rəhbəri Kazemi də öldürüldü

15.06.2025 / 22:32
İran yenidən İsrailə raket zərbələri endirməyə başladı – Təl-Əviv, Hayfa və Qüds vuruldu...

15.06.2025 / 21:49
İsrail İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qərargahını məhv etdi

15.06.2025 / 21:10
Ərdoğan Azərbaycanı təbrik etdi

15.06.2025 / 20:22
Putin Trampla danışdıqdan sonra Xamneyiyə xəbərdarlıq etdi - İran rejimi təhlükədədir…

15.06.2025 / 20:06
MOSSAD İran daxilində də hücumlarını davam etdirir - Tehranda bomba yüklü 5 avtomobil partladıldı, 14 nüvə alimi öldürüldü…

15.06.2025 / 18:33
Trampdan son dəqiqə İran-İsrail açıqlaması - Hazırda danışıqlar gedir, çox yaxında sülh olacaq…

15.06.2025 / 18:02
Tehran və Təl-Əviv ağır bombardman atında - SEPAH-ın və İran Hərbi Dəniz Qüvvələrinin qərargahları vuruldu…

15.06.2025 / 16:51
İsrailin müdafiə naziri: “Tehran Beyruta çevrilir”

15.06.2025 / 16:29
Şuşa Bəyannaməsi - Tarixi Birlik və Qardaşlığın Zirvəsi

15.06.2025 / 16:27
Mətbuat Şurasında Gürcüstanın Azərbaycan dilli media orqanları ilə bağlı müzakirə aparılıb

15.06.2025 / 16:15
İran ABŞ-ı İsrailə təsir göstərməyə çağırdı

15.06.2025 / 15:53
Trampın ad günündə etiraz aksiyaları bütün ölkəyə yayıldı

15.06.2025 / 15:10
Tarixdə iz qoyan sənəd - Şuşa Bəyannaməsi

15.06.2025 / 14:14
TİKA Azərbaycanda autizmli uşaqlar üçün yeni otaq yaradıb

15.06.2025 / 14:03
Türkiyədən İsrailə məlumat ötürülməsi iddialarına rəsmi cavab gəldi - YALANDIR

15.06.2025 / 13:53
Qırğızıstan səfirliyinin əməkdaşları da Azərbaycan vasitəsilə İrandan çıxarıldı...

15.06.2025 / 13:26
DTX 15 İyun - Milli Qurtuluş Gününə həsr olunmuş videoçarx paylaşdı - VİDEO

15.06.2025 / 12:03
Prezident İlham Əliyev Koreyanın yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul etdi - FOTO

15.06.2025 / 11:41
İran donanması Oman dənizində Britaniyanın kəşfiyyat gəmisinin qarşısını kəsdi

15.06.2025 / 11:26
Prezident İlham Əliyev Fələstinin yeni səfirinin etimadnaməsini qəbul edib - FOTO

15.06.2025 / 10:13
Prezident: "Azərbaycan yeni reallıqlar şəraitində müstəqil siyasətini cəsarətlə davam etdirir"

15.06.2025 / 10:11
"Azərbaycan nəinki Cənubi Qafqazın, bütövlükdə Avrasiyanın dialoq və əməkdaşlıq məkanına çevrilməsinin tərəfdarıdır" - Prezident

15.06.2025 / 10:10
Prezident İlham Əliyev beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciət ünvanladı...

15.06.2025 / 09:30
İsrail İrana necə sızdı? - Əhmədinejadın illər öncəki etirafı yenidən gündəmə gəldi…

15.06.2025 / 09:05
Mehriban Əliyeva Milli Qurtuluş Günü münasibətilə paylaşım edib - FOTO

15.06.2025 / 08:47
İsrailin hücumu zamanı İran Baş Qərargah rəisi Baqerinin həyat yoldaşı və qızı da öldürüldü…

15.06.2025 / 04:15
İrana sızan MOSSAD agentləri raketlərlə Tehranda SEPAH hədəflərini vurdu… - VİDEO

15.06.2025 / 02:26
İran Hayfada İsrailin ən böyük neft emalı zavodunu vurdu

15.06.2025 / 01:44
İran İsrailin iki şəhərinə ballistik raket hücumlarına başladı… - VİDEO

15.06.2025 / 01:34
İsrail Tehranın əsas yanacaq anbarını bombaladı… - VİDEO

15.06.2025 / 00:15
Trampın ad günü paradı ilə eyni anda 50 ştatda güclü etirazlar da keçiriləcək...

Erməni əsillilərin Bakı məhkəməsi dövlət və ictimai maraqlara tam uyğun faktları təsdiqləyir...

XƏBƏR ARXİVİ