Ruslan Atakişiyev: “Pandemiya, istər-istəməz, xarici valyutaya olan marağın artmasına təsir edir”
Ölkənin bank sektoruna dair açıqlanan son statistik rəqəmlər ilk baxışda nə qədər qənaətbəxş görünsə də, ürəkaçan deyil.
Bəli, problemli kreditlərin həcmi kritik həddə deyil, yəni 1 milyard manatdan aşağıdır, iqtisadiyyata kredit qoyuluşu 1 il əvvəlki ilə müqayisədə azalsa da, ilin əvvəlindən bəri cüzi də olsa artıb. Kredit qoyuluşunun cari ilin əvvəlindən canlanmasına səbəb, təbii ki, pandemiya ilə əlaqədar tətbiq olunan məhdudiyyətlərin aradan götürülməsi ilə bağlı iqtisadi fəallığın nisbətən bərpa olunmasıdır. Ancaq məsələ ondadır ki, canlanmanı yaradan dövlət banklarıdır. Dövlət bankları tərəfindən kredit qoyuluşu 1 il əvvələ nisbətən 9,3 faiz artdığı halda, ümumi kredit qoyuluşunda özəl bankların payı 78,3 faiz təşkil etsə də, bu bankların təxminən son 1 il ərzində qoyduqları kreditlərin həcmi isə 10 faizdən çox azalıb.
Diqqətçəkən başqa bir məqam ondan ibarətdir ki, ümumən əmanətlərin strukturunda dollarlaşma prosesi manatın xeyrinə dəyişsə də, amma bu ilin əvvəlindən başlayaraq proses fərqli istiqamətdə gedir. Belə ki, manatla əmanət yerləşdirilməsi 4,2 faiz azaldığı halda, xarici valyuta üzrə bu rəqəm 1,2 faiz çoxalıb. Nə baş verir? Xarici valyutada əmanətlərin yenidən artmağa doğru istiqamət alması nədən irəli gəlir?
- “Milli valyutaya olan inamın tam şəkildə formalaşması üçün müəyyən bir dövrün keçməsi lazımdır”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən İqtisadi Resursların Öyrənilməsi Mərkəzinin rəhbəri Ruslan Atakişiyevin fikrincə, əmanətlərin xarici valyutada yerləşdirilməsinə marağın artması pandemiya ilə əlaqədar yaranan tərəddüdlərlə bağlıdır: “Məlum olduğu kimi, 2015-ci ildə baş verən devalvasiyaya qədər əmanətlər əsasən manatla yerləşdirilib. Devalvasiyadan sonra kütləvi şəkildə əmanətçilər vəsaitlərini dollarda yerləşdirməyə başladılar. Düzdür, manatla yerləşdirilən əmanətlər tam sığortalanandan sonra əmanətlərin manatla yerləşdirilməsinə maraq artdı. Ancaq buna baxmayaraq, əmanətlərin xarici valyutada yerləşdirilməsi meyli yenidən güclənir. Xüsusən də 2020-ci ilin martında manata yönəlik devalvasiya təzyiqinin artması dollara olan marağı artırmağa başladı. Pandemiya ilə bağlı yaranan iqtisadi vəziyyət, istər-istəməz, xarici valyutaya olan marağın artmasına təsir edir. Bununla yanaşı, beynəlxalq və regional müstəvidə baş verən proseslər əmanətlərin xarici valyutada yerləşdirilməsinə öz təsirini göstərir. Əmanətçilər ehtiyat edirlər ki, neftin qiyməti kəskin ucuzlaşsa, devalvasiya risqi artacaq. Ona görə də milli valyutaya olan inamın tam şəkildə formalaşması üçün müəyyən bir dövrün keçməsi lazımdır”.
Ekspert onu da qeyd etdi ki, iqtisadi inkişaf yoluna düşəndən sonra xarici valyutaya olan maraq azala bilər.
Vidadi ORDAHALLI
